صادق نجفی مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران روز گذشته در نشست خبری از دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت برای تدوین بسته حمایتی تامین نقدینگی صنایع کوچک و متوسط خبر داد.
او در این نشست تاکید کرد: سیاست ما در خارج، ورود صنایع کوچک است و برای حمایت از این صنایع نیز مشوق‌های خوبی در اختیار واحدهای کوچک و متوسط قرار داده خواهد شد.
صنایع کوچک و متوسط در کشورهایی مانند آلمان در مقایسه با بنگاه‌های بزرگ بیش از 1 میلیارد دلار صادرات دارند و اقتصاد بیشتر کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا متکی بر صنایع کوچک و متوسط است.
همکاری بنگاه‌های کوچک و متوسط اروپایی با SMEهای ایرانی در دوران تحریم‌ها به دلیل استقلال مالی این بنگاه‌های اروپایی از آمریکا و اینکه صدرصد خصوصی هستند، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
بنابر گفته نجفی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت 48 درصد اشتغال مربوط به صنایع کوچک و متوسط بوده و بیش از 1 میلیون اشتغال در 800 شهرک فعال کشور در جریان است.
با این حال به اعتقاد فعالان اقتصادی SME ها در داخل ایران، به‌رغم نقشی که در اقتصاد دارند اما چندان مورد توجه سیاست‌گذاران نیستند و نگاه دولتی بیشتر به حمایت از شرکت‌های بزرگ معطوف است.
پدرام سلطانی نایب رئیس اتاق ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: صنایع کوچک و متوسط در داخل ایران کوچک نگه داشته شده‌اند.
او می‌گوید: فضای کسب‌وکار SME های داخلی متأثر از سیاستگذاریهای دولتی آسیب‌پذیر شده و متاسفانه در سال‌های گذشته، سیاست‌های دولتی به شدت به بنگاه‌های کوچک و متوسط آسیب وارد کرده است.
تقویت زیرساخت‌ها، به ویژه ارتباطات بانکی، حمل‌ونقل و بیمه از جمله مهم‌ترین زیرساخت‌هایی است که به گفته نایب رئیس اتاق ایران باید در حوزه صنایع کوچک و متوسط مورد توجه قرار بگیرد.
نداشتن مهارت‌های کافی و لازم در صنایع کوچک و متوسط، رعایت نکردن استانداردهای کار، تکنولوژی، ماشین‌آلات و فرآیند تولید قدیمی و فرسوده، آشنا نبودن به فنون بازاریابی در بازارهای بین‌المللی، عدم توانایی در ایجاد و راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه در این بنگاه‌ها، توانایی اندک در رقابت با صنایع بزرگ که محصولات مشابه تولید می‌کنند، از دیگر مهم‌ترین ضعف‌های بنگاه‌های کوچک ومتوسط از سوی کارشناسان عنوان شده است.
در همین زمینه، رحیم بنامولایی رئیس اتاق البرز تأسیس شرکت‌های توسعه صادراتی برای بازاریابی SMEها در داخل ایران را یکی از مهم‌ترین شرط‌های موفقیت عملکرد بنگاه‌های کوچک و متوسط در بازارهای بین‌المللی می‌داند و با اشاره به تجربه کشورهایی مانند چین، ترکیه و کره در ایجاد «شرکت‌های توسعه صادرات» برای بازاریابی SMEها بیان می‌کند: خلایی که امروزه در عرصه صادرات وجود دارد به خاطر نبودن چنین شرکت‌هایی در کشور است که باعث شده تا تولیدکننده، صادرکننده هم باشد و برای اینکه در صادرات از رقبای خود پیشی بگیرد، دستی هم در قیمت‌گذاری داشته باشد. همین موضوع باعث می‌شود تا کیفیت هم دستخوش قیمت دست‌کاری شود و تنزل پیدا کند.
او تأکید می‌کند: تأسیس شرکت‌های توسعه صادرات در صنایعی چون دارو، نساجی، صنایع غذایی، ساختمان و.. با انجام سه کار مهم شناسایی بازارهای هدف، بازاریابی و تقسیم بازار می‌تواند راهکار اثربخشی در توسعه فعالیت بنگاه‌های کوچک و متوسط باشد. به‌علاوه اینکه نقش این شرکت‌ها، همان‌طور که تجربه تأسیس آن‌ها در دیگر کشورها هم نشان داده است علاوه بر کنترل کیفیت و قیمت، در ساماندهی واردات حائز اهمیت است و خارجی‌ها را ترغیب به سرمایه‌گذاری می‌کند.
ضرورت تغییر نگاه به صنایع کوچک و متوسط
تغییر نگاه دولت به نقشی که صنایع کوچک و متوسط می‌تواند در اقتصاد کشور ایفا کند، اساسی‌ترین پیش‌شرط توسعه SME های ایرانی است. غلام سرور نوتی زهی نایب‌رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران معتقد است به‌رغم اینکه بنگاه‌های کوچک و متوسط می‌توانند در دوران تحریم‌ها ضامن کارآفرینی، بهره‌وری و اشتغال‌زایی باشند، اما SME ها در داخل کشور، درگیر فضای رقابتی هستند که به‌واسطه شرکت‌های بزرگ ایجادشده است.
محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات هم می‌گوید نگاه دولت به بنگاه‌های کوچک و متوسط بر خلاف شعارهایی است که می‌دهد و در سیاست‌گذاری خود از بنگاه‌های کوچک و متوسط حمایتی نکرده است.
بر این اساس به نظر می‌رسد تامین نقدینگی صنایع کوچک و متوسط اگرچه نقش حایز اهمیتی در توسعه فعالیت‌ها و تقویت این صنایع در داخل کشور می‌تواند ایفا کند، اما تا زمانی‌که مزیت‌های صنایع کوچک که مهم‌ترین آن‌ها بهره‌وری است، از سوی دولت نادیده گرفته می‌شود و توجهی به تقویت زیرساخت‌های غیرمالی توسعه صنایع کوچک و متوسط صورت نمی‌گیرد نمی‌توان انتظار نقش‌آفرینی SMEها در اقتصاد کشور را داشت.