قراردادهای برجامی زیر تیغ تحریم

 در پی خروج رسمی آمریکا از برجام، روز به روز بر تعداد شرکتهای خارجی سرمایه‌گذار که از ایران خارج می‌شوند افزوده می‌شود. این شرکتها به دلیل نگرانی از تحریم‌های آمریکا و مواجه شدن با جریمه‌های سنگین احتمالی، تصمیم به توقف یا کاهش فعالیت‌هایشان در ایران می‌گیرند.

در این گزارش شرکتهای مهمی که عمدتا پس از برجام برای همکاری با ایران توافق کرده‌اند بررسی شده است. برخی از این شرکت‌ها تصمیم دارند یا فعالیت خود را در ایران تعلیق کنند یا کاهش دهند. اما هنوز شرکتهایی هم هستند که هنوز تصمیمی برای خروج یا توقف فعالیت در ایران نگرفته‌اند، اما این شرکتها ممکن است به دلیل تحریم‌های آمریکا متضرر شوند.

گزارش پیش رو شرکتهای خارجی را در چند بخش شامل نفت و گاز، حمل و نقل، هواپیمایی، بانکی، انرژی‌های تجدید پذیر، خودرو، ریلی، معدن بررسی کرده است.

بخش نفت و گاز

توتال: این غول نفتی فرانسوی 26 اردیبهشت اعلام کرد در صورتی که مشمول معافیت دولت آمریکا ضمن حمایت دولتهای اروپایی و فرانسوی نشود، تا 4 نوامبر از پروژه پارس جنوبی خارج خواهد شد. وزیر نفت ایران اعلام کرد که در صورت خروج توتال، شرکت نفت و گاز CNPC چین، جایگزین این شرکت فرانسوی خواهد شد.

شل: این شرکت در دسامبر 2016 یک قرار مشروط برای توسعه در میدان نفت و گاز آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش امضا کرد. گزارش سالانه این شرکت در سال 2017 نشان داد که این شرکت از زمان رفع تحریم‌ها فقط سه محموله نفتی ایران را خریداری کرده است. 

دوو کره جنوبی: این شرکت در سال 2015 یک یادداشت تفاهم برای ساخت یک پالایشگاه نفت در بندر جاسک امضا کرد.

آکر سولوشنز نروژ: این شرکت در می 2016 یک یادداشت تفاهم برای بروزرسانی صنعت نفت ایران امضا کرد.

اوام‌وی اتریش: این شرکت در می 2016 یک یادداشت تفاهم برای پروژه هایی در نواحی زاگرس و میدان فارس امضا کرد. در ژوئن 2017، اوام‌وی و گازپروم نفت روسیه از یادداشت تفاهمی برای کار در بخش نفت ایران خبر دادند.

سایپم ایتالیا: این شرکت در سال 2016 یک یادداشت تفاهم برای همکاری در حوزه خطوط لوله، بروزرسانی پالایشگاه‌ها، توسعه میدان گازی توس در شمال شرقی استان خراسان رضوی امضا کرد.

باسف وینترشال (BASF’s Wintershall): این شرکت اکتشاف نفت و گاز، در آوریل 2016 یک یادداشت تفاهم با شرکت ملی نفت ایران امضا کرد. این شرکت در فوریه 2017 اعلام کرد که درباره سرمایه‌گذاری احتمالی در ایران در حال گفتگو است، اما به دلیل ابهام در خصوص تحریم‌های اقتصادی هنوز تصمیمی نگرفته است.

انی ایتالیا: این شرکت در ژوئن 2017 توافقی را با ایران برای توسعه میدان نفت و گاز امضا کرد.

شرکت نفت و گاز طبیعی هند: این شرکت در اواخر فوریه یک توافق مقدماتی غیرالزام‌آور با یک شرکت ایرانی برای توسعه میدان نفتی سوسنگرد امضا کرد.

زاروبژنفت روسیه: شرکت ملی نفت ایران در ماه مارس قراردادی را با این شرکت روسی برای توسعه دو میدان نفتی امضا کرد. شانا این خبر را اعلام کرد.

پرتامینا اندونزی: این شرکت قرار بود طی بازه زمانی 20 ساله، 6 میلیارد دلار در حوزه میدان نفتی سرمایه گذاری کند. در حالی که اوایل ماه جاری، اخباری در خصوص احتمال توقف فعالیت این شرکت در ایران در پی خروج آمریکا از برجام مطرح شد، یک مقام وزارت انرژی و منابع معدنی اندونزی امروز 30 اردیبهشت گفت که توافق این شرکت دولتی اندونزی با ایران، به رغم خروج آمریکا از برجام ادامه پیدا می‌کند. «اگو سیاحریال»، مدیرکل نفت و گاز وزارت انرژی اندونزی با اعلام این مطلب گفت: ما هنوز باید درباره ادامه یا توقف پروژه در این مقطع تصمیم‌گیری کنیم. تا الان، این [پروژه] هنوز ادامه دارد.

اینپکس ژاپن: این شرکت انرژی ژاپن 20 اردیبهشت اعلام کرد که در پی بازگشت تحریم‌های آمریکا، این شرکت احتمالا فعالیت مجدد خود برای توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی را منتفی کند. اینپکس در سال 2010 از سهم 10 درصدی در آزادگان به دلیل تحریم‌های آمریکا صرفنظر کرده بود.

 بخش حمل و نقل

ای پی مولر مائرسک: این شرکت بزرگترین شرکت حملو  نقل کانتینر هست که در پی اعلام تحریم‌های آمریکا، در 27 اردیبهشت اعلام کرد که فعالیت‌های خود در ایران را کاهش می‌دهد.

 بخش هواپیمایی

بوئینگ: شرکت هواپیماسازی بوئینگ آمریکا در دسامبر 2016 توافق کرد که 80 هواپیما شامل 15 بوئینگ 777-300ER به ایران ایر بفروشد. این شرکت ماه گذشته اعلام کرد که مشتری جدیدی را برای هواپیماهایی که قرار بود امسال به ایران تحویل دهد، پیدا کرده است. این شرکت اعلام کرد که برنامه برای تحویل هواپیما به ایران طی سال جاری ندارد. طبق برجام، بوئینگ قرار بود به ایران هواپیما بفروشد.

شرکت هواپیمایی آسمان نیز در آوریل 2017 برای خرید 30 بوئینگ 737 ماکس توافق کرده بود.

ایرباس: شرکت هواپیماسازی ایرباس فرانسه در دسامبر 2016 اعلام کرد که توافقی را برای فروش 100 هواپیما به ایران ایر منعقد کرده است. تا کنون فقط سه فروند تحویل داده شده‌اند.

شرکت هواپیمایی زاگرس نیز در ژوئن 2017 یادداشت تفاهمی را برای خرید 20 فروند ایرباس آ320 و هشت فروند آ330 جدید امضا کرد.

ایران ایرتور هم در ژوئن 2017 برای خرید 45 ایرباس آ320 جدید یادداشت تفاهم امضا کرد.

ای‌تی‌آر: ایران در آوریل 2017 توافقی را برای خرید 20 هواپیما از این شرکت اروپایی تکمیل کرد. ای‌تی‌آر شرکتی است که نیمی از مالکیت آن متعلق به ایرباس و نیم دیگر به لئوناردو تعلق دارد.

لوفتانزا: این شرکت آلمانی در آوریل 2017 اعلام کرد که در حال مذاکرات با ایران ایر برای تامین خدمات مربوطه، پشتیبانی و آموزش خلبان است.

 بخش ریلی

زیمنس: این شرکت آلمانی در اکتبر 2016 قراردادی را برای ارتقای شبکه ریلی ایران امضا کرد. این قرارداد همچنین شامل تامین 50 لوکوموتیو برقی-دیزلی به ایران بود.

شرکت ملی واردات و صادرات ماشین آلات چین: این شرکت در می 2017 با شرکت مپنا یک توافق 2.2 میلیارد یورویی برای برقی سازی خط ریلی سریع السیر تهران-مشهد امضا کرد.

فرووی دلو استاتو: این شرکت ایتالیایی در جولای 2017 با شرکت خط آهن دولتی ایران قراردادی به ارزش 1.2 میلیارد یورو برای ساخت یک خط ریلی سریع السیر بین قم و اراک امضا کرد.

آلستوم: این شرکت فرانسوی سازنده قطار قراردادی را در جولای 2017 برای یک سرمایه‌گذاری مشترک جهت ساخت مترو و واگن‌های راه آهن حومه‌ای در ایران امضا کرد.

 بخش خودروسازی

پژو-سیتروئن (PSA): این شرکت فرانسوی تا می 2017 قراردادی را به ارزش 700 میلیون یورو برای ساخت خودرو در ایران امضا کرده بود. شرکت مزبور در ژانویه اعلام کرد که 444 هزار و 600 خودرو در ایران طی سال گذشته فروخته است.

فولکس واگن: این شرکت آلمانی در جولای 2017 اعلام کرد که پس از 17 سال با بازگشت به بازار ایران، صادرات خودرو به ایران را آغاز خواهد کرد. اما این شرکت در اکتبر 2017 اعلام کرد که «سیت»، بازوی اسپانیایی این شرکت، دیگر امکان ورود به بازار ایران را بررسی نمی‌کند.

رنو: شرکت فرانسوی رنو در آگوست 2017 از امضای قراردادی برای سرمایه‌گذاری مشترک در ایران خبر داد که این قرارداد در پی یک توافق مقدماتی یکسال قبل از آن بوده است. این قرارداد شامل یک مرکز مهندسی و فروش برای حمایت از توسعه تامین‌کنندگان داخلی، بعلاوه یک کارخانه برای ظرفیت اولیه تولید 150 هزار خودرو در سال بود که قرار بود به ظرفیت موجود تولید 200 خودرو رنو در کشور اضافه شود.

کامیون‌های مرسدس بنز: این شرکت در سپتامبر 2017 قراردادی را با ایران خودرو برای ایجاد زمینه ازسرگیری توزیع کامیون‌های خود در ایران امضا کرد.

اتونئوم: این شرکت سوئیسی سازنده عایق صدا و گرما برای خودروها، در دسامبر 2017 از توافقی با شرکت ایرانی عایق خودرو توس برای تولید عایق‌ها برای ایران‌خودرو، پژو-سیتروئن از سال 2019 خبر داد.

 بخش انرژی‌های تجدیدپذیر

ساگا انرژی: این شرکت نروژی در اکتبر 2017 توافقی به ارزش 2.5 میلیارد یورو برای ساخت نیروگاه‌های انرژی خورشیدی در ایران امضا کرد.

 بخش بانکی و مالی

دی‌زد بانک: این بانک آلمانی در می 2018 اعلام کرد که در ماه جولای تراکنش‌های مالی با ایران را به دلیل افزایش ریسک‌ تجارت با ایران در پی خروج آمریکا از برجام، تعلیق می‌کند.

اوبربانک: این بانک در سپتامبر 2017 توافقی را برای فاینانس سرمایه‌گذاری‌های جدید در ایران امضا کرد. این بانک تقریبا اولین بانک اروپایی بود که بعد از رفع تحریم‌ها بود، این کار را می‌کرد.

آلیانتس (Allianz): تمرکز اصلی این شرکت آلمانی بر ارائه خدمات بیمه است. در سال 2010 شرکت آلیانتس، دوازدهمین شرکت بزرگ خدمات مالی در جهان بود. با اعلام خروج آمریکا از برجام یک سخنگوی این شرکت اعلام کرد که آلیانتس تصمیم گرفته فعالیت خود در ایران را کاهش دهد. وی گفت که فعالیت آلیانتس «حداقلی» بوده و این شرکت منتظر «راهنمایی» اتحادیه اروپا و دولت آلمانی بوده و آن را بررسی خواهد کرد.

 بخش معدن

اوتوتک: مدیر بخش فاینانس این شرکت فنلاندی در 27 اردیبهشت سال جاری اعلام کرد که به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا، دریافت سفارش از ایران را کاهش خواهد داد.