در معاملات روز پنج‌شنبه بورس کالای نیویورک بهای هر بشکه نفت خام سبک تگزاس، برای اولین بار از اواخر سال 2014 تاکنون از مرز 74 دلار در هر بشکه عبور کرد تا بازار نفت بار دیگر روزهای داغی را تجربه کند.
مصرف‌کنندگانی که امید داشتند تصمیم اوپک برای افزایش سطح تولید درنهایت موجب کاهش قیمت نفت شود و آنها بتوانند باک خودروهای خود را با بنزین ارزان‌تر پر کنند، اینک از رشد 13 درصدی بهای نفت سبک تگزاس ظرف تنها یک هفته کاری کاملاً شوکه شده‌اند. اما در بازار نفت چه خبر است که قیمت‌ها بار دیگر راه صعود را در پیش گرفته‌اند؟
- عربستان اخیراً طبق خواسته کاخ سفید تصمیم به افزایش سطح تولید نفت خود گرفته است اما فعالان بازار نفت بر این باورند که سعودی‌ها ظرفیت مازاد چندانی برای پاسخگویی به بحران‌های آتی بازار ندارند.
- به دلیل مشکل قطع برق در تأسیسات یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت در کانادا، انتقال نفت به آمریکا از سوی این تولیدکننده دچار اختلال شده است.
- دولت ترامپ فشارهای خود بر ایران –پنجمین تولیدکننده بزرگ نفت جهان- را افزایش داده است. آمریکا به کشورهای دیگر هشدار داده است که در صورت عدم قطع واردات نفت از ایران، با تحریم‌های واشنگتن مواجه خواهند شد.
این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا قیمت نفت سبک تگزاس به بالاترین رقم خود در 3.5 سال اخیر برسد و قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال نیز بار دیگر در آستانه عبور از مرز 80 دلار قرار گیرد.
در فصل بهار امسال قیمت نفت به دلیل کاهش چشمگیر تولید نفت در کشور بحران‌زده ونزوئلا و نیز پیش‌بینی درست فعالان بازار از خروج دولت ترامپ از برجام، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده بود اما در اواخر ماه می (اوایل خرداد) وقتی عربستان و روسیه تصمیم خود برای افزایش سطح تولید نفت را علنی نموده و در صدد جلب حمایت سایر تولیدکنندگان بزرگ برای عملی کردن این طرح برآمدند، قیمت نفت وارد روندی نزولی شد. بااین‌وجود، در یک هفته اخیر قیمت نفت دوباره پای در مسیر صعود گذاشته و سنگرهای از دست رفته را پس گرفته است.
بن کوک، از مشاوران صندوق سرمایه‌گذاری BP، در این خصوص می‌گوید: «شما نمی‌توانید در توییت‌های خود از افزایش قیمت نفت شکایت کنید و پس از آن تحریم‌های خود علیه ایران را تشدید نمایید و درعین‌حال انتظار داشته باشید که قیمت‌ها بالا نروند. نفت مورد نیاز بازار بالاخره باید از جایی تأمین شود».
آیا عربستان منجی بازار نفت خواهد بود؟
روسیه و اعضای اوپک روز جمعه گذشته با یکدیگر به توافق رسیدند تا تولید نفت خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش دهند؛ رقمی که ظاهراً انتظارات بازار را برآورده نکرده است.
در این میان مقامات عربستان به‌تازگی از تصمیم خود مبنی بر رساندن تولید نفت این کشور به رکورد تاریخی 11 میلیون بشکه در روز از ماه آینده میلادی پرده برداشته‌اند، اما حتی این خبر مهم نیز که شاید در حالت عادی ممکن بود بسیار تأثیرگذار باشد نیز توانسته است روند صعودی قیمت نفت را متوقف کند.
باب مک‌نالی، از مقامات سابق کاخ سفید که اینک رئیس گروه مشاوره انرژی راپیدان است، در این باره خاطرنشان می‌سازد: «عربستان قصد دارد با حداکثر ظرفیت خود نفت تولید کند. این بدان معناست که اگر تنش‌های ژئوپلیتیکی باز هم شدت پیدا کنند، دیگر ظرفیت اضافه‌ای برای مواجهه با اثرات آنها وجود نخواهد داشت. فراموش نکنید که همین حالا هم تولید نفت در ونزوئلا و لیبی در حال کاهش است».
مشکلات تولیدکنندگان نفت در آمریکای شمالی
آمریکا اخیراً به لطف انقلاب نفت شیل و منابع نفتی حوضه پرمیان در غرب تگزاس، تولید نفت خود را به سقف تاریخی آن رسانده است اما در شرایط کنونی ادامه این روند کار بسیار دشواری است زیرا حوضه نفتی پرمیان اکنون با مشکلات خاص خود در زمینه تأمین نیروی کار، خطوط انتقال و ... دست‌وپنجه نرم می‌کند.
دیگر به‌مانند گذشته خبری از اشباع بازار نفت آمریکا بر اثر رشد ذخایر نفتی استراتژیک این کشور به گوش نمی‌رسد. روز چهارشنبه وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد که در هفته گذشته به دلیل رشد قابل‌توجه تقاضای داخلی نفت، موجودی انبارهای نفتی این کشور 9.9 میلیون بشکه کاهش یافته است، رقمی که حدود 4 برابر بیشتر از پیش‌بینی‌ها کارشناسان بوده است.
از طرفی مشکلی که اخیراً در برق‌رسانی به تأسیسات نفتی شرکت سانکور انرژی کانادا رخ داده، منجر به اختلال در صادرات 360 هزار بشکه‌ای این شرکت به آمریکا شده است. بنا بر اعلام مقامات شرکت مذکور، رفع کامل این مشکل احتمالاً بیش از یک ماه زمان خواهد برد.
افزایش فشار بر ایران
در شرایطی که بازار نفت با مشکلات زیادی در سمت عرضه دست‌وپنجه نرم می‌کند، آمریکا مواضع شدیدتری را علیه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان اتخاذ نموده است.
وزارت امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه اعلام کرد که از کشورهای دیگر انتظار دارد واردات نفت خود از ایران را به صفر برسانند. مواضع اخیر مقامات آمریکایی نشان می‌دهد که دولت ترامپ برخلاف دولت اوباما قصد ندارد معافیت‌های چندانی را برای برخی از مشتریان نفت ایران در نظر بگیرد.
مایک ویتنر، مدیر بخش تحقیقات نفت در مؤسسه خدمات مالی و بانکداری سوسیته جنرال فرانسه، در این خصوص تصریح می‌کند: «این مواضع به‌شدت بر بازار نفت تأثیر می‌گذارند. کاملاً مشخص است که در حال حاضر ظرفیت کافی برای جبران فوری کاهش صادرات نفت ایران وجود ندارد».
البته نمی‌توان گفت که همه مشتریان نفت ایران به‌سادگی تسلیم خواسته‌های واشنگتن خواهند شد و واردات نفت از ایران را کاملاً متوقف خواهند ساخت، زیرا برخی از آنها نیاز مفرطی به نفت دارند. به‌عنوان مثال هند با وجود اعلام آمادگی برای کاهش یا حتی قطع واردات نفت از ایران، همچنان با تردیدهای جدی در این زمینه مواجه است. از طرفی با توجه به تنش‌های تجاری اخیر بین چین و آمریکا، بعید به نظر می‌رسد که مقامات پکن به‌راحتی با خواسته‌های کاخ سفید برای تحریم نفتی ایران همراهی کنند.
دولت ترامپ زمان بسیار نامناسبی را برای اعمال فشار بر ایران انتخاب کرده است. قیمت هر گالن (3.8 لیتر) بنزین در آمریکا اکنون به 2.84 دلار رسیده که در قیاس با دوره مشابه سال گذشته 27 درصد افزایش نشان می‌دهد. باب مک‌نالی در این رابطه می‌گوید: «تلاش دولت ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، قیمت‌ها را برای مصرف‌کنندگان آمریکایی بالا خواهد برد و این مشکلی نیست که عربستان بتواند رفعش کند».