از تهران تا وین؛ قطب دیپلماسی جهان

اتریش، یعنی یکی از 12 کشور ثروتمند جهان از لحاظ سرانه تولید ناخالص ملی، نخستین کشوری بود که پس از امضای برجام هیات خود را به ایران روانه کرد تا این‌گونه رغبت خود را به آغاز فعالیت‌های تجاری با ایران اعلام کند؛ کشوری که بازار 78 میلیونی و جمعیت جوان آن، سرمایه‌گذاران اتریشی را به آینده روابط این دو کشور امیدوار کرده بود. در آن سفر رئیس‌جمهور اتریش در رأس هیاتی 200 نفره اقتصادی به ایران آمد که نشان از نگاه ویژه اروپا به ایران به‌خصوص نگاه دولت اتریش به توسعه همکاری‌های اقتصادی با ایران داشت.

 اتریش دارای استانداردهای زندگی سطح بالایی است. پس از جنگ جهانی دوم بسیاری از شرکت‌های بزرگ ملی شدند و این امر با توجه به شرایط پس از جنگ انجام شد. بر همین اساس تا مدتی این‌گونه شرکت‌ها به همراه دولت نقش مهمی در اقتصاد اتریش ایفا کردند. از اویل دهه 1990 شرکت‌ها به مسیر خصوصی‌سازی وارد شده و شرکت‌های دولتی به صورت کامل و یا بخشی از آنان خصوصی شدند.

پس از گذشت یک سال از امضای برجام، هیات تجاری 120 نفره ایران نیز به اتریش عازم شد و در همین زمان 8 یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت‌های ایرانی و اتریشی به امضا رسید.

با وجود اینکه اولین و بزرگ‌ترین هیات اقتصادی اروپایی پس از برجام از اتریش به ایران آمد، حجم روابط ایران و اتریش تنها 300 میلیون تا 350 میلیون دلار تخمین زده می‌شود. با این حال، طی 2 سال گذشته رفت‌و‌آمدها و تعاملات هیات‌های تجاری و سیاسی ایران و اتریش آغاز شد و این روابط تا جایی ادامه پیدا کرد که نهایتاً در بهمن‌ماه 96 اتاق مشترک بازرگانی ایران و اتریش به منظور گسترش روابط تجاری دو کشور در اتاق ایران تأسیس شد. پدرام سلطانی از میان 11 نفر اعضای هیات مدیره، به ریاست این اتاق برگزیده شد.

اتریش از نظر تحقیق و توسعه رتبه پنجم را در اروپا دارد و وین به عنوان سومین شهر هوشمند جهان شناخته شده است. ایران قراردادهایی برای استفاده از این پتانسیل اتریش امضا کرده که به گفته سفیر اتریش در تهران، یکی از آن‌ها تأسیس شش بیمارستان نسل پنجم‌ است. او در گفت‌وگو با شرق تصریح می‌کند: «مدرن‌ترین بیمارستان‌ها که به‌صورت دیجیتال اداره می‌شوند و با فناوری مهندسی روز ساخته خواهند شد. این بیمارستان‌ها، ٣٠٠ تا ٨٠٠ تختخوابی با برنامه‌ریزی و دانش و اجرای مجموعه اتریشی انجام ‌شده است.»

اتریش با اقتصاد بازار توسعه‌یافته، نیروی کار ماهر و استانداردهای زندگی بالا، وابسته به تجارت با دیگر کشورهای اتحادیه اروپا به‌ویژه آلمان است. اقتصاد اتریش صادرات محور است و بر همین اساس این موضوع مورد توجه اقتصاددانان اتریشی است. یکی از خطراتی که اقتصاد اتریش را تهدید می‌کند ضعیف شدن رشد اقتصادی جهانی است که تهدیدی برای بازار صادراتی این کشور است.

ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید از همان ابتدا تهدیدی برای تجارت جهانی قلمداد می‌شد. حالا برنامه‌های او نگرانی رهبران تجاری کشورهایی مانند اتریش را که اقتصاد آن به رشد اقتصادی جهانی وابسته است، برانگیخته است.

اتریش از نظر سیاست جهانی، به قطب دیپلماسی و ملاقات‌های بین‌المللی تبدیل شده و تعداد زیادی از نشست‌ها و کنفرانس‌های مهم جهانی در این کشور برگزار می‌شود. وین، پایتخت این کشور، محل استقرار دفاتر سازمان‌های مهم بین‌المللی ازجمله سازمان ملل، اوپک و سازمان بین‌المللی انرژی اتمی است. برجام نیز میان ایران و قدرت‌های بزرگ در این شهر به امضا رسید تا نویدبخش دوره‌ای جدید پیش روی اقتصاد و سیاست در ایران باشد. ‌سفیر اتریش در تهران هزینه‌‌کرد اتریشی‌ها برای این مذاکرات را نوعی سرمایه‌گذاری و سهمی از طرف اتریش برای ایجاد ثبات و صلح در منطقه خاورمیانه دانست.

پس از اعلام واشنگتن برای خروج از برجام، اتریش یکی از کشورهای مخالف اعمال تحریم‌های جدید اروپا علیه ایران بود. اشتفان شولتز، ‌سفیر اتریش در تهران نیز اعلام کرده که اتریش صد در صد به قرارداد برجام پایبند می‌ماند. در همین راستا، هیات تجاری از اتاق ایران نیز به همراه رئیس جمهور 10 تیرماه عازم اتریش خواهد شد تا رایزنی‌های تجاری در شرایط جدید بین المللی انجام شود.

هرآنچه باید درباره اتریش بدانید

مزارع اتریش مانند دیگر کشورهای کوهستانی اروپایی، کوچک هستند و همچنین تولید در این زمینه نسبتاً هزینه بالایی دارد. از زمانی که اتریش در سال 1995 به عضویت اتحادیه اروپا درآمده است، اصلاحاتی در زمینه کشاورزی و در چارچوب سیاست مشترک کشاورزی اتحادیه اروپا در این کشور در حال انجام است. اگرچه، مزارع اتریش 80 درصد نیازهای غذایی داخلی را تأمین می‌کند، سهم تولیدات کشاورزی در تولید ناخالص داخلی در این کشور از سال 1950 به کمتر از 3 درصد کاهش یافته است.

برخی از صنایع در این کشور مانند صنعت آهن و فولاد، مواد شیمیایی و نفت در سطح جهانی قابل‌رقابت است اما بیشتر بنگاه‌های بازرگانی و صنعتی در اتریش نسبتاً کوچک هستند. اتریش همچنین از صنعت، بانکداری، حمل‌ونقل، خدمات و بازرگانی مناسب و توسعه‌یافته‌ای بهره می‌برد.

اتریش یکی از بازیگران کلیدی صنعت قطعات راه‌آهن در اروپاست. آلمان، فرانسه و اتریش تولیدکنندگان اصلی تجهیزات راه‌آهن در اروپا هستند.

مهم‌ترین بخش تجاری در اتریش بخش خدمات است که تأمین‌کننده قسمت عمده تولید ناخالص داخلی این کشور است. وین به عنوان یک مرکز مالی و مشاوره‌ای رشد یافته و همچنین دروازه‌ای به سوی شرق جهان شده است. توریسم بخش مهم اقتصاد اتریش است و حدود 10 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تأمین می‌کند.

بحران مالی 2008 اروپا مشکلاتی را برای بزرگ‌ترین بانک‌های اتریش ایجاد کرد و فعالیت‌های آنان در شرق، مرکز و جنوب شرقی اروپا با ضرر و زیان قابل‌توجهی همراه بود. دولت اتریش حمایت‌های بانکی و گاه ملی­سازی را برای پوشش دادن تقاضای شدید و تثبیت نظام بانکی اعمال کرده است. اتریش از نظر وضعیت مالی به نسبت دیگر کشورهای منطقه یورو از وضعیت بهتری برخوردار است؛ اما با برخی مشکلات خارجی قابل توجه نیز از قبیل مواجهه مداوم بانک‌های اتریشی با بانک‌های شرق و مرکز اروپا و تردیدها و بی‌ثباتی‌های حاصل از بحران بدهی‌ها در قلمرو اروپا مواجه است.

اتریش بر اساس لیست Forbes، بیست و چهارمین کشور مناسب برای انجام کسب‌وکار در جهان است. بر همین اساس، رتبه این کشور در جهان در آزادی تجارت 7، در حق مالکیت 17، در ابتکارات 13، در تکنولوژی 23، حمایت از سرمایه­گذار 32، در فساد 16 و در آزادی‌های فردی 1 است.

بر اساس اعلام موسسه بین‌المللی پول در آوریل 2017، اتریش با 383.509 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی در رتبه 30 کشورهای جهان قرار دارد و این درحالی است که بر اساس اعلام همین منبع، ایران با 368.488 میلیارد دلار در رتبه 31 و بعد از اتریش قرار دارد.

وین پایتخت اتریش در سال 2015 به عنوان دومین شهر زیست‌پذیر دنیا برای زندگی انتخاب شد. در این شاخص که شهرها را بر اساس 30 فاکتور از جمله امنیت، بهداشت، منابع آموزشی، زیرساخت‌ها و محیط‌زیست مورد بررسی قرار می‌دهد، وین بعد از ملبورن مقام دوم را در میان 140 کشور به خود اختصاص داده است.

اتریش یکی از کشورهای پیشرفته اروپا در زمینه کشاورزی ارگانیک است. بیشترین تعداد شرکت‌های هلدینگ در حوزه کشاورزی ارگانیک به ایتالیا، اتریش و اسپانیا به عنوان سه کشور برتر محصولات کشاورزی ارگانیک  اختصاص یافته است.

این کشور شهرت جهانی در زمینه هنر و صنعت به خصوص صنایع دستی، جواهرات، سرامیک و بلورجات دارد. وین شهر فرهنگ، هنر، اقتصاد و گردشگری است و پایگاه اقتصادی 300 شرکت بین‌المللی و مجامع و سازمان‌های بین‌المللی است.  قرار گرفتن این کشور در مرکز اروپا موجب شده است تا به عنوان کشور ترانزیت به خصوص در زمینه تأمین انرژی اروپا شامل نفت و گاز طبیعی و برق نقش‌آفرینی مهمی داشته باشد.