کمتر از 40 روز مانده به آغاز دور دوم تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران، محمدجواد ظریف از برداشتن نخستین گام عملی در چارچوب «سازوکار ویژه» اروپایی برای تقابل با تحریم‌ها خبر داد.
وزیر امور خارجه که در ادامه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به سر می‌برد در گفت‌وگو با صداوسیما از توافق 7 بانک مرکزی کشورهای اروپایی برای حضور در سازوکار ویژه‌ای خبر داد که پیش از این خبر راه‌اندازی آن از سوی فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مطرح شده بود.
ظریف به نام بانک‌های اروپایی اشاره نکرده اما گفت که این بانک‌‌ها توافق کرده‌اند سازوکار ویژه مالی برای ارتباط با ایران را در گام بعدی به یک موسسه تبدیل کنند که مدیریت کننده تعاملات مالی میان ایران و اروپا خواهد بود.
ظریف همچنین به سخنان هفته گذشته فدریکا موگرینی اشاره کرد و گفت: «همان گونه که خانم موگرینی گفت، این راه‌کار ویژه صرفا برای استفاده اروپا نیست، بلکه سایر کشورها و شرکت‌هایی که با ایران تعامل مالی دارند هم می تواند به منظور واریز پول به حساب ایران و همچنین برداشت پول صادرات خود به ایران از حساب ایران در این چارچوب اقدام کنند.»
پیش از این، موگرینی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل ابراز امیدواری کرده بود که ابزار مالی مدنظر ۱+۴ برای دور زدن تحریم‌های آمریکا تا روز 10 آبان یعنی 3 روز قبل از آغاز تحریم‌ها آغاز به کار کند.
به گفته موگرینی اتحادیه اروپا و کشورهای باقی مانده در برجام یعنی فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه و چین به تعهدات‌شان در برجام و همچنین ایجاد کانالی برای ادامه صادرات نفتی ایران و همچنین تجارت با ایران متعهد هستند. نفت و بانک دو حوزه کلیدی اقتصاد ایران هستند که آمریکا تلاش دارد با هدف تحت فشار قرار دادن ایران آن‌ها را در دور دوم تحریم‌ها تحریم‌کند.
کانال مالی مورد نظر اروپا قرار است به صادرات نفت ایران، مبادلات بانکی میان ایران و دیگر کشورهای و همچنین توسعه تجارت غیرنفتی ایران کمک کند.
دو هفته پیش هفته‌نامه آلمانی‌زبان اشپیگل برای نخستین بار از ابتکار عمل تازه اتحادیه اروپا برای کمک به ایران در برابر تحریم‌های آمریکا خبر داد. به نوشته اشپیگل، اولاف شولتس وزیر دارایی آلمان و همتایان انگلیسی و فرانسوی وی طی ماه‌های اخیر در تلاش برای حفاظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های جدید آمریکا که شامل تحریم‌های بانکی، مشغول مذاکره بر سر راهکارهای مناسب برای دور زدن تحریم‌های آمریکا بوده‌اند.
بر اساس گزارش اشپیگل، این فرانسوی‌ها بودند که نخستین بار پیشنهاد راه‌اندازی چنین سازوکاری را پیشنهاد داده اند؛ پیشنهادی که بلافاصله با استقبال آلمان، انگلیس و ایتالیا روبرو شد. چنین ایده‌ای این مزیت را دارد که نیازمند جذب سرمایه عمومی نیست و نهایتا در قالب یک موسسه مالی مستقل عمل می‌کند.