در نشست اخیر ناتو، کشورهای عضو این سازمان بار دیگر تعهدشان به تخصیص دادن 2 درصد از تولید ناخالص داخلی خود به امور دفاعی تا سال 2024 را اعلام کردند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در ماههای اخیر چندین بار از اکثریت قریب به اتفاق اعضای ناتو به دلیل عدم تحقق بودجه دفاعی مورد تعهدشان انتقاد نموده و مدعی شده است که آمریکا همواره جور دیگر کشورهای عضو ناتو را نیز کشیده و این روند نباید ادامه پیدا کند.
اکنون این سؤال پیش می‌آید که اگر قرار باشد همه اعضای ناتو بی‌درنگ بودجه دفاعی خود را به 2 درصد تولید ناخالص داخلی‌شان برسانند، از لحاظ اقتصادی چه اتفاقی برای آمریکا خواهد افتاد؟ رابرت لیتان و راجر نال از اقتصاددانان اندیشکده بروکینگز آمریکا با استفاده از اطلاعات اقتصادی سال 2017 کشورهای عضو ناتو، اثرات تخصیص 2 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشورها به امور دفاعی را بر اقتصاد آمریکا بررسی کرده‌اند.
بودجه دفاعی آمریکا در قیاس با سایر اعضای ناتو چه وضعیتی دارد؟
در سال 2017 بودجه دفاعی آمریکا 686 میلیارد دلار (معادل 3.86 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور) بوده و آمریکا از این لحاظ با اختلاف بسیار زیاد نسبت به سایرین، در رده اول ناتو قرار گرفته است. در سال 2017 سایر اعضای ناتو (به‌جز آمریکا) مجموعاً 271 میلیارد دلار بودجه دفاعی داشته‌اند که حتی از نصف بودجه دفاعی آمریکا نیز کمتر است. از طرفی با توجه به اینکه بسیاری از اعضای ناتو را کشورهای کوچک تشکیل می‌دهند، بودجه دفاعی اغلب آنها حتی کمتر از 10 میلیارد دلار است. در بین 29 کشور عضو ناتو تنها کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، ایتالیا، کانادا، ترکیه، اسپانیا، لهستان و هلند در سال 2017 بیش از 10 میلیارد دلار صرف امور دفاعی خود کرده‌اند. البته در این میان اختلاف فاحش بودجه دفاعی آمریکا با سایر اعضای ناتو نباید ما را به اشتباه بیاندازد زیرا آمریکا تحرکات نظامی زیادی در منطقه آسیا-پاسیفیک و سایر نقاطی که خارج از محدوده منافع ناتو است، دارد و بودجه زیادی را صرف حضور نظامی پررنگ در این مناطق می‌کند.
اگر همه کشورهای عضو ناتو بخواهند به تعهد 2 درصدی خود عمل کنند، کدام‌یک از آنها شاهد بیشترین افزایش در بودجه دفاعی خود خواهد بود؟
تلاش برای تحقق این هدف هیچ تأثیری بر بودجه دفاعی کشورهای آمریکا، یونان و استونی نخواهد داشت زیرا بودجه دفاعی آنها در سال 2017 بیش از 2 درصد تولید ناخالص داخلی‌شان بوده است. اوضاع برای کشورهای فرانسه، رومانی، لیتوانی و لتونی نیز تفاوت زیادی نخواهد کرد، چراکه آنها نیز تنها کمتر از 0.3 درصد تا تحقق هدف 2 درصدی فاصله دارند.
در این میان تنها چهار کشور آلمان، ایتالیا، کانادا و اسپانیا باید هزینه‌های دفاعی خود را به میزان 10 میلیارد دلار یا بیشتر افزایش دهند تا به هدف مورد تعهد برسند. اگر یک بار دیگر نام این کشورها را مرور کنید متوجه خواهید شد که از بین آنها سه کشور شامل آلمان، ایتالیا و اسپانیا در سال‌های جنگ جهانی دوم حکومت فاشیستی داشته‌اند و بعد از پایان جنگ، آمریکا تمایل نداشته است که این کشورها از نیروی نظامی بزرگی برخوردار باشند.
به هر صورت اگر بنا باشد که همه اعضای ناتو بودجه دفاعی خود را دست‌کم به 2 درصد تولید ناخالص داخلی‌شان برسانند، مجموع بودجه دفاعی اعضای ناتو حدود 114 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت که دو سوم از این افزایش سهم سه کشور فاشیستی سابق خواهد بود.
آیا افزایش بودجه دفاعی اعضای اروپایی ناتو از بار بودجه دفاعی آمریکا خواهد کاست؟ چقدر؟
فرض کنید که افزایش 114 میلیارد دلاری بودجه دفاعی اعضای اروپایی ناتو موجب کاهش بودجه دفاعی آمریکا به همین میزان شود. بدین ترتیب بودجه دفاعی آمریکا از 686 میلیارد دلار سال گذشته به 572 میلیارد دلار کاهش خواهد یافت و به 3 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور خواهد رسید که باز هم رقمی بسیار بزرگ است. حتی در صورت تحقق فرض فوق –که البته احتمالش بسیار اندک است- هنوز هم آمریکا از لحاظ بودجه دفاعی فاصله چشمگیری با سایر اعضای ناتو خواهد داشت.
صرفه‌جویی در بودجه دفاعی، مخارج کل دولت آمریکا را تا چند درصد کاهش خواهد داد؟
اگرچه هیچ لایحه بودجه‌ای برای سال 2017 در آمریکا به تصویب نرسید اما مخارج دولت فدرال آمریکا در این سال نزدیک به 4 تریلیون دلار بود. با این اوصاف حتی اگر کاهش 114 میلیارد دلاری بودجه دفاعی آمریکا نیز میسر شود، تنها کمتر از 3 درصد در مخارج کل دولت فدرال این کشور صرفه‌جویی خواهد شد که این رقم گرهی از مشکلات کاخ سفید نخواهد گشود.
کاهش بودجه دفاعی آمریکا چه تأثیری بر کسری بودجه دولت این کشور خواهد داشت؟
بر اساس برآوردهای دفتر بودجه کنگره آمریکا، کسری بودجه دولت این کشور در سال مالی جاری به 800 میلیارد دلار خواهد رسید و در سال 2020 حتی از مرز یک تریلیون دلار نیز عبور خواهد کرد. حتی اگر شرکای اروپایی آمریکا در ناتو بلافاصله به تعهداتشان عمل کنند و بودجه دفاعی خود را مجموعاً 114 میلیارد دلار افزایش دهند، کسری بودجه دولت فدرال آمریکا در سال جاری تنها 12 درصد کاهش خواهد یافت.
اگر همه اعضای ناتو بودجه دفاعی خود را به 4 درصد تولید ناخالص داخلی‌شان برسانند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
بنا بر گزارش‌های رسیده از نشست اخیر ناتو، دونالد ترامپ در این نشست علاوه بر انتقاد شدید از همتایان اروپایی خود، پیشنهاد کرده است که کشورهای عضو ناتو از این پس 4 درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف امورات دفاعی کنند. با در نظر گرفتن ارقام اقتصادی سال 2017 اگر قرار باشد پیشنهاد ترامپ عملی شود، بودجه دفاعی آمریکا باید با 76 میلیارد دلار افزایش نسبت به میزان آن در سال گذشته به 762 میلیارد دلار برسد؛ سایر اعضای ناتو نیز مجموعاً باید بودجه دفاعی خود را 464 میلیارد دلار افزایش دهند و آن را به 735 میلیارد دلار برسانند. در این صورت مجموع بودجه دفاعی اعضای ناتو بالغ بر 1.5 تریلیون دلار خواهد بود که ترامپ هرگز توضیح نداده است که این میزان بودجه دفاعی به چه کار ناتو خواهد آمد.