تأمین ارز واردات کشور در حال حاضر به دو شکل انجام میشود، نیمی بهصورت بانکی انجام میشود به این صورت که واردکننده ثبت سفارش را انجام میدهد و از طریق پرتال ارزی تأمین ارز میشود و با توجه به روابط ارزی که میان بانکهای ایرانی و خارجی وجود دارد پرداخت و ترخیص در پنجره واحد گمرکی انجام میشود. اما حلقه مفقودهای در پرداخت ارزی وجود داشت که با سامانه جدید بانک مرکزی به نام «نظام یکپارچه معاملات ارزی» یا «سامانه نیما»، حلقه مفقوده میان سازمان توسعه تجارت و گمرک پوشش داده شود. این سامانه بهصورت آزمایشی چند روز قبل کار خود را آغاز کرده است؛ اسدالله عسگراولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره تأثیر نظام یکپارچه معاملات ارزی بر روی تجارت میگوید: «اگرچه سامانه نیما مانعی پیشروی تجارت نیست و به بانک مرکزی برای مدیریت بهتر بازار ارز کمک میکند، اما هنوز کار خود را بهطورجدی آغاز نکرده است؛ نه کسی در این سامانه سرمایهگذاری ارزی کرده و نه هنوز صادرکنندهها به این سیستم تازه تأسیس اعتماد دارند.»
عضو پیشکسوت هیات نمایندگان اتاق ایران به پایگاه خبری اتاق ایران میگوید: «موضوع بازگشت ارز حاصل از صادرات، همیشه از طرف دولتمردان مورد شک و شبهه قرار میگرفت که قرار است در سامانه نیما شفافیت لازم برای آن ایجاد شود. البته صادرکنندههای بزرگ هم میخواهند به دولت در اجرای این سیاست کمک کنند؛ اما باید از دولت پرسید که او چه میکند؟»
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران از عملکرد دولت انتقاد میکند: «دولت باید قبل از هر تصمیمی صادرکنندههای بزرگ را دعوت کند و از نظرات آنها در حل مشکل بهره بگیرد، ولی متاسفانه دولت این کار را انجام نمیدهد. انتظار بخش خصوصی از دولت این است که سازوکارهای اقتصادی خود را اصلاح کند.»
او ادامه میدهد: «در شرایط حاضر صادرکنندهها با مشکلات زیادی مواجهه هستند که با سیستم جدید ارزی، با سیستم نیما و امثال آن این موانع و مشکلات رفع نمیشود.»
او به مشکل بینالمللی هم اشاره میکند: «ما هنوز در شرایط تعلیق قرار داریم و همه منتظر هستیم تا ببینیم روز بیستودوم اردیبهشتماه چه اتفاقی در عرصه سیاست خارجی خواهد افتاد. آیا رئیسجمهوری آمریکا به برجام متعهد میماند یا اینکه میخواهد از آن خارج شود. همه اینها شرایطی است که سبب شده هنوز نتوانیم بهروشنی درباره چشمانداز اقتصاد، صادرات و حتی سیستم ارزی کشور صحبت کنیم. برای همین باید کمی هم صبر کرد.»
گفته میشود با تصمیمات اخیر ارزی، صادرکنندگان با چهار روش میتوانند ارز خود واگذار کنند؛ اما در همه موارد باید عملیات انجامشده در سیستم نیما ثبت شود. بر این اساس مشخص میشود ارز واردات کالا از چه محلی تأمینشده و همچنین از اینکه ارز حاصل از صادرات در اختیار واردات غیرقانونی و خروج سرمایه قرار نگیرد، پیشگیری میکند.
عسگراولادی میگوید: «اگرچه سامانه نیما، میتواند کارایی مثبتی در حوزه تجارت داشته باشد ولی در این شرایط اعتماد به این سیستم ارزی جدید دشوار است.»