نشست کارشناسی بررسی پیش‌نویس سند توسعه تجارت خارجی استان کرمانشاه در اتاق کرمانشاه با حضور کارشناسان، اساتید دانشگاهی و متولیان بخش دولتی و خصوصی برگزار شد.
کیوان کاشفی، رئیس اتاق کرمانشاه در این نشست با بیان اینکه سند توسعه تجارت خارجی استان یک سند بسیار مهم در باب توسعه استان است، عنوان کرد: باید مأموریت، اهداف و روش‌های این سند مشخص و دیدگاه‌های صاحبنظران این امر را در بر بگیرد.
وی ادامه داد: جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه پیش‌نویس این سند را تهیه کرده که در این نشست به بررسی و بیان پیشنهادات خواهیم پرداخت.
سیامک آزادی، معاونت فن‌آوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه و متولی تهیه این پیش‌نویس گفت: طرح پژوهشی تدوین سند توسعه تجارت خارجی استان کرمانشاه جهت ارائه پیشنهاداتی در راستای بهبود حوزه تجارت خارجی استان با همراهی و بهره‌گیری از نقطه نظرات کلیه سازمان‌ها و نهادهای ذیربط در سال 1396 آغاز شد.
آزادی، هدف اصلی این طرح را گشودن پنجره‌ای در حوزه توسعه تجارت خارجی استان دانست و گفت: البته برنامه‌های ارائه شده در انتهای طرح، جنبه پیشنهادی داشته و توسعه و استمرار آن مستلزم همراهی نهادهای مرتبط و ارائه نظرات آن‌ها از منظر ماهیت سازمان خود است.
وی از روش تحقیق این سند سخن گفت و اذعان کرد: طرح حاضر به لحاظ ماهیت جزو مطالعات استراتژیک است. ضمناً این پژوهش از حیث هدف، از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری داده‌های مورد نیاز از بررسی‌های اسنادی، کتابخانه‌ای و نیز مطالعات میدانی به کمک ابزار مصاحبه (با بهره‌گیری ازنظرات مدیران، کارشناسان و فعالان تجاری) استفاده شده است.
معاونت فن‌آوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه ادامه داد: با تعداد 50 نفر از مدیران و کارشناسان سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی ذینفع و مرتبط با حوزه تجارت خارجی استان، صاحبنظران حوزه تجارت استان، تجار و بازرگانان فعال در گمرکات و بازارچه‌های مرزی استان کرمانشاه معادل با 150 نفر ساعت مصاحبه عمیق نیم‌ساختاریافته و در قالب سؤالات باز تا اشباع داده‌ها صورت پذیرفته است.
آزادی گفت: مدل مورد استفاده جهت تدوین سند توسعه تجارت استان کرمانشاه، مدل مدیریت استراتژیک دیوید بود. در مرحله بعد بر اساس مدل SWOT و با تحلیل آن، استراتژی‌های توسعه تجارت خارجی استان بر مبنای عوامل داخلی و خارجی شناسایی شده تدوین و به روش AHP اولویت‌بندی شد.
وی بیان کرد: جامعه آماری پژوهش حاضر شامل مدیران و کارشناسان سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی ذینفع و مرتبط با حوزه تجارت خارجی استان، صاحبنظران حوزه تجارت استان، تجار و بازرگانان فعال در گمرکات و بازارچه‌های مرزی استان کرمانشاه بوده است.
آزادی وجود واحدهای تولیدی با قابلیت صادرات بخش‌خصوصی در استان، وجود ظرفیت‌های صدور انواع خدمات فنی و مهندسی، وجود ظرفیت‌های تولیدی مناسب در بخش‌های صنعت، معدن، کشاورزی و دامی، فعال بودن گمرکات رسمی و بازارچه‌های مرزی در استان، امکان ارائه خدمات در زمینه توریسم پزشکی و سلامت با قیمت و کیفیت مناسب و ... را از عوامل داخلی (قوت‌ها) استان کرمانشاه در بحث تجارت نام برد.
وی به عوامل داخلی (ضعف‌ها) استان اشاره کرد و افزود: پایین بودن دانش علمی و عملی تجار و بازرگانان، فقدان اتحادیه‌ها و تشکل‌های فعال و قوی صادراتی در سطح استان، صدور کالاهای فله‌ای و عدم رعایت استانداردها در بسته‌بندی و کیفیت محصولات تولیدی، ضعیف بودن هماهنگی و تعامل مناسب بین دستگاه‌های متولی در امر تجارت خارجی استان و ... از این موارد است.
معاونت فن‌آوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه ادامه داد: امکان صدور خدمات فنی مهندسی در زمینه بازسازی کشور عراق و سوریه، امکان دسترسی به بازار کشور سوریه از طریق کشور عراق، وجود 370 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق، هم‌مرزی و دسترسی به هر دو بخش اقلیم و عرب‌نشین کشور عراق با فاصله کمتر نسبت به سایر مرزها و ... از جمله فرصت‌های خارجی استان و وجود رقبای قدرتمند خارجی برای کالاها و خدمات صادراتی استان، عدم ثبات سیاسی و امنیتی در کشورهای منطقه خصوصاً کشور عراق، تصمیمات لحظه‌ای و عدم ثبات در سیاست‌های تجاری کشور عراق، حجم بالای مهاجرت مرزنشینان از مرزها و عدم تمرکز بر توسعه نقاط مرزی و ... از جمله تهدیدهای خارجی برای استان کرمانشاه محسوب می‌شود.
پس از توضیح معاونت فن‌آوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی استان کرمانشاه، صاحبنظران به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.
کیوان کاشفی عضو هیات رئیسه اتاق ایران عنوان کرد: بخش قابل‌توجهی در این سند ناظر بر کشور عراق است چراکه بیش از 90 درصد صادرات استان به این کشور است اما لازمه تدوین سند مناسب، داشتن اطلاعات دقیق از اوضاع داخلی این کشور است. به‌عنوان مثال بعد از مسائل داعش و همه‌پرسی اقلیم کردستان، دولت مرکزی عراق به‌شدت قدرت گرفته و این دست موضوعات باید در تدوین این سند موردتوجه قرار گیرد.
رئیس اتاق کرمانشاه ادامه داد: در سال‌های آینده فقط نمی‌توانیم به صادرات تکیه کنیم بلکه باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های مشترک برویم.
وی گفت: وقتی هدف افزایش صادرات است باید به دو موضوع افزایش تولیدات صادراتی استان و داشتن بازرگانان و تجار قوی بیش از پیش موردتوجه قرار گیرد.
عضو هیات رئیسه اتاق ایران اذعان کرد: سهم تسهیلات در حوزه تجارت 3درصد است و کمترین معوقات هم در این بخش است. باید بانک‌ها تسهیلات بیشتری به تجارت استان اختصاص دهند.
کاشفی در ادامه گفت: در تنظیم سند توسعه تجارت استان باید به واردات توجه ویژه‌ای شود چراکه ما از 30 کشور دنیا واردات داریم و باید برنامه‌ریزی‌های صحیح برای آن صورت گیرد.
رئیس اتاق کرمانشاه افزود: نباید در تهیه این سند چشم‌انداز آینده بازارهای جدید صادراتی مغفول بماند و باید توجه ویژه‌ای به آن شود.
کاشفی در پایان بحث ترانزیت را به دلیل موقعیت استراتژیک استان کرمانشاه، موضوع مهم دیگری دانست که باید به آن توجه شود.
علیرضا بیژندی، مشاور صنعتی اتاق کرمانشاه در خصوص تنظیم این سند گفت: سال‌های مرجع در این تحقیق قدیمی است. یکسری اتفاقات خاص نیز در حوزه تجارت رخ داده که مربوط به یکی دو سال اخیر است و به نظر باید در این سند لحاظ شود.
وی ادامه داد: استفاده از مدل پنتاگون در این سند می‌تواند کمک بسزایی داشته باشد. یعنی با استفاده از سرمایه‌های طبیعی، فیزیکی، فرهنگی، اجتماعی و انسانی، سند توسعه تجارت استان را شکل دهیم.
بیژندی در ادامه به حلقه‌های مفقوده تجارت استان اشاره کرد و گفت: باید حلقه‌های مفقوده شناسایی شده و در این سند تنظیم شود تا بدانیم چه بخش‌هایی از حوزه تجارت باید در اولویت قرار گیرد.
وی در ادامه گفت: باید یک سناریو با نگاه عمومی در حوزه تجارت در مناطق مرزی پیاده شود که در آن جایگاه تجارت غیررسمی مرزنشینان مدنظر قرار بگیرد.
بیژن کلهرنیا، مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور تدبیر شهر گفت: تمامی پروتکل‌های بازرگانی و اقتصادی ما فرسوده است و این پایه‌های تجارت ما را سست کرده است. باید اول استراتژی‌های کلان اصلاح شود و در استراتژی‌های بزرگ تجدیدنظر صورت گیرد.
وی ادامه داد: ما باید اول از سطح ملی شروع کنیم و بعد به استان برسیم.
کلهرنیا افزود: مطالعات تهیه سند توسعه تجارت استان باید در سه بخش صورت گیرد. اول اینکه استراتژی‌های ملی را بررسی و تدوین کنیم، سیاست‌های تجارت خارجی استان و استراتژی‌های ملی را پیوند بزنیم و بعد جایگاه استان کرمانشاه را در فضای ملی پیدا کنیم.
مدیرعامل شرکت مهندسان مشاور یادآور شد: استان کرمانشاه یکی از قطب‌های ده‌گانه توسعه ملی است ضمن اینکه در محور شرق به غرب آسیا قرار دارد اما همیشه ما خودمان را خرد دیده‌ایم.
وی در ادامه اذعان کرد: برخورد تجارت با سایر رویکردهای بین‌المللی شکل می‌گیرد و باید حوزه‌های مثل گردشگری، روابط سیاسی و ... را در این سند موردتوجه قرار دهیم.
فرشید نمامیان، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه نیز با بیان اینکه، شدت نیاز جهت دهنده رفتار است، گفت: باید تجار و بازرگانان کرمانشاهی و مرزنشین برای توسعه تجارت استان بیش از پیش تلاش کنند و این نیاز را که باید تجارت استان متحول شود در خود احساس کنند.
وی از توسعه تجارت و اقتصاد استان به‌مثابه هفت شهر عشق عطار (طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فنا) یاد کرد که در آن باید متولیان از یکسو و تجار و بازرگانان تلاش فراوان و فداکارانه برای توسعه آن انجام دهند.
سهراب دل انگیزان، مشاور اقتصادی اتاق کرمانشاه با انتقاد از متدولوژی این سند گفت: باید از روش‌های آینده‌نگرانه استفاده شود به‌طوری‌که خروجی این سند سرخط‌های مشخص برنامه‌های استراتژیک باشد.
وی ادامه داد: لیست مصاحبه‌شوندگان باید مشخص باشد تا نظرات کسانی که ارائه کرده‌اند نمایان شود.
دل انگیزان معتقد است، سند توسعه تجارت استان باید بر اساس مزیت سنجی و مزیت‌های نسبی و رقابتی منطقه تدوین شود و با یک روش محاسبه‌ای دقیق الزاماتی برای آن تهیه شود تا در آینده به‌عنوان یک عنصر حرکت دهنده، کل سیستم زنجیره تولید و صادرات استان را به حرکت درآورد.
وی افزود: در زنجیره تولید و صادرات باید حلقه کِشنده تجارت استان را پیدا کنیم و سند توسعه تجارت را روی آن متمرکز کنیم.
سیروس کوهستانی، مدیرعامل شرکت صنعت گستر سدید گفت: جای لهجه بومی در مطالعات تنظیم سند توسعه تجارت استان خالی است. مفهوم فضایی و ارتباطی در بحث تجارت در این سند مغفول مانده است. مطالعات در محیط خلاء صورت نمی‌گیرد و بر پایه ارتباطات معنی‌دار می‌شود.
وی ادامه داد: بزرگ‌ترین مشکل ما در بحث تجارت معضلات نهادی است که آن‌طور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است.
محسن رستمی، سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گفت: استراتژی‌های کشورهای موفق در صادرات به عراق باید موردتوجه قرار گیرد و در این سند از این استراتژی‌ها استفاده شود.
بیژن رضایی، مسئول دبیرخانه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی گفت: باید در این مطالعات از منابع جدید استفاده شود و ضریب اهمیت در داده‌ها مشخص شود.
وی ادامه داد: بر اساس این مطالعات ما در موقعیت WO قرار داریم و این در حالی است که تهدیدهای استان تنها از جوانب خارجی و کشور عراق نیست. این سند برای استان کرمانشاه تهیه شده و استان‌های مجاور هم می‌تواند به‌نوعی تهدید برای استان باشد که در مطالعات باید به آن پرداخت.
محسن دارابی، مدیرکل دفتر امور اقتصادی استانداری کرمانشاه تنظیم این سند را پنجره‌ای نو به حوزه تجارت استان دانست و گفت: باید در تهیه این سند از نظرات خبرگان حوزه تجارت استفاده کرد تا حوزه تجارت استان به سطح مورد انتظار برسد.
حمیدرضا قادری، معاون اداره گمرک استان درباره ایجاد سردخانه در محدوده مرز پرویزخان و خسروی که در پیش‌نویس سند توسعه تجارت استان مطرح شد، گفت: هم‌اکنون رویه‌های جهانی در بحث تجارت به روان‌سازی تجارت می‌پردازد و ایجاد این انبارهای تجاری ازنظر گمرک معضل است چون باعث کندی تجارت خواهد شد.