عراق، مقصد اول صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران

گزارش آماری مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران نشان می‌دهد طی 5 ماه نخست سال 1397، 40 درصد از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران به مقصد عراق انجام شده است.

 گزارش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب برای اطلاع رسانی فعالان اقتصادی و پژوهشگران با استفاده، پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده‌های مرکز آمار گمرک بدست آمده است. اطلاعات سال جاری با داده‌های شش سال گذشته (سال‌های 90 الی 96) مقایسه شده و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی، صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی، صنایع غذایی و تراز تجاری 5 ماهه نخست سال 1397 و سال‌های قبل نیز قید شده است.

طبق این گزارش طی 5 ماه نخست سال 1397، کشورهای افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، هند، آلمان، ترکمنستان و عمان در رده‌های بعدی به عنوان مقصد صادراتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران قرار دارند. همچنین کشورهای هند، امارات، سنگاپور، انگلستان، هلند، برزیل، ترکیه، روسیه و پاکستان نیز 10 کشور عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران بوده اند.

• صادرات:

در پنج ماهه نخست سال 1397، میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 2943 هزار تن و به ارزش 2635 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.4 درصد و از نظر ارزش 13.6 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. میزان ارزش صادرات پنج ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 27.2 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سالهای قبل از آن بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 496 میلیون دلار و سهم ارزشی 18.8 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی[1] به ارزش 462 میلیون دلار و سهم ارزشی 17.5 درصد، زعفران 118 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.5 درصد و ماهی به ارزش 104 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.9 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین میزان صادرات (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، هند، آلمان، ترکمنستان و عمان صورت گرفته که به ترتیب40.3، 14، 6.7، 5.5، 3.3، 2.6، 2.5، 2.4، 2.1 و 2 درصد می باشد که در مجموع 81.4 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 896 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (417 دلار) 115 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در پنج ماهه نخست سال 97، 41931 ریال لحاظ گردیده است.

جدول 1- سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماهه نخست سال 1397

• واردات:

 میزان واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 97، 8237 هزار تن با ارزش 4533 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 59 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. میزان ارزش واردات 7.1 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع 2.5 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 97، شامل برنج 865 میلیون دلار و سهم ارزشی 19.1 درصد، ذرت به ارزش 824 میلیون دلار و سهم ارزشی 18.2 درصد، دانه سویا به ارزش 595 میلیون دلار و سهم ارزشی 13.1 درصد، روغن نباتی به ارزش 360 میلیون دلار و سهم ارزشی 7.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 307 میلیون دلار و سهم ارزشی 6.8 درصد، انواع میوه به ارزش 221 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.9 درصد، جو به ارزش 198 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.4 درصد و کنجاله دانه های روغنی به ارزش 195 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.3 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 78.7 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. مقادیر واردات محصولات عمده در پنج ماهه نخست سال 1397 شامل برنج 841 هزار تن، ذرت 3548 هزار تن، دانه سویا 1223 هزار تن، روغن نباتی 428 هزار تن، گوشت قرمز 60 هزار تن، انواع میوه 233 هزار تن، جو 917 هزار تن، کنجاله دانه های روغنی 460 هزار تن بوده که در مجموع حدود 94 درصد کل واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را بخود اختصاص داده اند و در مقایسه با واردات مدت مشابه سال قبل به ترتیب برنج با 17 درصد کاهش، ذرت با 30 درصد افزایش، دانه سویا با 40 درصد افزایش، روغن نباتی با 65 درصد افزایش، گوشت قرمز با 21 درصد افزایش ، انواع میوه با 32 درصد کاهش، جو با 41 درصد افزایش و کنجاله با 82 درصد افزایش روبرو بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی این بخش در پنج ماهه نخست سال 97، 550 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1353 دلار) 59.4 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 40030 ریال لحاظ گردیده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 799، سوئیس 572، امارات متحده عربی 369، سنگاپور 368، انگلستان 349، هلند 269، برزیل 214، ترکیه 170، فدراسیون روسیه 158 و پاکستان 151 میلیون دلار بوده که سهم ارزشی هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 17.6، 12.6، 8.1، 8.1، 7.7، 5.9، 4.7، 3.8، 3.5 و 3.3 درصد بوده و در مجموع حدود 75.3 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند (جدول 2).

جدول 2- سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در پنج ماهه نخست سال 1397

• تراز تجاری:

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1397، 1898- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 32.4 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 27.2 درصد افزایش و ارزش واردات 7.1 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (2190- میلیون دلار)، 13.3 درصد بهبود داشته است.

• میزان بارندگی:

 طی 11 ماهه گذشته (1/7/96 الی 31/5/97) 169.1 میلیمتر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 27 درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت (49 ساله) نیز 31 درصد کاهش داشته است.

[1] شامل: سیب زمینی، پیاز و موسیر، گوجه فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه و همچنین هندوانه، خیار و خربزه می باشد.