کارشناسان و فعالان اقتصادی درباره چالش‌های ناشی از خروج آمریکا از برجام و چشم‌انداز آینده تجارت ایران با 28 کشور اروپایی تأکید می‌کنند که می‌توان راه تجارت با قاره سبز را ادامه داد.
به گزارش همشهری، اعضای هیات رئیسه اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای انگلیس، ایتالیا و فرانسه معتقدند رایزنی و مذاکره بین فعالان اقتصادی ایران و 28 کشور اروپایی، فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی با هدف حفظ و تقویت روابط اقتصادی احیا شدن پس از برجام گامی است که باید برداشته شود.
باید دوستی با اروپا را حفظ کنیم
محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیأت مدیره اتاق مشترک ایران و فرانسه
آمریکا از معاهده برجام خارج شده و رویکرد ایران فعلاً این است که اگر اروپا بتواند منافع ما در برجام را تأمین کند در این معاهده باقی می‌ماند. البته تاکنون نیز گرچه آمریکا در توافق 1+5با ایران حضور داشت، عملاً در مسیر انجام تعهدات خود، گشایشی برای تجارت ایران برقرار نکرده بود اما حالا، یقیناً آمریکا سنگ‌اندازی‌های خود در تجارت خارجی ما را افزایش می‌دهد و کار ما نیز این است که برای خنثی کردن این سنگ‌اندازی‌ها دیپلماسی به خرج دهیم. توجه به این نکته ضروری است که چند سال پیش، وقتی آمریکا وضع تحریم‌های شدید اقتصادی علیه ایران را در دستور کار قرار داد، توانسته بود بسیاری از کشورهای اروپایی را نیز علیه ایران متقاعد کند اما حالا شرایط به‌گونه‌ای است که دیدگاه ضدایرانی آمریکا عملاً موافقی در اروپا ندارد و اغلب کشورها خواهان همراهی و همکاری با ایران هستند.
در این وضعیت، روابط تجاری ایران و اروپا همچنان می‌تواند رو به رشد و دوجانبه ادامه پیدا کند؛ همچنان که در زمینه خودروسازی، تا جایی که من اطلاع دارم شرکت‌های اروپایی قصد دارند همکاری‌های خود را با ایران ادامه دهند اما اگر فکر کنیم آمریکا هیچ مزاحمتی برای عقیم کردن این همکاری‌ها انجام نخواهد داد، بسیار خوش‌بینانه است. پس برای حفظ روابط خود با کشورهای اروپایی و شرقی باید برنامه‌ریزی کنیم ضمن اینکه برای مقابله با این شیطنت‌ها ما نیازمند دیپلماسی ظریفی هستیم که کشورهای اروپایی را همچنان همراستا و هم‌داستان با جبهه ایران نگه دارد. از سوی دیگر، ایران همچنان باید در محیط بین‌الملل مانند یک شریف‌زاده آرام و منطقی، از عکس‌العمل‌های نسنجیده و هیجانی خودداری کند و در داخل کشور نیز باید از انجام کارهای افراطی و کودکانه خودداری کنیم.
برجام با عزم ملی ماندنی است
محمدرضا بهرامن، عضو هیات مدیره اتاق مشترک ایران و ایتالیا:
برجام، یا همان برنامه جامع اقدام مشترک که میان ما و 1+5 کشور مطرح جهان امضا شد، در 2سال و چند ماه گذشته زمینه تحقق برخی اهداف موردنظر ما را فراهم کرد؛ توانستیم با کشورهای اروپایی رابطه بهتری برقرار کنیم و گرچه در حوزه بانک و نقل‌وانتقال پول مشکلاتی وجود داشت اما در حوزه خرید تجهیزات، جذب فاینانس و تأمین نیاز صنایع کوچک اتفاقات مثبتی رقم زد. حالا آمریکا به‌عنوان یکی از 6 کشور حاضر در برجام، از ادامه حضور انصراف داده؛ اما اروپایی‌ها می‌خواهند بازهم در این معاهده در کنار ایران بمانند و ایران نیز برای ادامه همکاری، بحق خواستار تضمین منابع خود از سوی اروپایی‌هاست.
در این پروسه که ایران و اروپا مذاکره می‌کنند تا برنامه همکاری خود را بر اساس شرایط جدید و بدون آمریکا تنظیم کنند، ما، یعنی همه مردم ایران، باید زیر پرچم دولت بمانیم تا مسائل داخلی کشورمان، به‌ویژه در حوزه اقتصاد تحت تأثیر جریان قرار نگیرد و جامعه ملتهب نشود. برجام، معاهده‌ای دوجانبه بین ایران و 6 کشور بوده که الآن می‌تواند بین ایران و 5 کشور باقیمانده ادامه پیدا کند چراکه با وجود سنگ‌اندازی‌های آمریکا در 2سال گذشته، هم ایران به تعهدات خود درTPN پایبند بوده و هم کشورهای اروپایی در حد توان با ایران همکاری داشته‌اند پس امروز نیز با خروج آمریکا شرایط قبلی قابل‌تداوم است. خروج آمریکا از برجام، هر چه باشد نباید ما را به خروج از برجام ترغیب کند چراکه از یک‌سو برجام با مردم و ملیت ما رابطه دارد و از سوی دیگر اروپایی‌ها خواستار ادامه همکاری برای حفظ آن هستند.
در این شرایط بخش تولید و سرمایه‌گذاران حاضر در حوزه تولید کشور که ارتباط‌هایی با کشورهای آسیای دور و اروپا دارند نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند و در رایزنی با طرف‌های خارجی، زمینه تقویت ارتباطات پسابرجام را فراهم کنند تا هر دو طرف برنده باشند. در این مسیر باید با در نظر گرفتن لابی‌های بخش خصوصی و استفاده از ارتباطات اتاق‌های بازرگانی، عزم ملی را جزم کرد و برای عبور از شرایط موجود زیر پرچم دولت ایستاد.
نقش بخش خصوصی اروپا
علی‌نقی خاموشی، رئیس اتاق مشترک ایران و انگلیس
آمریکا به‌قصد متزلزل کردن معاهده برجام به‌صورت یکجانبه از آن خارج شده اما این معاهده هنوز بین ایران و 5کشور دیگر پایدار و عملیاتی است. در این وضعیت روابط ایران و اروپا همچنان ادامه دارد که احتمالاً خوشایند آمریکا نخواهد بود اما اگر بخش خصوصی کشورها اراده کنند، می‌توانند به دولتمردان خود فشار بیاورند که مانع اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران شده تا ساختار برجام حفظ شود. در مورد انگلیس که ما در اتاق مشترک بازرگانی با این کشور در جریان تعاملات هستیم، سطح همکاری اقتصادی 2کشور پس از برجام به وضعیت ثبات رسیده اما این احتمال وجود دارد که درصورت عدم‌اتخاذ راهکارهایی در برابر سیاست‌های تهدیدآمیز آمریکا، این روابط لطمه بخورد. در این مسیر، اتاق مشترک ایران و انگلیس برای رایزنی با بخش خصوصی انگلیس برای جلوگیری از اعمال تحریم‌های آمریکا آمادگی دارد اما مسئولیت نخست با اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران به‌عنوان نماد بخش خصوصی است که رایزنی‌ها و مذاکراتی با بخش خصوصی کشورهای اروپایی را دنبال کرده و درعین‌حال از توانمندی اتاق مشترک ایران و انگلیس نیز استفاده‌کنند.
بانک دولتی اروپایی تأسیس شود
حسین عبده تبریزی، کارشناس اقتصادی
اروپایی‌ها برای مقاومت در مقابل خروج آمریکا از برجام، باید همانند چین درصدد تأسیس بانک دولتی باشند. آمریکا قصد دارد خارج از مرزهای خود و از طریق تحت‌الشعاع قراردادن مناسبات تجاری ایران فشار و تحریم اقتصادی را بیشتر کند. با توجه به این اتفاق، باید منتظر بود و دید که اروپایی‌ها در مقابل این نوع خروج مقاومتی می‌کنند. مهم‌ترین راهکار مقابله اروپایی‌ها برای ادامه‌دار شدن تجارت با ایران و دورزدن تحریم‌های جدید پولی و مالی آمریکا علیه ایران، تأسیس بانکی دولتی و انجام ارتباطات بانکی از طریق آن است. در آن صورت دیگر بانک‌ها یا شرکت‌ها آسیب نمی‌بینند زیرا یک بانک دولتی آمریکا را بلاک می‌کند بنابراین باید منتظر ماند و واکنش عملی اروپایی‌ها را دید.