کاهش شدید قیمت نفت در سه‌ماهه پایانی سال 2018 بسیاری از کشورهای صادرکننده نفت، به‌ویژه عربستان، را به‌شدت نگران کرده و حتی افزایش قیمت‌ها در نخستین روزهای سال جدید نیز نتوانسته است این نگرانی را چندان کاهش دهد.
در این میان به نظر می‌رسد روسیه –که پس از عربستان دومین صادرکننده بزرگ نفت در جهان به شمار می‌رود- نگرانی زیادی از بابت کاهش قیمت نفت احساس نمی‌کند. روسیه که همواره جزو کشورهای تأثیرگذار در بازار جهانی نفت بوده است، در سال‌های اخیر به‌رغم عدم عضویت در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، همکاری نزدیکی با این سازمان در راستای تقویت ثبات بازار نفت داشته است.
روسیه و عربستان برخلاف بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت که از فرسودگی تأسیسات نفتی رنج می‌برند، از توان قابل‌توجهی برای افزایش ظرفیت تولید خود برخوردارند اما در برهه کنونی ترجیح می‌دهند که نفت کمتری به بازار عرضه کنند تا شرایط برای افزایش قیمت نفت فراهم شود. البته عربستان بسیار بیشتر از روسیه مشتاق کاهش تولید نفت است و اینکه چرا روسیه برخلاف عربستان خود را به آب و آتش نمی‌زند، معمایی است که راشا تودی سعی کرده در تحلیلی کوتاه به آن پاسخ دهد:
یکی از مهمترین دلایلی که باعث می‌شود روسیه به اندازه عربستان نگران کاهش قیمت نفت نباشد، این است که روسیه از یک رژیم ارزی شناور پیروی می‌کند و در صورت کاهش قیمت نفت، ارزش روبل نیز در برابر دلار کاهش می‌یابد. کاهش ارزش روبل موجب می‌شود که شرکت‌های نفتی روسیه –که درآمدشان به دلار است- هزینه‌های عملیاتی کمتری را متحمل شوند. از طرفی نظام مالیاتی روسیه به‌گونه‌ای طراحی شده است که در هنگام کاهش قیمت نفت، نرخ مالیات برای شرکت‌های نفتی کاهش می‌یابد تا بار مالیاتی آنها سبک‌تر شود.
علاوه بر این، عربستان برای اینکه دچار کسری بودجه نشود، نیاز به نفت 84 دلاری (طبق برخی برآوردها نفت 95 دلاری) دارد و اصلاحات بلندپروازانه محمد بن سلمان نیز منوط به بالا رفتن قیمت نفت است. اما اقتصاد روسیه در برابر کاهش قیمت نفت مقاوم‌تر است زیرا به گفته آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی و معاون اول نخست‌وزیر این کشور، بودجه سال 2019 دولت روسیه بر مبنای نفت 42 دلاری بسته شده است.
سیلوانوف در روزهای پایانی سال گذشته میلادی طی یک نشست خبری در این خصوص به خبرنگاران گفت: «ممکن است قیمت نفت به مدت شش ماه یا حتی یک سال بین 40 تا 50 دلار نوسان کند اما به نظر ما این وضعیت دوام نخواهد یافت. البته حتی اگر روند نزولی قیمت نفت برای مدت زیادی ادامه پیدا کند، باز هم مشکلی برای روسیه پیش نخواهد آمد زیرا کشور ما از ذخایر ارزی کافی برخوردار است».
کاملاً مشخص است که روسیه به اندازه عربستان برای افزایش قیمت نفت عجله ندارد. هنوز مدت زیادی از توافق اوپک و روسیه برای کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای تولید نفت از ابتدای سال 2019 نگذشته بود که مقامات روسیه اعلام کردند تولید نفت این کشور تنها اندکی نسبت به قبل کاهش خواهد یافت. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، در اواسط ماه گذشته میلادی از کاهش 50 تا 60 هزار بشکه‌ای تولید نفت کشورش در اوایل سال جدید خبر داد. این در حالی است که روسیه به‌موجب توافقش با اوپک می‌بایست تولید نفت خود را به میزان 230 هزار بشکه در روز کاهش دهد.
در ماه اکتبر تولید نفت روسیه به 11.4 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین میزان آن پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شود. الکساندر نواک چندی پیش در این خصوص اعلام کرد: «همه چیز به شرایط امکانات فنی و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. ما پیشنهادات [راجع به افزایش ظرفیت] را از شرکت‌ها دریافت می‌کنیم و باید ببینیم که اوضاع چگونه پیش خواهد رفت».
وزیر نفت روسیه در عین حال به فعالان بازار نفت اطمینان داده است که در صورت بدتر شدن اوضاع، اوپک و روسیه آماده‌اند تا نشستی اضطراری برگزار کنند و با اتخاذ تصمیمات لازم بازار را به ثبات برسانند. پیش از این وی در واپسین روزهای سال 2018 به خبرنگاران اعلام کرده بود: «بازار هنوز با نااطمینانی‌های زیادی مواجه است؛ اینکه چین و هند چگونه عمل خواهند کرد، جنگ تجاری به کجا خواهد کشید، دولت آمریکا چه تصمیمات غیرمنتظره‌ای خواهد گرفت و سؤالاتی از این قبیل. همه اینها عوامل تعیین‌کننده‌ای برای قیمت نفت هستند».
الکساندر نواک معتقد است کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای تولید نفت برای ایجاد توازن در بازار نفت کفایت می‌کند و برخی از تحلیل‌گران بازار نفت و انرژی نیز در این زمینه با وی هم‌عقیده هستند. دومینیک اشنایدر از شرکت مدیریت سرمایه UBS در این خصوص می‌گوید: «ما منتظر حرکت نفت به سمت قیمت 70 تا 80 دلار هستیم. اوپک هنوز اینجاست و من فکر می‌کنم بازار هنوز تصمیم اوپک برای کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای تولید نفت را به اندازه کافی درک نکرده است. به نظر می‌رسد وضعیت در سمت تقاضا نیز خوب باشد و به همین دلیل ما فکر می‌کنیم که امسال مازاد عرضه‌ای در بازار وجود نخواهد داشت».