چند روزی است که بازارچه‌های مرزی در مناطق غربی کشور در اعتراض به بسته شدن مرزهای عراق به روی کولبران تعطیل شده‌اند.
بسته شدن مرزهای ایران و عراق در حالی مایه اعتراض بازاریان و کاسب‌کاران استان‌های کرمانشاه و کردستان شده و کولبران و مردم این نواحی نیز با آن همراه شده‌اند که برخی مجری آن را دولت عراق معرفی می‌کنند و برخی دولت را عامل بستن مرزها می‌دانند.
گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بیکاری کشور در سال 96حاکی از این است که استان کرمانشاه با نرخ بیکاری 21.6درصدی، بالاترین نرخ بیکاری کشور را دارد. بر همین اساس، بسیاری از نیروی کار مناطق مرزی این استان به کولبری و در مرزهای ایران و عراق مشغول‌اند اما همتی، یکی از کولبران کرمانشاهی در گفت‌وگو با همشهری، کولبری را پدیده شومی معرفی می‌کند که به‌واسطه مدیریت نادرست مسئولان شکل گرفته و هرگز نمی‌تواند معضل بیکاری را حل کند؛ گرچه اکنون وضعیت به حدی نامساعد شده که مردم تقاضا می‌کنند کولبری وجود داشته باشد.
به گفته او، 6 روز است که بازارچه‌های مرزی در شهرهای بانه، مریوان، سردشت و جوانرود تعطیل شده و بازاریان می‌گویند دولت مرزها را بسته است. همتی می‌گوید: بازاریان و مردم به‌دنبال احیای تنها راه معیشت خود هستند و تعطیلی بازارچه‌های مرزی نیز در پی سکوت نمایندگان این استان و پیگیری نکردن خواسته مردم اتفاق افتاده است.
کولبران و هراس پیله‌ور شدن
مردادماه 96بود که طرح ساماندهی مبادلات مرزی در دولت تصویب شد تا ضمن حفظ شأن مرزنشینان و کولبران، گامی هم در جهت ارتقای معیشت آنها برداشته شود.
بر اساس این طرح که هیأت دولت به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های کشور، اقتصاد، صنعت و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا تصویب کرد، قرار بود برای معابر بازارچه‌های مرزی خدماتی در نظر گرفته شود و با استقرار گمرک در این بازارچه‌ها، کالاهای وارد شده از نظر میزان و نوع آن مورد بررسی قرار گیرد تا ساکنان شعاع 20کیلومتری مرزها بتوانند طبق آیین‌نامه این طرح، کالاهایی را که در کشور نمایندگی ندارند و مشابه آنها نیز در داخل تولید نمی‌شود از آن‌سوی مرز و البته به حقوق گمرکی پایین‌تر به کشور وارد کنند.
در این فرایند قرار بود کولبران به پیله‌ور تبدیل شوند، جای مشخصی برای مبادله کالا داشته باشند و از مسیرهای امن و بی‌خطر تردد کنند؛ اما اظهارات پیله‌وران حاکی از این است که این طرح آن‌گونه که مقرر بوده نتوانسته مشکلی از سر راه کولبران بردارد.
ابوبکر، یکی از کولبران مریوانی معتقد است اعتراضات اخیر در شهرهای غربی کشور و بسته شدن بازارچه‌های مرزی، ریشه در همین طرح دارد. ابوبکر می‌گوید: دولت می‌خواهد دفترچه‌های کولبری را عوض کند و به ازای آن به هر کولبر یک کارت بدهد که این مسئله عملاً کار کاسب‌کاران شهرهای مرزی را با چالش مواجه می‌کند چراکه در شرایط فعلی دارندگان دفترچه‌های کولبری می‌توانند هفته‌ای یک‌بار به مدد این دفترچه به مرز مراجعه کنند و در ازای کالاهایی که با دفترچه آنها جابه‌جا می‌شود، 300تا 400هزار تومان درآمد کسب کنند اما حالا قرار شده دفترچه‌ها را بردارند و به‌جای آن کارت بدهند تا مردم خودشان پیله‌ور شوند.
او در پاسخ به اینکه مگر پیله‌وری چه ایرادی دارد، می‌گوید: مشکل اینجاست که اصلاً مردم نمی‌دانند خوبی و بدی کارت پیله‌وری چیست و کسی هم حرف روشنی درباره آن نمی‌زند. در این شرایط که مقررات سخت مربوط به پیله‌وری و تعرفه‌های بالای گمرکی، کسب درآمد مرزنشینان را با چالش مواجه کرده، با بسته شدن مرزها کولبری ممنوع شده و به همین دلیل مردمی که کل درآمد و معیشت آنها به مرز وابسته است، معترض می‌شوند.
البته به گفته ابوبکر، اعتراضات اخیر از سوی بازارها و با بسته شدن بازار شروع شده اما مردم که از طرح جدید ضرر می‌کنند به این اعتراض پیوسته‌اند؛ آخر نیمی از مردم مریوان با همین مبادلات مرزی زنده هستند. فعلاً با بسته شدن مرزهای غربی، کولبران رسمی و شناسنامه‌دار عملاً بیکار شده‌اند اما جالب این است که طبق اظهارات کولبران، کولبری قاچاق همچنان ادامه دارد و کالاها از مسیرهای صعب‌العبور خطرناک را به کشور می‌آورند.
صنعت بیاورید، کولبری می‌رود
مراد، یکی از کولبران بانه، به بسته شدن مرزهای عراق به روی کولبران اعتراض می‌کند. او می‌گوید: من کولبر هستم اما کولبری کار من نیست، بلکه به‌ناچار و برای گذران زندگی به این کار تن داده‌ام و تا وقتی هم که از راه دیگری نتوانم امرارمعاش کنم چاره‌ای جز کولبری ندارم.
مراد با اشاره به اینکه توسعه صنعتی کرمانشاه و کردستان و دیگر استان‌های مرزی، تنها راه چاره جمع شدن کولبری است، می‌افزاید: اینکه بخواهیم به همه امور در استان‌های مرزی با دید امنیتی نگاه کنیم مسئله‌ای را حل نمی‌کند چراکه وقتی برای مردم یک منطقه هیچ کار درستی مهیا نشود آنها مجبور هستند از سخت‌ترین راه‌ها که شاید از نظر مسئولان خلاف باشد خرج خود را در بیاورند. مردم به‌اجبار این کار را می‌کنند و گناهی ندارند.