تک‌نرخی شدن ارز، نتیجه غافل‌گیر کننده نشست فوق‌العاده ستاد اقتصادی دولت در شب گذشته بود. بر این اساس این تصمیم، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور از طرف دولت اعلام کرد: که از امروز تمام فعالان اقتصادی و همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، از طریق بانک مرکزی و صرافی‌ها و بانک‌های تحت کنترل بانک مرکزی با دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی برآورده خواهد شد.
جهانگیری هشدار داد: به‌جز نرخ اعلام شده، هیچ نرخ دیگری برای ارز به رسمیت شناخته نمی‌شود و هر قیمت غیررسمی دیگری در بازار ارز از امروز به‌عنوان قاچاق تلقی خواهد شد؛ مثل قاچاق مواد مخدر که کسی حق خریدوفروش آن را ندارد، با کسی که ارز را با قیمت‌های غیررسمی خریدوفروش می‌کند، برخورد می‌شود.
به گفته معاون اول، اگر نرخ دیگری در بازار شکل بگیرد دستگاه قضایی و نیروهای امنیتی با آن برخورد خواهند کرد.
5 سال پس از نخستین وعده‌ای که دولت تدبیر و امید برای تک‌نرخی کردن ارز داد، حالا در اوج التهابات ارزی، ارز تک‌نرخی شده و دولت متعهد به تأمین نیاز متقاضیان واقعی و قانونی ارز شده است اما آیا بازار و جامعه با این تصمیم همراهی خواهد کرد؟
گزارش میدانی خبرنگار پایگاه خبری اتاق ایران از بازار ارز حاکی از این است که مردم صف‌های طویلی برای خرید ارز از صرافی‌های بانکی تشکیل داده‌اند اما هنوز بانک مرکزی نرخ جدید ارز را به صرافی‌های بانکی اعلام نکرده و معاملات ارز آغاز نشده است.
نکته قابل‌توجه در تک‌نرخی شدن ارز این است که دولت فروش ارز به تقاضاهای سوداگرانه یا سرمایه‌گذاری شخصی و خانگی را متقبل نشده و حتی به‌نوعی تأمین ارز این تقاضاها با نرخ‌های غیررسمی در حاشیه بازار را تخلف و به‌مثابه قاچاق تلقی کرده است.
بااین‌وجود جو هیجانی بازار ارز باعث شده هنوز بخش زیادی از جامعه برای حفظ ارزش سرمایه‌های خود مشتاق خرید دلار باشند و تک‌نرخی شدن ارز را فرصتی برای این کار تلقی کنند ازاین‌رو، خنثی‌سازی این جو هیجانی را می‌توان مأموریت سخت دولت در مسیر متعادل‌سازی بازار ارز دانست.
بررسی‌های قبلی اتاق ایران نشان می‌دهد حدود 20 تا 25 میلیارد دلار ارز خانگی در کشور وجود دارد که بخش عمده آن از طریق همین سرمایه‌گذاری مردم روی ارز انباشت شده است و غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران معتقد است بانک مرکزی باید راهی برای تزریق این سرمایه بزرگ به اقتصاد پیدا کند که البته تاکنون در این راه ناموفق بوده است.
تخصیص ارز به متقاضیان واقعی
احمدی حاتمی یزد، کارشناس ارشد مسائل بانکی نیز تقاضا برای سرمایه‌گذاری و سفته‌بازی ارزی را در کنار تقاضا برای تبدیل سرمایه به ارز و خروج آن از کشور جزو عوامل اصلی التهابات نرخ ارز عنوان می‌کند و معتقد است موفقیت دولت در تخصیص ارز به تقاضاهای قانونی با نرخ مشخص شده می‌تواند وضعیت بازار را به سامان کند اما اگر نتواند جو هیجانی سرمایه‌گذاری روی ارز را متعادل کند، هر میزان ارز که به بازار تزریق شود بلعیده خواهد شد و سیاست ارز تک‌نرخی با شکست مواجه خواهد شد.
حاتمی یزد در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران تصریح می‌کند: که دولت باید سیاست تخصیص ارز به متقاضیان واقعی ارز را به‌گونه‌ای جامع در پیش بگیرد و اجرای آن را به‌صورت قانونمند پیگیری کند. هم‌زمان با ایمن‌سازی فضای سیاسی و اجتماعی و برطرف کردن حسن ناامنی در ذهن افراد، زمینه رفع تقاضای هیجانی برای خرید ارز را فراهم آورد.
او می‌گوید: باید برنامه‌هایی برای تخصیص ارز در پیش‌گرفته شود که قبلاً نیز در کشور اجرا شده و بر اساس آن مسافران خارجی ارز مورد نیاز خود را از مراجع معتبر خریداری کنند اما فیزیک آن را در فرودگاه و در زمان پرواز تحویل بگیرند یا ارز مورد نیاز واردکنندگان در ازای خرید قطعی کالا و ثبت سفارش، در قالب حواله، ال‌سی و ... تأمین شود و ملزم به انجام معامله باشند.
روز سخت دولت در بازار ارز
باید تک‌نرخی شدن نرخ ارز در اوج التهابات ارزی، می‌تواند امروز را به‌عنوان سخت‌ترین و شاید سرنوشت‌سازترین روز بازار ارز ثبت کند چراکه با اجرایی شدن سیاست ارز تک‌نرخی قیمت ارز و به‌تبع آن طلا و سکه یک‌شبه حدود 25 تا 30 درصد ریزش می‌کند آن‌هم در شرایطی که هنوز حجم بالایی از تقاضای هیجانی یا سفته‌بازی در بازار وجود دارد.
از سوی دیگر بخش قابل‌توجهی از خریدهای ارز و به‌ویژه سکه در قیمت‌های بالاتر از نرخ اعلام شده از سوی دولت انجام شده و همین مساله می‌تواند منجر به شکل‌گیری مقاومت‌هایی برای قبول نرخ دولتی ارز شود و حتی تلاش‌هایی را برای اخلال در کار دولت شکل دهد.
امروز با آغاز معاملات بازار سکه، هر سکه تمام بهار آزادی طرح جدید 105هزار تومان افت کرد این در حالی است که قیمت سکه با احتساب نرخ 4هزار و 200 تومانی برای دلار 630هزار تومان حباب داشت و باوجود کاهش 105 هزارتومانی هنوز باید 525هزار تومان از قیمت آن کاسته شود.
از سوی دیگر با تک‌نرخی شدن ارز عملاً نرخ ارز مبادله‌ای و آزاد معنای خود را از دست می‌دهد اما ازآنجاکه بانک مرکزی تا دقایقی پیش نسبت به اصلاح نرخ ارز مبادله‌ای در تارنمای خود و اعلام قیمت 4هزار و 200 تومانی به صرافی‌های بانکی اقدام نکرده بود، هنوز عرضه ارز بانکی در بازار آغاز نشده است.
در این میان معاملات ارزی نیز به‌صورت محدود و البته با قیمت‌های نه‌چندان متفاوت با روزهای قبل در بازار پیگیری می‌شود.
مقاومت بازار با کاهش قیمت
قاعدتاً با تک‌نرخی شدن قیمت دلار، نرخ سایر ارزهای نیز متناسب با قیمت 4هزار و 200 تومانی دلار تعدیل می‌شود اما آن‌گونه که آمارهای ثبت‌شده در سایت اتحادیه طلا نشان می‌دهد، معاملات امروز بازار ارز عکس‌العملی متناسب با قیمت ارز تک‌نرخی نداشته‌اند.
بر این اساس، در بازار امروز هنوز معاملات دلاری آغاز نشده است اما ارزهایی مانند یوان چین، روپیه هند، کرون دانمارک، فرانک سوئیس و رینگت مالزی با افت 2 تا 13 درصدی معامله شده‌اند.
نکته قابل‌توجه این است که کرون سوئد با 6.7 درصد رشد نسبت به قیمت دیروز معامله می‌شود درحالی‌که این ارز نیز در جریان التهابات ارزی رشد قابیل توجهی داشته و اکنون قیمت کرون تک‌نرخی باید بسیار کمتر از قیمت امروز آن باشد.
کارشناسان معتقدند بی‌تفاوت گشایش بازار ارز به یکسان‌سازی نرخ ارز می‌تواند ناشی از مقاومت بازار در برابر ریزش یا تلاش برای مقابله با برنامه دولت برای تک‌نرخی کردن ارز باشد که با انجام معاملات کم‌حجم صوری پیگیری می‌شود اما این مقاومت دیر یا زود شکسته می‌شود قیمت‌ها واقعی می‌شوند.
از سوی دیگر، کارشناسان نمایان شدن اثرات کامل یکسان‌سازی نرخ ارز در بازارهای ارز، طلا و سرمایه را نیازمند گذشت چند هفته زمان می‌دانند و قضاوت درباره موفق بودن یا شکست خوردن این سیاست را به پس از گذشت بازه زمانی موکول می‌کنند.
نرخ 4200 روی تابلوی صرافی‌ها در خیابان فردوسی تهران.