اعضای کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق ایران به منظور بررسی ابعاد و لازمه های اجرایی شدن کشت فراسرزمینی نشستی با حضور اسماعیل نصر اصفهانی، کارشناس حوزه آب و کشاورزی ترتیب دادند. در این جلسه نکات منفی و مثبت این طرح ارزیابی شد.
علی شریعتی، رئیس کارگروه صنایع غذایی کمیسیون کشاورزی اتاق ایران با اشاره به بحران منابع آبی و خاکی کشور، استفاده از کشت فراسرزمینی را به عنوانی راهکاری متداول در کشورهای مختلف دنیا یاد کرد و گفت: در سیاست های اقتصاد مقاومتی استفاده دولت و فعالان اقتصادی از طرح کشت فراسرزمینی مورد تاکید قرار گرفته است. البته این موضوع خود دارای نقاط ضعف و قوتی است که باید پس از بررسی های لازم در مورد آن تصمیم گیری کنیم.
وی همچنین غیررقابتی بودن تولیدات کشور در بخش مواد غذایی را مورد انتقاد قرار داد و در این رابطه تصریح کرد: بهای تمام شده محصولات غذایی کشور به دلایلی بالاست که این گرانی موجب غیررقابتی شدن آنها در بازارهای هدف می شود. از جمله عوامل بالا بودن بهای تمام شده این محصولات، خرید تضمینی و بحث های حمایتی دولت از آنهاست که باید در مورد آنها تجدیدنظر کنیم.
این عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران در ادامه بحث مشارکت عمومی- خصوصی که در برنامه پنجم آمده بود را مطرح کرد. بر اساس اظهارات شریعتی به دلیل عدم ارائه مناسب و واکاوی لازن، این موضوع به فراموشی سپرده شد و تنها در برخی طرح های راه سازی و پتروشیمی آن هم به شکل BOT مورد استفاده قرار گرفت. اگر بتوانیم از مشارکت عمومی – خصوصی در کشت فراسرزمینی بهره ببریم، نتایج قابل توجهی به دست می اوریم.
گفتنی است در بحث مشارکت عمومی- خصوصی، نوع و شکل مشارکت دولت و بخش خصوصی تعریف شده و نکات حقوقی آن به طور کامل مشخص است.
پیشنهاد تاسیس دفتر کشت فراسرزمینی در اتاق ایران
محمدحسین شریعتمدار، رئیس کمیسیون آب، محیط زیست و اقتصاد سبز از پیشنهاد دفتر مطالعات و ساماندهی کشاورزی و آب مبنی بر ایجاد دفتر کشت فراسرزمینی در اتاق ایران خبر داد و عنوان کرد: در دفتر مطالعات، در طول سال گذشته تحقیقات و بررسی های خوبی در حوزه کشت فراسرزمینی انجام شده است که درنهایت منجر به ارائه پیشنهادی مبنی بر تاسیس دفتری مستقل با همین عنوان در اتاق ایران شد.
وی ادامه داد: این دفتر می تواند با در اختیار داشتن داده ها و اطلاعات لازم دراین زمینه، علاقه مندان را راهنمایی کرده و شرایط را برای توسعه کشت فراسرزمینی فراهم کند.
بررسی نقاط ضعت و قوت کشت فراسرزمینی
در ادامه اسماعیل نصر اصفهانی، کارشناس حوزه آب و کشاورزی که در مطالعات انجام شده در دفتر مطالعات و ساماندهی کشاورزی و آب نیز حضور فعالی داشته است، در رابطه با ابعاد و زوایای کشت فراسرزمینی، اطلاعاتی را ارائه داد.
بر اساس مطالعات به عمل آمده امنیت غذایی در هر کشوری به عنوان یکی از زیرساخت های با اولویت بالا در نظر گرفته می شود. البته هیچ کشوری نمی تواند ادعا کند که نیاز به منابع غذایی خود را 100 درصد به صورت خودکفا تامین می کند.
اصفهانی در تعریف کشت فراسرزمینی از آن به عنوان یک سرمایه گذاری مستقیم خارجی روی زمین یاد کرد و گفت: در این نوع کشت، زمین از طرف فرد حقیقی، حقوقی و یا دولت اجاره، خریداری و یا کسب امتیاز شده و در نهایت محصول تولید شده به کشور مبدا یا بازارهای هدف، صادر می شود.
این کارشناس حوزه آب و کشاورزی با بیان اینکه در دنیای امروز 60 درصد زمین های کشاورزی به 20 کشور پرجمعیت جهان اختصاص دارد، یادآور شد: در هیچ کشوری سرانه زمین نسبت به جمعیت متعادل نیست. این موضوع در حوزه آب نیز صدق می کند.
طبق اظهارات وی طی سالهای گذشته مواد غذایی با نوسانات شدید قیمتی مواجه شدند که زندگی کشورهای با جمعیت فقیر را تحت تاثیر قرار داد و به دنبال این نوسانات، کشورها به تب و تاب تامین موادغذایی از طریق منابع داخلی خود افتادند.
اصفهانی در ادامه به نام برخی از کشورهایی که امروز در کشت فراسرزمین فعال تر از سایر کشورها هستند اشاره کرد؛ آرژانتین، استرالیا، برزیل، روسیه، اوکراین ازجمله این کشورها هستند. درکنار آنها کشورهایی وجود دارند که در بخش کشت فراسرزمین سرمایه گذاری بیشتری انجام داده اند؛ مانند انگلستان، آمریکا، چین، امارات متحده عربی، هند، مصر، عربستان و کره جنوبی.
وی همچنین به برخی مزیت های این نوع کشت اشاره و تشریح کرد: اشتغالزایی، بهبود زیرساختهای توسعه روستایی، تشکیل سرمایه و منابع برای فناوری و انتقال دانش و تجربه به عنوان مزیت های کشت فراسرزمینی درنظر گرفته می شوند. البته این طرح تهدیدهایی را هم درپی دارد. در این بین می توان به خطر از دست رفتن زمین های کشاورزان خرده پا، احتمال تاثیر بر امنیت غذایی کشور میزبان، آثار نامطلوب زیست محیطی و تاثیر بر ارزش اقتصادی زمین و آب اشاره کرد.
این کارشناس حوزه آب و خاک تاکید کرد: 90 درصد منابع آبی در ایران مصرف می شود و طبق گزارش های بین المللی ایران در مرحله بحرانی قرار دارد. از طرفی با فرسایش خاک، شوری و گچ دار بودن آن نیز دست به گریبان است. البته کوچک بودن واحدهای بهره برداری نیز به عنوان مهم ترین عامل در کنار سایر موارد مطرح دلایلی هستند که موجب شده ایران به فکر کشت فراسرزمین باشد.