رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و رئیس اتاق مشهد در نشستی که به مناسبت تکریم خبرنگاران در اتاق مشهد برگزار شده بود، گفت: همه مشکل اقتصاد کشور ما تحریم نیست. چالش‌های این عرصه به مراتب عمیق‌تر بوده و باید کوشید تا بی‌اعتمادی در جامعه مهار و فضای اقتصاد برای فعالان این عرصه قابل پیش‌بینی شود.
غلامحسین شافعی خواستار تعمیق نگاه‌های نقادانه به ضعف‌ها و نیازهای این حوزه شد و گفت: آنچه که باید به عنوان یک هدف جدی در مقابله با تحریم‌ها دنبال شود، تثبیت شرایط است. متاسفانه بعضی تصمیمات و اقدامات نسنجیده به اثرگذاری بیشتر تحریم‌ها کمک می‌کند.
رئیس اتاق مشهد به تلاطمات بازار ارز در ماه‌های گذشته اشاره کرد و با اشتباه خواندن رویکردهای ارزی دولت در فروردین ماه امسال، عنوان کرد: در این خصوص نظرخواهی و مشورتی با بخش خصوصی و فعالان اقتصادی انجام نگرفت. ما از طرق مختلف آراء بخش خصوصی را به اطلاع دولت رساندیم اما متاسفانه زمانی غلط بودن این رویکردها درک شد که خسران‌های فراوانی وارد آمده و منابع زیادی اتلاف شد.
وی تاکید کرد: در مورد نرخ ارز حداقل انتظار این بود که آنچه را در برنامه سوم توسعه تصویب شد و بر اعمال تفاوت تورم داخلی و خارجی تکیه داشت، رعایت کنیم. اگر این مهم انجام شده بود هیچ شوکی به بازار وارد نمی‌شد و نرخ ارز هم می‌توانست به سمت واقعی شدن خود سوق پیدا کند. اما سرکوب مستمر این نرخ به دلایل واهی و در دوران‌های مختلف باعث ایجاد شوکی بزرگ و بازار ارز ملتهب شد.
شافعی بزرگترین مشکل اقتصادی کشور را حجم بالای نقدینگی دانست و گفت: نقدینگی کشور حدود 1500 هزار میلیارد تومان برآورد می شود و در حال رشد است اگر این سیل سنگین نقدینگی مهار نشود، راه به جایی نخواهیم برد و سایر اقداماتمان به مثابه مشت کوبیدن بر سندان است.
وی رسالت اهالی رسانه را خطیر توصیف کرد و افزود: امروز اولویتی بالاتر از مسائل اقتصادی در کشور وجود ندارد و بخش عمده راهبری این عرصه در دست رسانه‌ها و خبرنگاران است. نگاه عمقی خبرنگاران به حوزه های مختلف اقتصادی می تواند اثرگذار واقع شود.
رئیس اتاق ایران با اشاره به ضعف‌های بنیادین اقتصاد ایران عنوان کرد: اگرچه مدام موضوعات مرتبط با تلاطم ارز، مسائل حوزه بانکی و رویکردهای مالیاتی و بیمه‌ای را پیگیری می کنیم اما به واقع تغییر در این عرصه ها نمی تواند اقتصاد ما را به تنهایی سامان دهد. چالش اصلی فقدان یک نقشه راه جامع اقتصادی است. منهای این نگاه کلان و راهبردی، هدف ها را گم کردهایم و به جای تجهیز ابزارها، آن ها را به هدف تبدیل کردهایم.
وی خاطر نشان کرد: در زمینه تولید حرف‌های زیادی بیان شده، تاکیدات فراوانی صورت گرفته و حتی اقداماتی هم انجام پذیرفته اما به واقع نتیجه ملموسی حاصل نیامده است. دلیل این مسئله، بی توجهی به ریشه‌هاست.
شافعی افزود: در این مدت باید بستری شکل می‌گرفت تا فعالیت در بخش‌های مولد دارای جذابیت باشد و افراد با اشتیاق به این عرصه ورود پیدا کنند. اما متاسفانه سودآوری و جذابیت بخش‌های غیرمولد، سرمایه‌های اقتصادی در کشور ما را به این سمت و سو سوق داده است. برای مثال اگر کسی در فروردین امسال ارز فراوان خریده باشد و حالا بفروشد، به اندازه سال‌ها کار یک کارخانه سود کرده است.
رئیس اتاق مشهد، رویه‌های موجود در حمایت از بخش تولید و صنایع را اشتباه و ناکارآمد دانست و اذعان کرد: حمایت از تولید باید هدفمند، کاهنده و دارای بازه زمانی مشخص باشد. نتیجه این رویه، رقابتی شدن بخش تولید خواهد بود. متاسفانه اقدامات صورت گرفته در این رابطه به گونه‌ای بود که بخش تولید، معتاد و وابسته مدام به حمایت‌ها شده است.
وی ادامه داد: منابع در کشور ما باید در اختیار افرادی قرار گیرد که در آغاز مسیر ایجاد یک حرکت تولیدی هستند و این ظرفیت برای آن‌ها فرصت تعالی ایجاد می‌کند. وجود رویه‌های غلطی که در بحث تخصیص منابع وجود داشت، باعث اتلاف آن‌ها و ظرفیت موجود برای ایران در بازارهای جهانی را نیز از بین برد.
رئیس اتاق ایران گفت: توان آن را داریم که به‌رغم تمامی تحریم‌های موجود، تغییرات مثبت اقتصادی ایجاد کنیم چرا که کشور ما از ظرفیت‌ها و امتیازات ویژه‌ای همچون نیروی انسانی، منابع غنی خدادادی و موقعیت جغرافیایی ویژه برخوردار است و شرط بهره مندی از همه این‌ها، تلاش و تدبیر است.
اقدامات اورژانسی منهای برنامه‌های بلندمدت، راه به جایی نمی‌برد
شافعی در پاسخ به سوالی در خصوص تلاش‌ها برای جوانسازی بدنه دولت و تاکید کارشناسان بر تغییر در کابینه، عنوان کرد: فعالان اقتصادی از اولویت دادن به جوانگرایی استقبال می‌کند. البته تا بدنه اقتصاد اصلاح نشود، تغییر افراد در پست‌های اقتصادی، گرهی را نخواهد گشود. همچنان که انجام اقدامات اورژانسی ضروری است، نباید از برنامه‌های بلندمدت غافل شویم.
رئیس اتاق ایران با اشاره به ظرفیت موجود در بازار کشورهای همسایه گفت: این بحث در چهارچوب دیپلماسی اقتصادی کشورمان، به عنوان یکی از راهکارهای عمده در مواجهه با تحریم‌ها، مدنظر قرار می‌گیرد. توسعه پیمان‌های پولی منطقه‌ای باید گام دیگر در این عرصه باشد. در شرایط موجود ضرورت دارد تا تعاملات اقتصادی ما با کشورهای همسایه تقویت شود.
شافعی یادآور شد: در حال حاضر اکثر صادرات ما در حوزه کالاهای سنتی است و یا در چهارچوب خام فروشی انجام می گیرد. در این میان، سهم کالاهای صنعتی ساخت داخل اندک است. اگر نیت به تقویت صادرات داریم، باید سراغ کالاهای تولید داخل برویم. سهم ما در حال حاضر از بازارهای جهانی، منهای نفت بسیار ناچیز و در حدود 0.24 درصد است. این رقم نشان می‌دهد که در این عرصه بسیار عقب هستیم و باید تحولی را رقم بزنیم.
وی گفت: بیش از دو سال پیش به پیشنهاد یکی از فعالان اقتصادی، موضوع استفاده بهینه از ارزهای خانگی را با دولت در میان گذاشتیم. در این چهارچوب، بانک‌ها با نرخ درصد سود مشخصی ارز مذکور را از مردم دریافت کرده و به ازای بهره مشخصی در اختیار بخش تولید می‌گذارند تا با آن مواد اولیه خریداری و وارد کند. البته همه این‌ها منوط به ثبات نرخ ارز و جلب اعتماد جامعه است. در آن برهه با این پیشنهاد مخالفت شد اما در بسته ارزی رئیس جدید بانک مرکزی وجود دارد.
خواستار مجازات متخلفان ارزی هستیم
شافعی گفت: در برهه‌ای که دولت تصمیم خود را برای اختصاص ارز 4200تومانی به مرحله اجرا درآورد، بخش خصوصی نسبت به چالش های احتمالی بعدی هشدار لازم را اعلام کرد. تخصیص بدون محدودیت ارز باعث شد تا عده‌ای با قصد قبلی، ارز دریافت کرده اما کالایی وارد نکنند یا بعد از واردات در بحث عرضه، قیمت‌گذاری‌های نامتناسبی انجام دهند. تاکید ما این است که افراد متخلف باید مجازات و ما نیز خواستار برخورد قاطع با این افراد هستیم.
وی به برنامه‌ای با محوریت پایش کارت‌های بازرگانی اشاره و خاطر نشان کرد: تلاش‌های زیادی در این رابطه در اتاق مشهد انجام شده که نتایج آن به سازمان بازرسی نیز ارائه شده تا اگر تخلفاتی وجود دارد، مهار شود. در لیست دریافت کنندگان ارز هم بخش خصوصی و هم دولتی‌ها وجود دارند و ما خواستار انتشار این لیست و شفاف‌سازی در این حوزه هستیم.