همایش "هم‌اندیشی و بررسی نقش تشکل‌ها در توسعه اقتصادی استان کرمان" با حضور حسین سلاح ورزی نایب‌رئیس اتاق ایران، محمود سریع القلم عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و جمعی از روسای تشکل‌های فعال این استان در اتاق کرمان برگزار شد.
سیدمهدی طبیب‌زاده، رئیس اتاق کرمان در این همایش با تأکید بر اینکه توسعه تشکل‌ها از ضروریات توسعه استان است، گفت: برطرف شدن برخی محدودیت‌های استان در کنار همه ظرفیت‌های آن، تنها با مشارکت مردم صورت می‌گیرد؛ این مشارکت نیز در قالب تشکل‌ها رسمیت می‌یابد.
وی ادامه داد: در اتاق سعی بر این بوده که مسائل مرتبط با استان را در حوزه‌های مختلف به صورت کارشناسی مورد بررسی قرار دهیم و به همین دلیل مرکز مطالعات و پژوهش‌های اقتصادی اتاق فعال شد. به طور حتم تشکل‌ها نیز به دلیل نگاه تخصصی که به موضوعات دارند می‌توانند در پیگیری مسائل و ارائه راهکارها در کنار مرکز مطالعات و پژوهش‌های اقتصادی قرار گیرند.
دولت اعتقادی به توسعه بخش خصوصی ندارد
در ادامه محسن جلالپور، مؤسس انجمن ملی پسته ایران گفت: بخش خصوصی برای اصلاح فضای کسب‌وکار کشور خود را مطالبه‌گر از دولت و حاکمیتی می‌داند که در عمل اعتقادی به توسعه بخش خصوصی ندارد و این مسئله مربوط به 40 سال اخیر نیست بلکه در ۵۰ سال دوره پهلوی و قبل از آن نیز چنین بوده است.
وی افزود: بخش خصوصی آن‌چنان که باید در طول ده‌های گذشته رشد نکرده، پویا نشده و نتوانسته جایگاه خود را به دست بیاورد و آنچه باید به عنوان ایده‌ها، برنامه‌ها، نیازها و مطالبات بخش خصوصی در حاکمیت کشور مطرح شود، اتفاق نیفتاده است.
جلالپور با تأکید بر اینکه بخش خصوصی هیچ‌گاه جایگاه واقعی خود را در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها نداشته و به‌طورکلی در شرایطی قرار داشته که تحت تأثیر تصمیمات سیاست‌گذار و حاکمیت بوده است، اظهار کرد: اختلاف دیدگاه بین بخش خصوصی و حکم‌گذار فضای لازم را برای توسعه بخش خصوصی ایجاد نکرده و راهکار حل این مسئله نه از دولت و حاکمیت بلکه از بخش خصوصی آغاز می‌شود.
این فعال اقتصادی معتقد است بخش خصوصی تنها با ایجاد تشکل و تشکل‌گرایی می‌تواند حرکت کند و اگر تشکل ملی پایه‌گذاری شود، علاوه بر تأثیرگذاری در صنعت و اقتصاد مدنظر، می‌تواند در راستای نیاز کشور جلو برود.
وی با بیان این مطلب که در طول دهه‌های گذشته بخش خصوصی جیره‌خور اقتصاد دولتی، سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و فضای نامناسب رقابت بوده و خواسته یا ناخواسته خود را سهیم کرده و به مرور از مطالبات واقعی خود فاصله گرفته است، تأکید کرد: بخش خصوصی باید آغازکننده حرکت جدی کشور به سمت توسعه باشد.
جلال پور همگرایی، حضور همگانی و همه جانبه‌گرایی را ویژگی یک تشکل موفق دانست و بیان کرد: تشکل‌ها باید بتوانند خواسته‌ها و نیازهای همه اعضای خود را پیگیری و پوشش دهند و کار کارشناسی، مستند، علمی، مکتوب، همراه با تحقیق و پژوهش جدی ارائه دهند.
وی تصریح کرد: دلیل اینکه انجمن پسته با عمر10 تا 12 ساله توانست جای انجمن‌های 40 یا 50 ساله و سایر مجموعه‌های با نفوذ دیگر را بگیرد، مدنظر قرار دادن نگاه ملی بود و هم اینکه همه ذینفعان صنعت را از تولید، بازرگانی، فرآوری، بازرگانی داخلی و خارجی و صادرات را تحت پوشش قرار داد و فعالیت‌های علمی، مستند و کارشناسی ارائه کرد.
عدم وجود تشکل‌ها پایه و اساس مشکلات اقتصادی کشور است
محسن رشید فرخی، رئیس انجمن ملی خرمای ایران مهم‌ترین مانع در مسیر ایجاد و رشد تشکل‌ها را پررنگ بودن نقش دولت در اقتصاد، نبود بنگاه‌های مالی و عدم حمایت از چرخه بنگاه‌های کوچک عنوان کرد و گفت: در ایران به جای پرداختن به تشکل‌ها بیشتر آزادی‌های سیاسی مورد توجه قرار گرفته درحالی‌که اول باید آزادی‌های تشکلی شکل بگیرد.
وی تصریح کرد: شفاف‌سازی، رخت بر بستن فساد و برطرف شدن بسیاری از مشکلات نتیجه پررنگ شدن نقش تشکل‌هاست که جای آنها در جامعه امروز ما خالی است.
عضو هیات رئیسه اتاق کرمان گفت: اقتصاد کشور وضعیت خوبی ندارد و می‌توان گفت عدم وجود تشکل‌ها پایه و اساس این مشکلات است. به عنوان مثال اگر در حوزه ارز، تشکل‌های مربوطه وجود داشتند، شرایط این‌گونه پیش نمی‌رفت.
این فعال اقتصادی با بیان اینکه برخی از مشکلات اقتصاد کشور ناشی از تصمیمات خلق‌الساعه و ناگهانی است، بیان کرد: عواقب این‌گونه تصمیمات متوجه بخش خصوصی و مردم خواهد شد.
رشید فرخی تصریح کرد: در دهه‌های گذشته به دلیل رشد جمعیت و عدم گسترش سریع اطلاعات، حمایت از صنایع بزرگ اساس کار کشورها بود اما در روند امروز جامعه جهانی بنگاه‌های کوچک غالب هستند، به طوری که حدود ۸۰ درصد اشتغال در اروپا مربوط به گروه‌های کوچک و متوسط است اما در ایران چنین تعریفی وجود ندارد.
تشکل محوری به جای عضو محوری
حسین سلاح ورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران بر این باور است تا زمانی که تشکل‌محوری را جایگزین عضومحوری نکنیم، به اهداف مدنظر نمی‌رسیم. وی با اشاره به نقش تشکل‌ها در تقویت بخش خصوصی به عنوان بازوی مشورتی آنها تصریح کرد: عمده‌ترین نقش تشکل‌ها در بهبود فضای کسب‌وکار، فراهم کردن بستر سرمایه‌گذاری، رشد اقتصادی و کمک به توسعه است.
رئیس اتاق خرم‌آباد با اشاره به عدم اجرای قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار که برای حداقل مطالبات بخش خصوصی تصویب شده است، بیان کرد: یک سال و نیم پیش معاون اول رئیس‌جمهور آئین‌نامه اجرایی این قانون را ابلاغ کرد، اما همچنان هیچ اتفاقی نیفتاده است.
سلاح‌ورزی ادامه داد: بر اساس قانون، اتاق‌ها مکلف هستند تا لیست تشکل‌های اقتصادی ملی را مشخص و آنها را ساماندهی، بهینه‌سازی و یکپارچه‌سازی کنند. هدف از این قانون جلوگیری از موازی‌کاری و همپوشانی تشکل‌ها بوده، اما در رابطه با اجرای این قانون به نوعی همکاری لازم انجام نشده و تشکل‌های موازی شکل گرفته‌اند و به جز اتلاف انرژی ثمری نداشته‌اند.
وی گفت: بخش خصوصی از طریق تشکل‌ها، شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی و شورای مشورتی می‌تواند با دولت تعامل داشته باشد، البته شاید اتاق هنوز نتوانسته به صورت مؤثر و کامل روند ساماندهی و یک صداسازی تشکل‌ها را بر اساس تکلیف قانونی انجام دهد اما بخشی از کار نیز به عدم همکاری دولت و دستگاه‌های حاکمیتی برمی‌گردد.
بنیان توسعه در نظام تولید یک کشور است
محمود سریع القلم، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز با حضور در این همایش تشریح کرد: طی دو دهه گذشته در دنیا نقش کاریزما از بین رفته اما این امر هنوز وارد ایران نشده و هنوز در ایران، افراد به جای سیستم‌ها ملاک قرار می‌گیرند.
وی با بیان اینکه در دنیای امروز توانایی‌ها و مهارت‌های فرد مهم است و کاریزما در این دنیا هیچ جایگاهی ندارد، تصریح کرد: ایران و ژاپن دو کشوری هستند که از ۱۶۰ سال قبل، جدای از جهان غرب وارد دوره مدرنیته شدند اما ایران به دنبال آزادی سیاسی و ژاپن به دنبال سیستم و تشکل رفت.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است بنیان توسعه در نظام تولید یک کشور قرار دارد و فونداسیون ساختمان توسعه، نظام اقتصادی است.
بر اساس اظهارات وی در ۱۱۰ سال گذشته ایران یک هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار نفت فروخته و ژاپن یک‌صد و ۷۰ هزار میلیارد دلار درآمد داشته است، این نشان می‌دهد در فهم توسعه و اولویت‌بندی‌های توسعه دقیق نبودیم و اولویت خود را چیزی قرار دادیم که در مباحث توسعه، نتیجه توسعه تلقی می‌شود.
سریع القلم، با بیان اینکه کشوری که تولید نکند و نتواند در بازار بین‌الملل سهمی برای اقتصاد خود بگیرد، نمی‌تواند دنبال آزادی سیاسی برود، ادامه داد: ایرانی در هنر، فلسفه، پزشکی و... در بین ملت‌ها جایگاه بسیار ویژه و محترمی دارد اما هنوز نپذیرفته که حکمرانی یک موضوع تخصصی است و دانش، تجربه و فهم جهانی می‌طلبد.
وی درباره چرایی عدم موفقیت تشکل‌ها در ایران گفت: عدم اعتقاد به تشکل و ضعیف بودن فرهنگ تشکلی در جامعه از جمله این دلایل است. اگر بخواهیم در کشوری به سمت سالم‌سازی نظام اجتماعی حرکت کنیم، باید قدرت سیاسی از قدرت اقتصادی جدا شود. پیشرفت اقتصادی اصولی دارد و در کشوری که حاکمیت، مالک اقتصاد است، نباید منتظر توسعه باشیم.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: برای سالم‌سازی نظام اجتماعی، حاکمیت نه تنها نباید صاحب قدرت اقتصادی باشد، بلکه باید میانجی باشد، باید سیاست‌هایی طراحی کند که با همه مردم جامعه کار کند و نگاهی به تمام اقشار و جریان‌های اجتماعی داشته باشد.
وی افزود: تمرکززدایی از مسئولیت‌ها، ایجاد توازن میان جریان‌ها و وجود رسانه‌های نقاد و مستقل در زمینه سالم‌سازی نظام اجتماعی نیاز است و بهترین روش مبارزه با فساد مالی در دنیا، آزادی رسانه‌هاست.
سریع القلم، تصریح کرد: توسعه، تک شخصیتی است و افکار روشن و مشخص می‌خواهد و ما نیازمند ایجاد فرهنگی هستیم که افراد شخصیت خود را نشان دهند و یک شخصیتی شدن شهروندان از ملزومات سالم‌سازی یک نظام اجتماعی است.
این استاد دانشگاه گفت: مهم‌ترین عامل در عدم توسعه ایران، فقدان قرارداد اجتماعی است و هر هشت سال یک‌بار تعریفمان از عدالت، آزادی، بخش خصوصی و... را عوض می‌کنیم. از سوی دیگر توسعه‌یافتگی نیاز به ارتباطات جهانی دارد و کار با شبکه جهانی موجب رشد می‌شود و نداشتن ارتباطات جهانی ضد توسعه است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: کشوری که تولید ثروت نکند، نمی‌تواند هویت خود را حفظ کند و ریشه تولید ثروت در بخش خصوصی هر کشور است.
وی با بیان اینکه بخش خصوصی مبنای آزادی بشر است، گفت: بخش خصوصی در سالم‌سازی نظام اجتماعی اهمیت زیادی دارد زیرا فهم زمان، سود و زیان، ثبات، بهره‌وری و کارآمدی و ارتباطات بین‌المللی ریشه در بخش خصوصی دارد.
سریع القلم، با تأکید بر اینکه دانش و آگاهی، اجماع، فرهنگ جدید شهروندی و تعامل بین‌المللی از جمله راهکارهای تقویت تشکل‌هاست، افزود: بخشی از ضعیف بودن تشکل‌ها به حاکمیت برمی‌گردد و بخش دیگر مربوط به این است که ما در ناخودآگاه خود منتظر اقدام حاکمیت هستیم.
وی تصریح کرد: وقتی جامعه رشد کند، حاکمیت مجبور می‌شود به سمت جامعه آمده و تصمیمات خود را تغییر دهد.
وجود 20 تشکل رسمی زیرمجموعه اتاق کرمان
فاطمه مهرابی، مدیر امور تشکل‌های اتاق کرمان نیز در این همایش اطلاعاتی از وضعیت تشکل‌های زیرمجموعه اتاق کرمان ارائه داد. وی گفت: تشکل‌گرایی، توسعه و تقویت آنها در اتاق کرمان مورد توجه جدی قرار دارد. تشکل‌ها پس از آغاز به کار با چالش‌هایی مانند جذب بیشتر اعضا، سازمان‌دهی تشکل، تأمین مالی، چگونگی ارائه خدمات مناسب و رضایت‌بخش به اعضا و قدرت مطالبه گری و چانه‌زنی تشکل در پیگیری مطالبات اعضای خود روبرو هستند.
مهرابی تصریح کرد: از سوی دیگر در توسعه و تقویت تشکل‌ها دو محور اصلی توانمندسازی تشکل‌ها و نحوه تعامل، حمایت و هدایت اتاق از تشکل‌ها مطرح می‌شود که اتاق کرمان در رابطه با توانمندسازی، آموزش‌های هدفمند برای پوشش چالش‌های تشکل‌ها را در نظر گرفته تا بتوانند درآمدزایی و ارتباط دوطرفه برای حضور همه اعضای خود برقرار کنند.
مدیر امور تشکل‌های اتاق کرمان به تدوین آئین‌نامه حمایت مالی از تشکل‌ها در اتاق کرمان اشاره کرد و گفت: برای تشکل‌ها سرفصل‌هایی مانند آموزش و پژوهش، برگزاری همایش، انتشارات، فناوری اطلاعات و تدوین برنامه راهبردی در نظر گرفته شده است.
وی به حمایت سه‌ساله اتاق کرمان از تشکل‌ها اشاره و تصریح کرد: این حمایت‌ها این‌گونه است که اتاق کرمان در سال اول 80 درصد هزینه‌های تشکل، در سال دوم 50 درصد و در سال سوم 20 درصد این هزینه‌ها را تأمین می‌کند و امیدوار است تشکل پس از سه سال به استقلال مالی برسد و هزینه‌های خود را تأمین کند.
مهرابی، با بیان اینکه اتاق کرمان در حال حاضر 11 تشکل دارد و قصد دارد در سال جاری نیز 9 تشکل دیگر را به ثبت برساند، افزود: مهم‌ترین اقدام برای تشکل‌ها بررسی راهکارهای اصولی ایجاد و توسعه تشکل‌هاست که از طریق همکاری با مرکز مطالعات و پژوهش‌های اقتصادی اتاق کرمان برای تدوین مدل توسعه تشکل‌های اقتصادی انجام شده و امیدواریم این مدل را پیاده‌سازی کنیم و به سمت تشکیل اصولی تشکل‌ها برویم.
در پایان این همایش نشست پرسش و پاسخ برگزار شد.