خرید و فروش اجناس دست‌دوم پدیده تازه‌ای نیست زیرا فروشگاه‌های اجناس عتیقه و دست‌دوم قرن‌هاست که در سراسر جهان به این کار مشغولند.
اما اینکه یک شرکت خوش‌نام که از آن به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده و فروشنده مبلمان جهان نام می‌برند، مستقیماً وارد خرید و فروش مبلمان دست‌دوم شود، اتفاقی جدید و قابل‌تأمل است که باید آن را بررسی کرد. رویکرد تازه نمایندگی شرکت سوئدی ایکیا در سیدنی استرالیا نشان می‌دهد که چه کارهای نوآورانه‌ای می‌توان انجام داد تا مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، اقتصاد چرخه‌ای را جایگزین اقتصاد خطی کنند.
اصل محوری اقتصاد چرخه‌ای این است که هیچ چیز مفیدی را نباید به زباله تبدیل کرد، در حالی که اقتصاد خطی به ما می‌گوید اجناسی که دیگر مورد نیاز نیستند باید دور انداخته شوند.
ایکیا نمونه‌ای بارز از شرکت‌هایی است که حرکت به سمت اقتصاد چرخه‌ای را در دستور کار خود قرار داده‌اند. این شرکت به‌تازگی برنده جایزه استراتژی اکسنچر (Accenture Strategy Award) شده است؛ جایزه‌ای که هرساله با همکاری مجمع جهانی اقتصاد و مجمع رهبران جوان جهان به برترین شرکت جهان در حوزه اقتصاد چرخه‌ای اهدا می‌شود. طرح هوشمندانه‌ای که شرکت ایکیا در فروشگاه‌های خود در سیدنی به اجرا در آورده، یکی از مهم‌ترین عوامل انتخاب این شرکت برای دریافت جایزه مذکور بوده است.
بازخرید مبلمان شکسته و آسیب‌دیده
بیش از نیمی از استرالیایی‌ها طی 12 ماه گذشته حداقل یک قطعه مبلمان اعم از میز عسلی، مبل، صندلی و ... را دور انداخته‌اند. ایکیا برآورد می‌کند که در استرالیا سالانه می‌توان 13.5 میلیون قطعه مبلمان را می‌توان جهت استفاده مجدد تعمیر کرد و یا از طریق بازیافت آنها و سپس انجام مراحل تولیدی، به آنها زندگی دوباره بخشید.
مهم‌ترین دلیلی که باعث می‌شود استرالیایی‌ها مبلمان خود را دور بیاندازند، شکستگی است. بر اساس یک مطالعه میدانی، حدود 25 درصد از مردم استرالیا اصلاً نمی‌دانند چگونه می‌شود مبلمان آسیب‌دیده را تعمیر کرد. در مقابل، 34 درصد از استرالیایی‌ها از خرید مبلمان دست‌دوم استقبال می‌کنند. این وضعیت باعث شده است تا ایکیا در صدد تعمیر و فروش مجدد محصولاتی که قبلاً آنها را به فروش رسانده است، برآید.
طرح ایکیا چگونه است؟
در چهارچوب طرح ابتکاری ایکیا، مشتریان ابتدا تصاویر مبلمان کهنه یا آسیب‌دیده خود را برای انجام بررسی‌های لازم به شرکت ارسال می‌کنند. البته آنها حتی می‌توانند مبلمان خود را به یکی از فروشگاه‌های ایکیا بسپارند و در مقابل، ووچری به ارزش کارشناسی مبلمان دست‌دوم خود دریافت کنند. ایکیا قبلاً در ژاپن نیز چنین طرحی را اجرا نموده و موفق شده بود 3500 قطعه مبلمان دست‌دوم را ظرف یک سال اول از مردم بخرد.
منابعی ارزشمند
طرح خرید و تعمیر مبلمان دست‌دوم از سوی ایکیا به منظور بازگرداندن آنها به چرخه مصرف، به معنی کنار گذاشتن تدریجی یک خط مستقیم که سرانجامی جز تولید انبوه زباله ندارد، خواهد بود. ایکیا در عوض به ساختار چرخه‌ای روی آورده است که می‌تواند هم از تولید زباله‌های بیشتر جلوگیری کند و هم از اتلاف منابع بکاهد. با توجه به افزایش جمعیت جهان و رسیدن آن به مرز 7.7 میلیارد نفر، استفاده مجدد از منابع اهمیت بسیار بیشتری در قیاس با دهه‌ها و قرون گذشته پیدا کرده است.
اگرچه برای کنار گذشتن فرهنگ دور انداختن کالاها و وسایل مصرفی گام‌هایی برداشته شده و می‌شود، اما هنوز هم جهان فاصله بسیار بسیار زیادی تا رسیدن به وضعیت مطلوب در این زمینه دارد. مثلاً در دنیای امروز تنها 9 درصد از مواد پلاستیکی بازیافت می‌شوند و به چرخه مصرف بازمی‌گردند.
در اوایل سال جاری میلادی و در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس، یسپر برودین مدیرعامل شرکت ایکیا در خصوص اقتصاد چرخه‌ای به حاضران گفت: «اگر بپذیریم که دهه‌های گذشته به مصرف‌گرایی انبوه اختصاص داشته است، اکنون زمان آن رسیده است که به سمت چرخه‌گرایی انبوه حرکت کنیم».
شرکت ایکیا به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده و فروشنده انواع مبلمان در جهان، اکنون توانسته است در زمینه بازیافت محصولات مستعمل نیز نام بزرگی برای خود دست و پا کند و جزو پیشتازان اقتصاد چرخه‌ای باشد.