10 اردیبهشت سال جاری بود که تلگرام با دستور قضایی مسدود شد؛ دستوری که شاید مهم‌ترین دلیل آن ترغیب مردم به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی بود. نرم‌افزار «سروش» یکی از مهم‌ترین این پیام‌رسان‌های داخلی است که به‌موازات فیلترینگ تلگرام، از آن رونمایی شد و تلاش‌های بسیاری برای ترغیب شهروندان به استفاده از این نرم‌افزار صورت گرفت.
صدور بخشنامه‌های متعدد با هدف استفاده از سروش در ادارات دولتی و اخیراً احضار برخی ادمین‌های کانال‌های پرطرفدار در تلگرام جهت انتقال محتواهای ارائه‌شده در صفحات خود از تلگرام به سروش، ازجمله تلاش‌های صورت گرفته برای حذف پیام‌رسان‌های خارجی در میان کابران است.
در همین زمینه و با این استدلال که موضوع پیام‌رسان‌های داخلی مرتبط با حفاظت از اطلاعات کاربران ایرانی و به‌نوعی آمیخته با امنیت ملی است، اعطای تسهیلات به پیام‌رسان‌های داخلی از ملزومات توسعه آنها عنوان شده است؛ موضوعی که در سند تعیین سیاست‌ها و اقدامات لازم برای ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی هم تاکید و موجب به وجود آمدن اختلافات بسیاری در این حوزه شده است.
پس‌ازاینکه خبر اعطای وام 5 میلیارد تومانی به پیام‌رسان سروش از سوی آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم تایید شد، اواخر خردادماه امسال مدیر پیام‌رسان سروش در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌های داخلی از درخواست دریافت تسهیلات تا مبلغ 100 میلیارد تومان با هدف توسعه زیرساخت‌های این پیام‌رسان خبر داد.
به اعتقاد صالحی و برخی دیگر از موافقان، ضروری است که دولت حمایت‌های بیشتری از پیام‌رسان‌های داخلی به‌عنوان استارت‌آپ‌ها داشته باشد. در مقابل مخالفان معتقدند اعطای وام به استارت‌آپ‌ها ازجمله پیام‌رسان‌ها، نه با ادبیات اعطای وام و نه با روش‌های آزموده شده تأمین مالی در اکوسیستم استارت‌آپی دنیا و حتی ایران همخوانی ندارد.
تاکید بر ضرورت حمایت دولت از پیام‌رسان‌های داخلی باهدف ترغیب کاربران به استفاده از این نرم‌افزارها در حالی مطرح می‌شود که نتایج آخرین نظرسنجی منتشرشده در سایت «ایسپا» حاکی از آن است که 79 درصد از استفاده‌کنندگان تلگرام، پس از فیلترینگ همچنان به این پیام‌رسان وفادارند.
همچنین،بر اساس آماری که از سوی مرکز ملی فضای مجازی در تاریخ نوزدهم تیر ماه ۹۷ منتشر شده، تعداد ۳۰ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از طریق فیلترشکن‌های هاتگرام و تلگرام طلایی، فیلتر تلگرام را دور می‌زنند.
بر اساس نتایج آخرین نظرسنجی منتشرشده در مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) که در بین افراد بالای 18 سال ساکن مراکز استان، شهرهای درجه 2 و روستاها با حجم نمونه 4439 نفر انجام‌شده، 62 درصد از پاسخگویان اعلام کرده‌اند قبل از فیلتر تلگرام از این پیام‌رسان استفاده می‌کردند. نتایج نظرسنجی حاکی از آن است که ۴۹.۵ درصد از افراد بالای ۱۸ سال کشور بعد از فیلتر تلگرام کماکان از آن استفاده می‌کنند، به‌عبارت‌دیگر ۷۹ درصد از استفاده‌کنندگان تلگرام قبل از فیلتر، به استفاده خود بعد از فیلتر نیز ادامه داده‌اند.
نتایج نظرسنجی این مرکز همچنین نشان می‌دهد استفاده از سایر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها نظیر اینستاگرام و واتس‌اپ بعد از فیلتر تلگرام افزایش چشمگیری یافته است؛ درحالی‌که بر اساس نظرسنجی ایسپا در نیمه فروردین سال جاری ۱۷.۷ درصد از افراد بالای ۱۸ سال کشور از اینستاگرام استفاده می‌کردند، این عدد در خردادماه و پس از فیلتر تلگرام به ۳۲.۲ درصد افزایش‌یافته است. نکته قابل‌توجه، حضور ۵۴ درصدی جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال کشور در اینستاگرام است.
همچنین استفاده‌کنندگان از واتس‌اپ نیز از حدود ۱۲ درصد در فروردین به حدود ۲۵ درصد در خردادماه افزایش‌یافته است.
درباره پیام‌رسان‌های داخلی، نتایج ایسپا نشان می‌دهد ۱۸ درصد مردم حداقل از یکی از پیام‌رسان‌ها داخلی استفاده می‌کنند که دراین‌بین پیام‌رسان سروش در صدر استفاده مردم از بین پیام‌رسان‌های داخلی قرار دارد؛ پیام‌رسانی که طبق نظرسنجی ایسپا در فروردین‌ماه سال جاری فقط ۲ درصد کاربر داشته است، در حال حاضر حدود ۱۳.۵ درصد استفاده‌کننده دارد. آی‌گپ ۲.۵ درصد، بله ۱.۸ درصد، ایتا ۲.۹ درصد، گپ ۱.۴ درصد، بیسفون ۰.۶ درصد و ساینا ۰.۴ درصد استفاده کننده دارد.
در مجموع و بر اساس نتایج نظرسنجی ایسپا در خردادماه سال جاری، ۶۶ درصد مردم حداقل از یکی از پیام‌رسان‌ها استفاده می‌کنند که در این میان ۴۶.۷ درصد فقط پیام‌رسان‌های خارجی را استفاده می‌کنند، ۳.۹ درصد فقط پیام‌رسان‌های داخلی را استفاده می‌کنند و ۱۴.۱ درصد هم پیام‌رسان‌های داخلی و هم خارجی را استفاده می‌کنند.