فضای «کسبوکار» و تغییراتی که در آن ایجاد میشود محور همایشی بود که روز سهشنبه 28 اردیبهشت در طبقه هشتم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد. «آثار اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی افت سطح آبهای زیرزمینی در دشت ابهر (زنجان)» عنوانی که در این همایش به آن پرداخته شد. حضور شخصیتهایی مانند محمد حسین شریعتمدار رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران و عباس کشاورز معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی در این همایش نقش کلیدی را ایفا کردند.
استخراج آبهای زیرزمینی منجر به تحولاتی در اقتصاد، جامعه و محیطزیست مناطق شدهاست که اکثر این تحولات در جهت منفی پیش رفتهاست. سمیرا اخوان در یک مطالعه موردی به برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی در دشتهای ابهر پرداختهاست. او در پژوهش خود نشان دادهاست که اثرات اقتصادی در درجه نخست اهمیت قرار دارند و پس از آن آثار اجتماعی و زیستمحیطی کاهش سطح آبهای زمینی از اهمیت برخوردار است.
«ابهر» به لحاظ کشاورزی در موقعیت مهمی قرار گرفتهاست. اما دشت ابهر زنجان در بین دشتهای موجود در این استان بیشترین کسری مخزن را داراست. یافتههای این پژوهش نشان میدهد این دشت طی 22 سال گذشته با کاهش حدوداً 20متری در سطح آبهای زیرزمینی خود مواجه شدهاست که در بین دشتهای این استان از همه بالاتر بودهاست. کاهش سطح ذخایر آب زیرزمینی در این ناحیه باعث تغییر الگوی کشت در این منطقه نیز شدهاست. اخوان در این پژوهش مقایسههایی بین کشورهای هند، چین و مکزیک با ایران در زمینه اثرات پایین رفتن سفرههای آب زیرزمینی داشت.
نتایج این پژوهش نشان دادهاست که پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی باعث افزایش بیکاری و همچنین فقر ساکنین و گرانی شدهاست. این پروژه که طبق گفته کشاورز به کارفرمایی اتاق ایران صورت گرفتهاست مورد انتقاد برخی از حاضران در جلسه نیز قرار گرفت. یکی از مسائلی که حاضران در جلسه مطرح کردند این بود که «باید در این زمینه به سراغ مردم برویم و از دولت قطع امید کنیم». بهرهبرداری از مردم و درگیر کردن آنها در این جریان با این تفکر صورت میگیرد که «توسعه از پایین» آغاز میشود به همین خاطر به جای انتظار از دولت باید به سراغ مردم رفت.
آنچه کشاورز در پایان این جلسه مطرح کرد این بود که «آب به مشکل برخوردهاست» و از طرفی «بازرگانی و فضای کسبوکار کشور نیز با رکود مواجه است»؛ او تأکید کرد که نباید از این مسئله فرار کرد. نباید فراموش کرد که درک جنبههای مهم اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی افت آبهای زیرزمینی از اهمیت ویژهای در ایران برخوردار است.