زیورآلات، مثل کالاهای مصرفی نیست که اغلب قیمت مصرف‌کننده دارند و خریدار و فروشنده به رعایت آن پایبند هستند. البته مبنای قیمت‌گذاری مصنوعات طلا و جواهر مشخص است و باوجوداینکه به‌صورت لحظه‌ای تغییر می‌کند، فروشندگان طلا به آن پایبند هستند اما این قیمت مبنا، تنها مبلغی نیست که خریدار می‌پردازد.
کسانی که قصد خرید طلا و جواهر دارند باید مبالغی را به‌عنوان اجرت، سود فروشنده و مالیات بپردازند که در زمان فروش از قیمت خرید آنها کسر خواهد شد. این مبالغ بر اساس قواعد خاصی تعیین می‌شود و محمد کشتی آرای، عضو هیات رئیسه اتحادیه طلا و جواهر در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» درباره آن توضیح می‌دهد.
مبنای قیمت‌گذاری مصنوعات طلا چیست؟
در بحث فروش طلا و جواهر، مبنای محاسبه قیمت مصنوعات، همان قیمت طلای 18 عیار است که از طریق رسانه‌ها نیز به‌صورت لحظه‌ای اعلام می‌شود. در لحظه تنظیم این خبر، قیمت هر گرم طلای 18 عیار در بازار تهران 346هزار تومان است.
بهای تمام‌شده یک قطعه طلا چطور محاسبه می‌شود؟
فروشنده زیورآلات طلا، به ازای هر گرم طلای به‌کاررفته در ساخت یک زیور، طبق میزان کار و دقتی که در تولید آن صرف شده به‌طور میانگین 55هزار تومان اجرت ساخت دریافت می‌کند. با این حساب هر گرم طلای ساخته‌شده حدود 401هزار تومان برای خریدار آب می‌خورد. البته این تمام ماجرا نیست. فروشنده به ازای هر گرم طلایی که می‌فروشد 7 درصد سود می‌گیرد که بهای هر گرم از این قطعه طلا را به 429 هزار تومان می‌رساند. حالا باید سهم دولت پرداخت شود پس فروشنده 9 درصد مالیات ارزش‌افزوده را روی کل بهای طلا محاسبه می‌کند و خریدار باید 467هزار تومان برای هر گرم بپردازد.
اصل طلا هم مشمول مالیات می‌شود؟
از سال 89 که قانون مالیات ارزش‌افزوده اجرایی شده، صنف طلافروشان موظف شده‌اند 9 درصد از بهای تمام‌شده زیورآلاتی که به مشتریان می‌فروشند را به‌عنوان مالیات محاسبه کرده و از خریدار دریافت کنند. این موضوع از همان ابتدا مورد اعتراض طلافروشان قرار گرفت چراکه معتقد بودند اصل طلا سرمایه است و ارزش‌افزوده‌ای ایجاد نمی‌کند که مالیات به آن تعلق بگیرد. تاکنون نیز چانه‌زنی‌ها برای حذف یا تعدیل این میزان مالیات بی‌نتیجه بوده و خریداران طلا باید این 9 درصد را به طلافروش پرداخت کنند.
در این میان برخی طلافروشان مالیات ارزش‌افزوده از مشتری دریافت نمی‌کنند اما این موضوع تأثیری در رفتار اداره مالیات نخواهد داشت و در صورت مطالبه این مبالغ باید آن را به اداره مالیات مسترد کنند. فعلاً به دلیل اینکه مالیات صنف طلا نیز مانند اغلب صنف‌های دیگر به‌صورت علی‌الراس و با محاسبه میانگین فروش اخذ می‌شود، دست طلافروشان در گرفتن یا نگرفتن مالیات ارزش‌افزوده باز است و چه این مبالغ را از خریدار بگیرند یا نگیرند، مسئولیت قانونی از مغازه‌دار رفع نمی‌شود.
اجرت ساخت برای همه مصنوعات طلا یکسان است؟
در مصنوعات مختلف طلا، اجرت ساخت بر اساس میزان وقت و تلاشی که برای ساخت آنها صرف شده، تغییر می‌کند؛ اما فروشنده راسا مجاز به تعیین مبلغ اجرت و دریافت آن نیست بلکه باید بر اساس فاکتورهای خرید که از تولیدی و بنکداران طلا تحویل گرفته این مبالغ را دریافت کند. همچنان که اگر شکایتی از واحدهای صنفی طلافروشی به اتحادیه طلا و جواهر ارجاع داده شود، فاکتورهای دریافتی طلافروش از واحدهای تولیدی و بنکداران مبنای بررسی شکایت خواهد بود.
قیمت سنگ‌های قیمتی در مصنوعات طلا چطور محاسبه می‌شود؟
اگر شما خریدار زیورآلاتی هستید که سنگ‌های قیمتی روی آنها کار شده، باید ارزش سنگ را نیز به‌صورت جداگانه پرداخت کنید. در حقیقت در فاکتورها وزن سنگ‌ها و طلای به‌کاررفته در زیورآلات مشخص شده و خریدار جدای از اینکه باید پول طلا را بر اساس قواعد گفته شده پرداخت کند، باید بهای سنگ را نیز به قیمت روز بپردازد. سنگ‌های قیمتی در زمان فروش نیز به قیمت روز و اندکی پایین‌تر از ارزش ذاتی خریداری می‌شوند.
سنگ‌های بدلی هم قیمت دارند؟
قیمت‌گذاری سنگ‌ها در آن دسته از مصنوعات طلا که با سنگ‌های بدلی تزئین شده‌اند با مصنوعات دارای سنگ‌های قیمتی متفاوت است. اگر یک زیور مقدار کمی سنگ بدلی داشته باشد وزن کل آن زیور بر اساس قیمت طلای 18 عیار محاسبه می‌شود؛ اما در زمان فروش وزن سنگ‌های بدلی از وزن کل مصنوع کم شده و فقط پول طلا مسترد می‌شود. البته اگر وزن سنگ‌های بدلی در یک مصنوع زیاد باشد طلافروش باید طبق ابلاغیه‌های اتحادیه طلا، وزن سنگ‌ها را طبق اعلام فاکتور از وزن طلا کم کند و بهای سنگ‌ها را بر اساس قیمت طلا از خریدار مطالبه نکند.
در حقیقت کسانی که می‌خواهند زیورآلات مزین به جواهر استفاده کنند، باید بهای استفاده از زیبایی این سنگ‌ها را بپردازند پس اگر قصد سرمایه‌گذاری در طلا دارید و نمی‌خواهید در آینده متقبل هزینه شوید، دور زیورآلات مزین به سنگ‌های بدلی را خط بکشید. همچنین سنگ‌های قیمتی ریز نیز ارزش‌افزوده چندانی برای شما به ارمغان نمی‌آورند پس برای خرید طلاهای مزین به جواهر علاقه مند هستید، به دنبال سنگ‌های درست و متشخص بگردید.
قاعده محاسبه قیمت در زمان فروش طلا چیست؟
در بحث خرید طلای کارکرده، طلافروش‌ها قیمت روز طلای 18 عیار را ملاک قرار می‌دهند و اجرت ساخت، سود و مالیاتی که قبلاً پرداخت شده است از بین می‌رود. مثلاً امروز قیمت هر گرم طلای 18 عیار در بازار تهران 346 هزار تومان بوده، طلافروش زیورآلات شما را گرمی 340 هزار تومان می‌خرد.
در زمان فروش زیورآلات، سنگ‌های قیمتی و بدلی چطور معامله می‌شوند؟
اگر یک قطعه طلا دارای سنگ‌های بدلی باشد، در زمان فروش وزن سنگ‌ها از وزن زیور کسر می‌شود و طلافروش فقط پول طلا را طبق قاعده‌ای که گفته شد پرداخت می‌کند اما اگر سنگ قیمتی در زیورآلات به کار رفته باشد، علاوه بر طلا، خود سنگ هم ارزش دارد و طلافروش باید بهای آن را به فروشنده بپردازد. توصیه محمد کشتی‌آرای، رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر به خریداران زیورآلات طلا این است که اولاً از واحدهای صنفی معتبر و دارای جواز کسب خریداری کنند و دوما اگر به دنبال خرید جواهر هستند به‌جای سنگ‌های بدلی که قیمتی ندارند و سنگ‌های قیمتی ریز که قیمت آنها رشد نمی‌کند، جواهرات درشت خریداری کنند که روزبه‌روز ارزشمندتر می‌شوند.