فعالان اقتصادی به جای قطعیت با احتمالات مواجهند

همایش بررسی و تحلیل آخرین تحولات اقتصاد ایران و جهان با حضور مرتضی ایمانی‌راد اقتصاددان و سیامک قاسمی، پژوهشگر اقتصادی در سالن همایش بین‌المللی اتاق اصفهان برگزار شد.

نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان در این همایش به بررسی نقش ارز در اقتصاد ایران پرداخت و گفت: اغلب کالا و خدمات طی چهل ساله گذشته چند هزار برابر شده ولی دلار 2 هزار برابر شده است. از قیمت هر متر زمین تا قیمت کالای مصرفی چندین هزار برابر شده ولی ارز کمترین رشد را داشته است. 

مصطفی رناسی خواستار تک نرخی شدن ارز و شناور شدن قیمت آن شد و افزود: ارز دو نرخی عامل ایجاد رانت می شود. دلار 13 هزار تومان فقط تهدید برای اقتصاد ایران نیست بلکه فرصت برای تولید و ایجاد اشتغال است. ارز به عنوان یکی از موولفه مهم و تاثیرگذار بر اقتصاد ایران بایستی مورد توجه بنگاه های اقتصادی قرار گیرد. تحلیل شرایط اقتصادی می تواند عاملی موثر در تصمیم گیری مدیران بنگاه های اقتصادی باشد.

کمبود درآمدهای ارزی و افزایش تقاضا، عامل افزایش نرخ ارز بوده است

مرتضی ایمانی راد، یکی از اقتصاددانان در این همایش به تحلیل بررسی آخرین تحولات اقتصادی جهان پرداخت و گفت: در برخی از کشورها جناح راست افراطی روی کار آمده و تلاش می کند نظام اقتصادی جهان را بر هم زنند و نمونه آن در آمریکا، ایتالیا، انگلیس و برزیل قابل مشاهده است.

مرتضی ایمانی راد تنظیم تعرفه، افزایش هزینه دولت و بی توجهی به سازمان تجارت جهانی را از ویژگی بارز این دولتها بر شمرد و تصریح کرد: نرخ بیکاری آمریکا به 8/3 درصد رسیده است که در طول 25 سال گذشته بی نظیر بوده و بورس نیویورک جهش اقتصادی بی نظیری در طول تاریخ آمریکا داشته است.

ایمانی به تحلیل نوسانات شدید نرخ ارز طی یک سال اخیر در اقتصاد ایران پرداخت و گفت: کمبود درآمدهای ارزی و افزایش تقاضا عامل افزایش نرخ ارز در اقتصاد ایران بوده است. افزایش قیمت دلار در بین ارزهای موجود نشان از تقویت اقتصاد امریکا است. کاهش سایر ارزها در برابر دلار در شرایط کنونی طبیعی است و ریال نیز از این شرایط مستثنی نیست.

وی با تاکید بر این نکته که تحلیل وضعیت گذشته فایده چندنی ندارد، گفت: اقتصاددانان باید با مستندات به پیش بینی آینده بپردازند تا فعالان اقتصادی بر اساس آن بتوانند استراتژی تعیین کنند. احتمال یکی از اصول مهم پیش بینی و مدیریت یک بنگاه است. یک فعال اقتصادی به جای قطعیت همواره با احتمال کار می کند.

وی تصریح کرد: برای پنجمین بار طی 30 سال گذشته شاهد جهش نرخ ارز هستیم و هر بار این جهش تکرار می شود و دولتها رفتار مشابه نسبت به آن دارند. تحریم های آمریکا عامل اصلی افزایش نرخ ارز نیست. اقتصاد ایران مانند انبار باروت بود که تحریم ها نقش یک جرقه و محرک را ایفا کرد. در 6 ماه اول سال نرخ رشد تولید قابل توجه نبود و در 6 ماه دوم احتمال منفی شدن دارد زیرا  اقتصاد ایران با رکود تورمی روبرو شده است.

ایمانی راد با ارایه مدل رهبر و پیرو در اقتصاد ایران گفت: طی بررسی های انجام شده بر نوسانات نرخ ارز، تاثیر آن بر اقتصاد ایران این مدل برآمد که هر وقت نرخ ارز در ایران تغییر کند تمام مولفه های اقتصادی را همراه با خود تغییر می دهد و نقش ارز در اقتصاد آن مانند یک رهبر است. زمانی که نرخ ارز بالا می رود اغلب کالا و خدمات افزایش پیدا می کند و این رفتار طی چهار دوره جهش ارزی قابل مشاهده است.

وی با انتقاد از سیاست گذاران اقتصادی بویژه دولت در کم اهمیت شمردن ارز در معادلات اقتصادی گفت: دولت ارز را به عنوان یک مولفه اثرگذار در اقتصاد ایران به رسمیت نمی شناسد و با  بخش نامه های متعدد و بازار خرید و فروش آزاد ارز، بازار سیاه تلقی می کند. دولت باید قیمت بازر ارز آزاد را به رسمیت بشناسد و داد و ستد آنرا آزاد بگذارد.

ایمانی راد ایران را سرزمین فرصت ها برای کسانی که به ارز خارجی دسترسی داشته و تهدید برای کسانی که به ارز دسترسی نداشته باشند، دانست و افزود: روند افزایش دلار طی یک سال گذشته ناشی از سفته بازی و خرید فروش دلالان ارز در چهارراه ها نداشت. کاهش شدید عرضه ارز و درآمدهای ارزی، عامل افزایش قیمت است.

وی افزود: قیمت اقتصادی دلار بین 7 تا  8 هزار تومان است که به دلیل تحریم ها به بالای 12 هزار تومان رسیده است، ولی دیگر دلار، 5 هزار تومان نخواهد شد. کاهش شدید قیمت ارز به زیر 10 هزار تومان منوط به مذاکره ایران و آمریکا و افزایش بالای 20 هزار تومان ناشی از تنش جدی بین دو کشور پیش بینی می شود.

 وی گفت: سرمایه گذاری در بورس در شرکت هایی سودده است که توانایی صادرات داشته باشند و به خصوص مواد اولیه آنان عمدتا از داخل تامین شود. به بنگاه های اقتصادی توصیه می کنم که بخشی از فعالیت اقتصادی را به صادرات کالا و خدمات اختصاص دهند زیرا به سودآوری و ادامه حیات بنگاه کمک می کند و فعالان اقتصادی باید ماه به ماه تغییرات وجوه نقد، سود وزیان و مواد اولیه را کنترل کنند.

وی داشتن فعالیت های بین المللی شامل ایجاد دفتر نمایندگی در خارج از کشور، اعزام نیروی کار متخصص به خارج را یکی از رویکردهای مهم بنگاه های اقتصادی در شرایط کنونی برشمرد و گفت: تشکیل سرمایه گذاری مشترک با سرمایه گذاری خارجی (joint ventuer)  می تواند به تامین مالی بنگاه ها کمک کند.

ایمانی راد توجه به فعالیت های نوآوری و استارت آپ را به بنگاه های اقتصادی پیشنهاد کرد و گفت: واقعیت مجازی، تولید پهبادها و کالاهای دیجیتالی همواره مورد توجه بازار داخلی و بین المللی است. تمرکز شرکت های تولیدی بر کالاهای وارداتی و تولید آن بهترین گزینه است و در شرایطی که قیمت ارز افزایش یافته فرصت مناسبی برای تولیدکنندگان داخلی است.

جهش ارزی 96 و 97  بزرگترین جهش ارزی طی 27 سال گذشته است

پژوهشگر مرکزمطالعات اقتصادی بامداد در این همایشضمن تشریح جهش های ارزی در سال های گذشته گفت: در سال 71 بدهی های دولت در فایناس پروژه ها، در سال 77 کاهش بهای نفت به بشکه ای 7 دلار و در سال 91 و 96 کاهش درآمدهای نفتی و تحریم از جمله عوامل جهش ارزی در اقتصاد ایران بود. قیمت بازار آزاد ارز قیمت اصلی دلار است.

سیامک قاسمی جهش سال گذشته و جاری را بزرگترین چالش ارزی طی 27 سال گذشته برشمرد و گفت: وجود بحران بانکی و ورشکستگی صندوق های بازنشستگی بر جهش بالای ارز تاثیرگذاشته است. دولت باید اجازه دهد ارز به عنوان یک شاخص اقتصادی همراه با سایر شاخص ها از جمله تورم، نوسان داشته باشد و با درآمدهای ارزی فقط به دنبال ثابت ماندن قیمت ارز نباشد.

وی درآمدهای نفتی و مشتقات نفتی،کالای غیرنفتی، سرمایه گذاری خارجی، نقل و انتقالات ارزی، ارز مسافری و واردات کالا و خدمات را مصارف ارزی برشمرد و گفت: تقاضای سفته بازی، حفظ ارزش پول، خروج سرمایه و قاچاق از دیگر مصارف ارزی است که به دلیل اختلال در بازار شاهد افزایش این تقاضا هستیم.

قاسمی تصریح کرد: تا توازن تقاضا و عرضه ارز به بازار باز نگردد نمی توان انتظار تعادل داشت و دولت بایستی زمینه عرضه ارز از محل صادرات را تقویت کند.

وی افزود: قیمت ها در بازار مسکن به تبعیت از بازار ارز در طی ماه های اخیر افزایش یافته است. این افزایش به دلیل افزایش قیمت ارز و نه تغییرات در ساختار و نیروی های بازار مسکن بوده است. افزایش قیمت مسکن در دوره هایی که اقتصاد ایران وارد رکورد تورمی شده، همزمان با کاهش شدید درآمدهای نفتی، عدم افزایش قابل توجه اجاره و کاهش ارزش افزوده ساخت در تولید ناخالص داخلی است.