رئیسکل بانک مرکزی از ذخایر بالای اسکناس ارزی، کنترل کامل بازار ارز، بازار متشکل ارزی، نقدینگی و تورم، تشکیل کمیتهای برای تدوین بخشنامه بازگشت ارز صادراتی و تغییر نرخ سود بانکی خبر داد.
عبدالناصر همتی، رئیسکل بانک مرکزی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما، به تشریح سیاستهای پولی و ارزی کشور پرداخت و گفت: دولت در تنظیم بازار ارز اقتدار دارد، ولی دشمن، تمامی امکانات را بسیج کرده است که نظام جمهوری اسلامی ایران را دچار مشکل کند، بنابراین ما برنامهریزی کردیم تا در طول دو ماه اخیر، نشان دهیم بر این مشکلات فائق خواهیم آمد.
رئیسکل بانک مرکزی افزود: نوسانات برای اقتصاد ایران خوب نیست و بنابراین ما ثبات را به اقتصاد بازگرداندیم، ضمن اینکه تبلیغات علیه ملت ایران را با تلاش و تدبیر دولت و بانک مرکزی، مدیریت کردیم، اکنون خوشحالیم که بازار ارز تحت کنترل کامل است و بانک مرکزی مسیر خود را ادامه خواهد داد. ما هدفمند بازار را به سمت تعادل پیش خواهیم برد و در آینده، مردم شاهد آن خواهند بود که برنامههای عملیاتی را در این زمینه پیش خواهیم برد.
همتی گفت: ما در بازار مداخله میکنیم، اما باید بازار ارز را بازار متشکلی کنیم، چراکه باید بازار ساماندهی شود؛ به خصوص اینکه اکنون در بازار و اقتصاد، بازار آزاد و نرخهای آن تاثیرگذار است.
وی در خصوص بخشنامه ارزی صادر شده طی روزهای اخیر برای بازگشت ارز حاصل از صادرات نیز گفت: اکنون اختیاراتی به صادرکنندگان دادهایم و آنها میتوانند بخشی از ارز را از طریق سنا به صرافیها عرضه کنند، ما نیز حتماً باید بازار متشکل ارزی یا شبیه بورس داشته باشیم تا معاملات آنی و نه آتی را در آن ساماندهی کنیم، پس بانک مرکزی نیز در این بازار به عنوان بازیگردان اصلی حضور خواهد داشت.
جزئیات بازار متشکل ارزی
رئیسکل بانک مرکزی اظهار داشت: کشف قیمت و ورودی و خروجی ارز همه در این بازار متشکل ارزی انجام خواهد شد، ضمن اینکه به مرور حواله نیز وارد این بازار میشود. اجازه دهید هر زمان که طرح کامل آن آماده شد، جزئیات را اعلام کنم، اما بازار نیما متحول خواهد شد و در میان مدت نیز، باید بازارها را به هم نزدیک کرده و نرخها را مدیریت کنیم؛ چراکه اکنون برخی میگویند چند نرخ در بازار ارز وجود دارد.
همتی گفت: دولت آمریکا به منطقه و همه کشورها فشار وارد میکند، اما نظام جمهوری اسلامی ایران مقتدر بوده و جلوی آن ایستاده است، پس تمام پیش بینیهای آنها به باد رفته است. البته ما نمیتوانیم اطلاعات خود را رو کنیم؛ چراکه دشمن میخواهد از آن استفاده کند، اما دولت و بانک مرکزی با اقتدار این مسیر را مدیریت خواهند کرد.
به سمت تعادل واقعی در نرخ ارز پیش میرویم
رئیسکل بانک مرکزی بار دیگر تاکید کرد: کسانی که در بازار ارز سرمایه گذاری میکنند، ممکن است ضرر کنند. من راجع به نرخ ارز صحبت نمیکنم؛ اما معتقدم که باید به سمتی برویم که بساط سودجویان جمع شود؛ ضمن اینکه با اطلاعی که از صادرات و منابع ارزی دارم، می گویم که به سمت تعادل واقعی پیش خواهیم رفت و نگرانی ندارم.
وی در خصوص انتشار اوراق مشارکت ارزی گفت: ما اختیاراتی را از سران سه قوه گرفتهایم که تائید مقام معظم رهبری هم در رابطه با آن اخذ شده تا سپرده ارزی از مردم بگیریم و در قبال آن، ضمانت بانک مرکزی را ارائه دهیم، این در حالی است که سابقه خوبی از سپرده ارزی وجود ندارد، ولی اکنون تضمین بانک مرکزی بر سپرده ارزی وجود دارد و سود هم به صورت ارزی و نقدی داده میشود.
همتی گفت: مبالغ قابل توجهی هم سپرده ارزی جذب شده است؛ اما هنوز هم انتظار داریم که مردم ارز خود را سپرده کنند. البته اختیار انتشار گواهی سپرده ارزی نیز در اختیار بانک مرکزی است که هر زمان بخواهیم میتوانیم عرضه کنیم؛ اما در شرایطی که احساس کنیم لازم است این گواهی را در بازار عرضه کنیم، آن را هم پیش خواهیم برد.
از عملکرد صادرکنندگان راضی نیستیم
وی با بیان اینکه ما از عملکرد صادرکنندگان در بازگشت ارز به اقتصاد ایران راضی نیستیم، گفت: صادرکنندگان، از ابتدای سال تاکنون، کمتر از ۷ میلیارد دلار از ارز صادراتی خود را به بانک مرکزی عرضه کردهاند. البته صادرکنندگان نقش مهمی در اقتصاد کشور دارند، ما دست همه را به خاطر تلاشی که میکنند، میبوسیم، اما بسیاری از آنها تولیدکننده هستند و برخی دیگر نیز تجاری هستند که فقط کالا صادر میکنند، آنها باید بدانند که ارز باید به کشور وارد شود.
رئیسکل بانک مرکزی اظهار داشت: وقتی که ارز به کشور آید، باعث رونق خواهد شد؛ یعنی صادراتی که منجر به تأمین ارز شده و ارز آن منجر به اشتغال شود، ارزشمند است. در مورد اینکه چه نرخی باشد و چه طور باشد، موضوع را بررسی کردیم، ضمن اینکه ما با پتروشیمیها صحبت کردیم و آنها عملکرد خوبی در بازگشت ارز داشتهاند و بالغ بر ۵ میلیارد دلار به سامانه نیما، عرضه کردهاند.
همتی گفت: صادرکنندگان خصوصی نیز باید توجه کنند که این نرخی که در بازار آزاد است، نرخ پایدار نیست و نرخی هم نیست که آنها بر مبنای آن، کالای خود را تولید کرده باشند. خیلی از صادرکنندگان تولیدکنندگانی هستند که با امکانات دولتی و نرخ پایین خدمات در کشور از جمله آب و برق یارانهای، کالا تولید کردهاند.
وی اظهار داشت: اولاً صادرات در هفت ماه گذشته انجام شده است و ما نیز گشایشهایی با توجه به تورم کنونی که بالا رفته است، برای ارز حاصل از صادرات آنها ایجاد کردهایم، اما باید بدانند که اگر ارز را نیاورند، به منزله خروج سرمایه است.
همتی افزود: خیلی از استانداران و صادرکنندگان جلسات متعددی را با ما داشتهاند، توافق خوبی داشتیم تا ارز صادراتی به کشور برگردد؛ بر این اساس در بخشنامه جدید، کسانی که زیر یک میلیون دلار صادرات دارند، معاف از ارائه به سامانه نیما هستند که به این ترتیب، شش هزار نفر از صادرکنندگان از اینکه ارز را به سنا بدهند، معاف شدهاند.
رئیسکل بانک مرکزی گفت: صادرکنندگان میتوانند برای خود واردات داشته باشند، اما کسانی که بین یک تا سه میلیون دلار صادرات دارند، برای یک میلیون دلار آن، معاف از ارائه ارز به نیما هستند، اما ۵۰ درصد از دو میلیون دلار دیگر را باید به سامانه نیما بدهند.
صادرکنندگان را جریمه نمیکنیم
وی با تاکید بر اینکه صادرکنندگان بزرگ باید به کشور کمک کنند، گفت: ما آنها را جریمه نمیکنیم، صادرات هم خوب است؛ چراکه تولید و اشتغال ایجاد میکند، اگر قرار باشد که ارز دوازده هزار تومانی به بازار عرضه کنند، به طور قطع تورم ایجاد خواهند کرد و اقشار آسیب پذیر جامعه آسیب بیشتری میبینند؛ این در حالی است که خیلی از صادرکنندگان بزرگ که آمارشان ا دارم، ارز ۷۵۰۰ تومانی از نیما گرفته و کالا تولید کردهاند، ولی ارز خود را به دولت ندادهاند.
همتی گفت: صادرکنندگان اول ارز حاصل از صادرات ماههای گذشته خود را بیاورند، بعد تصمیم بگیریم. از اول سال تا به حال، آنها ارز خود را نیاوردهاند.
وی افزود: به هر حال ما در خدمت صادرکنندگان هستیم؛ ضمن اینکه ۲۵۰ صادرکننده بزرگ داریم که آنها را میپذیریم و با آنها صحبت خواهیم کرد.
نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات را کمیته ۵ نفره با اختیار سرانه سه قوه تعیین کرد
همتی اظهار داشت: مصوبه سران قوا را داریم که همه صادرکنندگان باید ارز خود را به چرخه اقتصاد برگردانند و نحوه برگرداندن نیز توسط یک تیم ۵ نفره تصویب میشود که مسئولیت آن، با رئیسکل بانک مرکزی است. این مجموعه با نمایندگان اتاق تفاهم کردهاند؛ ولی من باز هم تاکید میکنم که صادرکننده نیز باید ارز را بیاورد؛ در حالیکه آنها چانه میزنند. ما نیز در خدمت صادرکنندگان هستیم.
وی افزود: با اختیارات بخشنامه جدید پیش بینی ما این است که تا پایان سال، ۵ میلیارد یورو باید ارز وارد چرخه اقتصاد شود که در بازار آزاد نیز تأثیر مثبت خود را خواهد گذاشت. صادرکنندگان هم به ما کمک میکنند و همه باید در این جنگ ارزی با هم باشیم.
همتی در خصوص صادرات ریالی نیز گفت: دستگاههای کارتخوان بانکی ایران به عراق و سلیمانیه رفته است؛ ولی چون با وی پیان کار میکنند، قابل کنترل نیستند، این خروج سرمایه از کشور در پوشش صادرات است. اگر به داخل کشور ارز نیاید، حتماً مشکل زا است. صادرکنندگانی که صادرات ریالی دارند، باید با ما در این رابطه صحبت کنند. ما نیز از پتانسیل آنها استفاده میکنیم. مذاکراتی نیز از سوی رئیس جمهور عراق صورت گرفته که در این مورد نیز مذاکراتی انجام شده است. ممکن است من هم به عراق بروم و این مسائل را حل کنیم.
وی اظهار داشت: ارز به جهش اقتصادی کمک میکند، اگر ارز به کشور برنگردد، خروج سرمایه از کشور به حساب میآید. ما ۴۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داریم، اگر نصف آن ریالی باشد، ما نمیتوانیم ارز مناسبی داشته باشیم. از اول سال تا به حال ۳۱ میلیارد دلار تأمین ارز برای واردات داشتهایم.
بزرگترین ذخایر اسکناس ارزی را در طول سالهای گذشته داریم
همتی گفت: بیشترین و بزرگترین ذخایر اسکناسی ارز را در طول سالهای گذشته داریم. چند ماه گذشته نیز که در رسانه کمتر حضور داشتیم، پیگیر این روزهای پرفشار بودیم و الان نیز مشکلی نداریم. دو گروه از بانک مرکزی برای فروش نفت و بازگشت ارز آن در کشورهای هدف حضور دارند.
وی افزود: از پرسنل و وزیر نفت که کمک خوبی به بانک مرکزی کردهاند، استفاده کردیم و موضوع فروش نفت و درآمد ارزی آن را مدیریت کردهایم و در آینده وضعیت بهتری خواهیم داشت.
رئیسکل بانک مرکزی گفت: دستگاههای کارتخوان از سوی همکاران بانک مرکزی طی سالهای گذشته مورد غفلت واقع شده بود. یعنی به راحتی یک فرد میتوانست در خارج از کشور، دستگاه کارتخوان ایرانی را در یک صرافی خارجی در ترکیه یا کانادا، استفاده کرده، کارت بکشد و پول جابجا کند. ۵۰ بار قابلیت این وجود داشت که کارت کشیده شود و محدودیتی هم در این رابطه وجود نداشت؛ در حالیکه در یک روز، ده میلیارد تومان جابجایی پول هم داشتیم، اما اکنون بالای ۵۰ میلیون تومان امکان پذیر نیست. آنها زرنگ بودند ولی ما نیز زرنگیهای خود را داریم و بر اساس شماره ملی در هر کارت بانکی، محدودیت انتقال پول را خواهیم داشت.
وی اظهار داشت: این شیوههای استفاده از کارتخوان ها در خارج از کشور، مصداق اصلی پولشویی است که یک فرد راحت چند میلیارد تومان از جامعه جابجا کند. این را نظام از ما میخواهد که کنترل کنیم و البته ما هم محکم هستیم و یکی یکی اینها را اجرایی خواهیم کرد.
برنامه بانک مرکزی برای کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی
همتی در خصوص تورم و حفظ ارزش پول ملی گفت: از بابت فشار تورمی متاسفم. این دغدغه دولت است، شوک ارزی ایجاد شده شوک منفی طرف عرضه است که اثر خود را بر روی سطح عمومی قیمتی نشان میدهد و تقریباً خرداد تا شهریور، تورم نقطه به نقطه صعودی بود اما خوشبختانه کمتر شده است که امیدواریم در ماههای آینده نیز کاهش یابد. سیاست قطعی بانک مرکزی و دولت این است که تورم را کنترل کرده و بعد کاهش دهد. این جزو سیاستهای جدی ما است و ظرف یک ماه گذشته نیز اگر ارزش پول ملی را در نظر بگیریم، ۲۰ درصد تقویت ارزش پول ملی را داشتیم.
وی افزود: با اعلام ترامپ برای اجرای مرحله دوم تحریمها ۲۰ درصد ارزش پول ملی را تقویت کردهایم و این نشانگر تدبیر بانک مرکزی و احتیاط آن در بازار است که بر اساس آنچه که خود برنامه داریم، پیش رویم نه بر اساس آنچه دیگران می گویند.
همتی گفت: نقدینگی که اکنون داریم نسبت به میانگین ۵ سال اخیر، فرقی نکرده و رشد ۲۰ درصدی داشته است. از اول سال تا شهریورماه نقدینگی رشد داشته و با این فرمان، نقدینگی بیست درصد رشد خواهد داشت و اصلاً سرعت نقدینگی بالا نیست؛ داریم کنترل میکنیم و بانکها را نیز کنترل کردیم و تسلط کامل داریم.
هیچ کار بدون سیاستی در بازار پول انجام نمیشود
رئیس بانک مرکزی گفت: هیچ کاری بدون سیاست در بازار پول انجام نمیشود. اما باید این نکته را گفت که تا دهه ۷۰ و ۸۰ کنترل نقدینگی و تورم از طریق پایه پولی و حجم پول یا نقدینگی بود، دولتها و بانکهای مرکزی وقتی که به هدف کنترل تورم و انحراف تولید از مقدار بهینه میرسیدند، این سیاست را کنترل میکردند یعنی حجم نقدینگی را از طریق سپرده قانونی، عملیات بازار باز و نرخ تنزیل کنترل میکردند، اما در دنیا این کنار گذاشته شده است؛ بنابراین ما هم باید به این سمت برویم که با ابزار ایجاد کانال نرخ سود، این کنترل را صورت دهیم.
وی اظهار داشت: با دستور مقام معظم رهبری در مورد اصلاح نظام بانکی و سیاستهای پولی و کنترل نقدینگی، کمیتهای تشکیل دادهایم که به روز هستند و از طریق نرخ سود و عملیات بازار باز، کار را پیش بریم. اختیاراتی از سران سه قوه گرفتهایم که بانک مرکزی عملیات بازار باز داشته باشد و ما از طریق اوراقی که دولت دارد و پیش بینی هم شده که سازمان برنامه و بودجه در بودجه سال ۹۸ هم تدبیر خواهد کرد، ما وارد خرید و فروش اوراق خواهیم شد و نقدینگی و نرخ سود را کنترل خواهیم کرد.
همتی گفت: بانکها همه مجوز بانک مرکزی دارند و مردم خیالشان راحت باشد، همه سپرده گذاران مورد حمایت خواهند بود. اصلاحات نظام بانکی را بر مبنای کنترل بانک مرکزی صورت خواهد بود.
بانکهای خوب و بد را کنترل میکنیم
وی اظهار داشت: بانک خوب و بد از طریق اضافه برداشت کنترل میشود، وقتی که برخورد کردیم باقی بانکها کار دستشان میآید. بانکها برخیهایشان خوب کار میکنند و برخیهایشان بد کار میکنند. به تدریج این مشکلات را برطرف میکنیم؛ اما نود درصد بازار مالی ما در اختیار بازار پول است و بانکها نقش اصلی دارند ولی این به معنای آن نیست که هر کاری بانکها خواستند بکنند. بنگاهها باید اموال خود را بفروشند و بنگاهداری نکنند. ما روی اینها ایستادهایم.
رئیس بانک مرکزی گفت: در تمام سه ماه گذشته تمرکزم روی بازار ارز بوده است، اما واجب آن بوده است چراکه دشمن روی بازار ارز تمرکز کرده بود، اما اکنون آرامش در بازار ارز استقرار یافته و ما نیز وارد بازار پول خواهیم شد. برنامه داریم بانکهای خوب را تشویق کنیم و بانکهای بد را تنبیه خواهیم کرد. از مقام معظم رهبری گرفته تا سطوح پایین همه اعتقاد دارند که باید با بانکهای بد برخورد شود.
وی اظهار داشت: در ماههای اخیر بانکها صد هزار میلیارد تومان به بخش صنعت و معدن اختصاص دادهاند که ۶۰ درصد آنها سرمایه در گردش بوده است و البته شامل استمهال هم میباشد؛ استمهال نیز دست تولیدکنندگان است و شرایط اقتصادی کشور آنها را مجبور به تمدید کرده است. اطمینان میدهم که به سمتی رویم که سیستم بانکی را اصلاح کنیم و وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه نیز در این راستا کمک خواهند کرد.
حدود اختیارات سران سه قوه به بانک مرکزی چقدر است؟
همتی گفت: اختیارات بانک مرکزی در چارچوب ضوابط و اختیارات خواهد بود، اما این اختیارات سرعت عمل ما را در بازار پول و ارز بیشتر خواهد کرد؛ ما اختیارات بی حد و حصر شخصی نداریم، اختیاراتی است که کار ما را تسهیل خواهد کرد.
وی در مورد استقلال بانک مرکزی افزود: اگر سیاستهای مالی بتواند خوب تنظیم شود، اتوماتیک بانک مرکزی مستقل خواهد بود و تورم و نقدینگی را کنترل خواهد کرد.
همتی در خصوص اصلاح نظام بانکی نیز گفت: اولین گام برای اصلاح نظام بانکی، اصلاح ناترازی نظام بانکی است. بخشی از آن بدهی دولت به بانکها است، اما اکنون ممکن است بخشی از آنها انجام شود، یا در مورد فروش اموال مازاد بانکها بخشی از کار انجام شود، اما اولویت اول ما ناترازی برخی از بانکها است که منجر به اضافه برداشت میشود؛ آنها را در اولویت قرار خواهیم داد که اصلاح کنیم.
وی اظهار داشت: اینکه برخی می گویند که اکنون شرایط برای اصلاح نظام بانکی مساعد نیست، من با این موافق نیستم. شرایط خوب است. اصلاح را در نظام بانکی شروع خواهیم کرد.
پایه پولی به ۵۰ هزار میلیارد تومان رسید
همتی گفت: آنچه که ما را اذیت میکند و پایه پولی را زیاد میکند، اضافه برداشت بانکها است که حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان است. اولین مساله این است که اضافه برداشت را کنترل کنیم؛ دومین بحث این است که سیاستهای پولی را اجرا کنیم؛ پس نرخ سود باید اصلاح شود. مردم به نرخ سود حساسیت دارند؛ پس آنچه که روی مردم و عاملهای اقتصادی اثرگذار است، نرخ سود است اگر آنرا رها کنیم، سیاستی است که جواب نمیدهد.
وی افزود: بانک مرکزی یک عدد تورمی تعیین میکند و بر اساس آن نرخ سود را تعیین خواهد کرد و نرخ سود را در کانالی در اختیار بانکها میگذارد، اما اینکه در عمل چکار کنیم، اجازه دهید که عملیاتی شود، ابلاغ خواهیم کرد.
همتی در خصوص افزایش سرمایه بانکها نیز گفت: بانکها الزام خواهند داشت که از محل تسعیر یا محلهای دیگر، افزایش سرمایه بدهند، این تسعیر قابل توزیع نیست بلکه باید برای افزایش سرمایه استفاده کنند. برای بانکهای دولتی نیز برنامه این است که بانکهای دولتی در بودجه سال آینده افزایش سرمایه داشته باشند.
وی در خصوص تأمین ارز لاستیک نیز گفت: تأمین ارز خوبی خواهیم کرد، لاستیک را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تأمین خواهیم کرد و اصرار داریم که این کالای اساسی است.
وامهای مسکن متناسب با شرایط کنونی نیست
همتی در خصوص وام خرید مسکن نیز گفت: ما مطالعه اولیه داشتهایم ولی چون هنوز جمع بندی نداریم نمیتوانم بگویم. بخش ساختمان مهم است و وقتی رونق بگیرد، صنایع قبلی آن رونق میگیرند. این نکته مهمی است ولی باید آثار تورمی افزایش تقاضا را هم دید، باید به سمت ایجاد رونق در مسکن پیش رویم ولی مراقب تورم آن نیز باشیم. این تمهیدات خاصی میخواهد و در آینده نزدیک تصمیم خواهیم گرفت. این میزان وام مسکن باید اصلاح شود؛ این وام دیگر در بازار مسکن جواب نمیدهد، ولی من قول نمیدهم که عمل نکنم، باید در مورد بازار مسکن اجازه بدهید که دقیق عمل کرده و تصمیم بگیریم، بعد اعلام کنیم.
وی اظهار داشت: فشار دشمن خیلی زیاد است، ولی کار را پیش خواهیم برد. این دوران هم میگذرد و کشور دوباره یکی از افتخارات خود را به ثبت میرساند.
۱۵۰ هزار نفر در صف وام ازدواج
همتی در خصوص وام قرض الحسنه ازدواج نیز گفت: صف ازدواج خیلی کم است، نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر در صف هستند و به تدریج هم وامهای خود را دریافت میکنند. باز هم تاکید میکنم که این صفها را جمع کنیم. این جزو ضرورتها است که باید انجام دهیم.
وی افزود: وقتی نرخ ارز بالا رفت، نیاز نقدینگی بنگاههای تولیدی زیاد شد، الان اولویت ما بنگاههای تولیدی است. چراکه اکنون نیاز آنها بالا رفته است؛ پس نیاز داریم به آنها کمک کنیم. بخشنامهای نیز آماده کردهام که اولویت به سرمایه در گردش بنگاهها داده شود، باید اجازه دهند مردم که این مرحله را طی کنیم، بعد به سمت وامهای خرد پیش بریم. البته تولیدکنندگان نباید قیمتها را به این شکل بالا میبردند، وزارت صمت هم از سوی رئیس جمهور مکلف شده تا قیمتها را کنترل کند و نظارت کافی داشته باشد.
همتی گفت: سامانه نیما قیمت ثابت ندارد، آنها دو ماه دیگر التماس خواهند کرد که ما ارز خود را به سامانه نیما بیاوریم. آنها باید به دولت کمک کنند. الان فعلاً ارزهای قبلی خود را بیاورند در مورد آینده صادرکنندگان و ارزهای حاصل از صادرات، میتوانیم دوباره صحبت کنیم.