پیمان‌سپاری ارزی و تکلیف بازگشت ارز حاصل از صادرات از جمله سیاست‌هایی است که در جریان نابسامانی اخیر بازار ارز از سوی دولت و بانک مرکزی اجرایی شده و موردانتقاد صادرکنندگان خرد و خصوصی کشور قرار گرفته است.
در آخرین جلسه مشورتی بخش خصوصی و متولیان حوزه ارز و صادرات، پیشنهادهای بانک مرکزی برای اصلاح دستورالعمل‌های بازگشت ارز مورد پذیرش بخش خصوصی قرار نگرفت و هرچند برخی رسانه‌ها به‌اشتباه نظرات اعلامی از سوی بانک مرکزی در این جلسه را «توافق بخش خصوصی» لقب دادند اما اتاق ایران و به‌ویژه حسین سلاح ورزی، عضو هیات رئیسه پارلمان بخش خصوصی که در این جلسه حضور داشت، از همان ابتدا اعلام کردند که بخش خصوصی هیچ‌گونه توافقی در این زمینه با بانک مرکزی نداشته است و نظرات اخیر بانک مرکزی حتی در صورت ابلاغ نیز قادر نیست نظر بخش خصوصی را تأمین کند.
حالا بانک مرکزی همان نظرات را در قالب دستورالعمل جدید نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات ابلاغ کرده است و با دسته‌بندی صادرکنندگان بر اساس میزان ارز حاصل از صادرات، تکالیفی برای برگرداندن ارز آنها به کشور در نظر گرفته است.
طبق اعلام بانک مرکزی در این بخشنامه، تمام صادرکنندگان مکلف به ارائه تعهد برگشت ارز هستند و بانک مرکزی مکلف است صرفاً برای واردات کالا و خدمات صادرکنندگانی تأمین ارز کند که نحوه بازگشت ارز آنها به چرخه اقتصادی کشور مطابق ساختار تعیین شده در دستورالعمل این بانک باشد.
در این بخشنامه آمده است: در راستای اجرای بند(1) مصوبه شماره 97405 مورخ 1397.07.23 شورای عالی هماهنگی اقتصادی و حسب تصمیمات کمیته بند (2) مصوبه یادشده از یک سو و در راستای تسهیل اجرای دستورالعمل شماره 97.210782 مورخ 1397.06.20 از سوی دیگر، بدین‌وسیله «نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخهٔ اقتصادی کشور» به شرح زیر ابلاغ می‌شود:
1- کلیه صادرکنندگان کالا و خدمات مکلف به ارائه تعهد بابت برگشت ارز حاصل از صادرات خود به چرخه اقتصادی کشور هستند.
2- بانک مرکزی مکلف است صرفاً برای واردات کالا و خدمات صادرکنندگانی تخصیص و تأمین ارز نماید که نحوه بازگشت ارز آنها به چرخه اقتصادی کشور مطابق ساختار ذیل مشخص باشد.
3- بازگشت ارز حاصل از صادرات صادرکنندگانی که مجموع صادرات سالانه آنها تا یک‌میلیون یورو، بیش از یک‌میلیون یورو تا سه میلیون یورو، بیش از سه میلیون یورو تا ده میلیون یورو و بیش از ده میلیون یورو به شرح زیر است:
الف) تا یک‌میلیون یورو
- از فروش ارز در "سامانه نیما" معاف است.
- در ازای واردات کالا و خدمات مورد نیاز چرخه تولید یا تجارت خود پس از ثبت سفارش استفاده نماید (واردات در مقابل صادرات خود.)
- به‌صورت مستقیم جهت واردات کالا با تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت به واردکنندگان دیگر پس از ثبت سفارش واگذار نماید (واردات در مقابل صادرات غیر.)
- به‌صورت حواله یا اسکناس به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز با ثبت در "سامانه نظارت ارز (سنا)" عرضه نماید.
ب) بیش از یک‌میلیون یورو تا سه میلیون یورو
- مکلف‌اند 50 درصد ارز صادراتی را به "سامانه نیما" واگذار نماید.
تبصره: تا سقف یک‌میلیون از فروش ارز در "سامانه نیما" معاف است.
- مابقی ارز را می‌باید به طرق زیر به چرخه اقتصاد بازگردانند:
- در ازای واردات کالا و خدمات مورد نیاز چرخه تولید یا تجارت خود پس از ثبت سفارش استفاده نماید (واردات در مقابل صادرات خود.)
- به‌صورت مستقیم جهت واردات کالا با تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت به واردکنندگان دیگر پس از ثبت سفارش واگذار نماید (واردات در مقابل صادرات غیر.)
- به‌صورت حواله یا اسکناس به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز با ثبت در "سامانه نظارت ارز (سنا)" عرضه نماید.
ج) بیش از سه میلیون یورو تا ده میلیون یورو
- مکلف‌اند 70 درصد ارز صادراتی را در "سامانه نیما" عرضه نماید.
تبصره: تا سقف یک‌میلیون از فروش ارز در "سامانه نیما" معاف است.
- مابقی ارز را بایستی به طرق زیر به چرخه اقتصاد بازگرداند:
- در ازای واردات کالا و خدمات و هزینه‌های بازاریابی مورد نیاز چرخه تولید یا تجارت خود پس از ثبت سفارش استفاده نماید (واردات در مقابل صادرات خود.)
د) بیش از ده میلیون یورو
- مکلف‌اند 90 درصد ارز صادراتی را در "سامانه نیما" عرضه نماید.
تبصره: تا سقف یک‌میلیون از فروش ارز در "سامانه نیما" معاف است.
- مابقی ارز را بایستی به طریق زیر به چرخه اقتصاد بازگردانند:
- در ازای واردات کالا و خدمات و هزینه‌های بازاریابی مورد نیاز چرخه تولید یا تجارت خود پس از ثبت سفارش استفاده نماید.
تبصره: فروش در "سامانه نیما" بیش از درصد مشخص شده در هر یک از سه دسته فوق، امکان‌پذیر است.
4- کلیه صادرات انجام گرفته از تاریخ 1397.01.22 مشمول این مصوبه خواهد بود.