آذرماه سال جاری، اتاق ایران در جهت تقویت روابط اقتصادی میان ایران و سوریه برای اولین بار «کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه» را که اعضای آن از تشکل‌های ملی فعال در زمینه‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی، صنایع غذایی، صنایع داروئی، مواد معدنی، برق و لوازم‌خانگی هستند، به ریاست کیوان کاشفی و نایب ریاست حسین پیرموذن از اعضای هیات رئیسه اتاق ایران تشکیل داد.
رئیس کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه معتقد است در حال حاضر که جنگ و ناآرامی در سوریه رو به پایان است و سفارتخانه کشورهای مختلف در دمشق در حال بازگشایی هستند، توجیهی برای بخش خصوصی و دولتی ایران وجود ندارد که روابط اقتصادی‌شان با سوریه را به گستردگی سطح روابط سیاسی نرسانند.
به گفته کیوان کاشفی، سوریه یکی از بازارهای لازم برای صادرات کالاهایی است که تولیدات آنها در کشور به اشباع رسیده است.
کاشفی در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» در تشریح اقدامات کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه با اشاره به سفر اخیر خود و حسین پیرموذن به دمشق گفت: ایران و سوریه صرف‌نظر از روابط سیاسی که بسیار گسترده است هنوز در روابط اقتصادی نتوانسته‌اند هم‌تراز شوند. دولت سوریه به‌خوبی از زحماتی که دولت ایران برای این کشور کشیده آگاه است و خود را مدیون دولت ایران می‌داند. به همین دلیل زمانی که خود این دولت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایران در سوریه استقبال می‌کند، بخش خصوصی باید از این برگ برنده به نفع خود استفاده کند.
عضو هیات رئیسه اتاق ایران تصریح کرد: کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه ظرف مدت کوتاهی که تشکیل شد مسائل مختلف را مدنظر قرارداد. از همان ابتدای تشکیل این کمیته تلاش شد تا از ظرفیت تشکل‌هایی بهره برده شود که مطمئن بودیم اولویت اصلی دولت سوریه برای واردات و سرمایه‌گذاری هستند. از طرفی در سفر هفته گذشته به حلب که قلب صنعتی سوریه به شمار می‌رود، طی مذاکره با مقام‌های اقتصادی سوریه مقرر شد تا مشکلات مرتبط در بخش‌های حمل‌ونقل و نقل‌وانتقال پول ظرف مدت نهایتاً 2 ماه حل‌وفصل شوند.
کاشفی معتقد است در حال حاضر مهم‌ترین مسئله بین ایران و سوریه، بحث حمل‌ونقل است. او گفت: اکنون برای ارسال کالا به سوریه یا باید از ترکیه اقدام شود یا اگر قرار باشد از بندرعباس محصولات به سوریه ارسال شوند، بسیار زمان‌بر است و به همین دلیل هزینه‌های حمل‌ونقل بسیار بالا می‌رود.
کاشفی در عین حال تاکید کرد: درصدد آن هستیم تا مسیر ترانزیت ایران به سوریه از طریق عراق بازگشایی شود که در همین زمینه مقدمات کار انجام‌شده است و امیدواریم تا شرکت‌های مشترکی را بین ایران، عراق و سوریه شکل دهیم.
رئیس کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه تردد از مسیر هوایی را با توجه به ایجاد آرامش در سوریه ضروری دانست و تصریح کرد: خطوط هواپیمایی ایران باید رفت و آمد به سوریه را افزایش دهند و از طرفی در آژانس‌های هواپیمایی نیز بلیت‌های پرواز به دمشق فروخته شود.
وی همچنین با اشاره به ایجاد روابط مالی میان دو کشور افزود: در فاز اول بر همکاری صرافی‌ها متمرکز شده‌ایم که در سفر اخیر هم مقرر شد تا با اعزام هیاتی این مورد دقیق‌تر بررسی شود و در مرحله بعدی سیستم‌های بانکی بین دو کشور برقرار شوند.
کاشفی همچنین با اشاره به بازدید از یک ساختمان در منطقه آزاد دمشق گفت: طی صحبت‌هایی که در این سفر با مالک این ساختمان 11 طبقه و مقام‌های بازرگانی سوریه‌ای داشتیم، امیدواریم با حمایت اتاق ایران این ساختمان را به‌عنوان پایگاهی برای مرکز تجارت ایرانیان راه‌اندازی کنیم تا کلیه تشکل‌ها در آن مستقر شوند.
اطلاعات کم فعالان اقتصادی ایرانی، مانع حضور در بازارهای سوریه
کیوان کاشفی کم‌اطلاعی فعالان اقتصادی ایرانی را یکی از موانع عمده حضور آنها در بازارهای سوریه عنوان کرد.
به گفته عضو هیات رئیسه اتاق ایران، واردات و صادرات ایران و سوریه رقم ناچیزی در حدود 200 میلیون دلار است که عمدتاً هم صادرات از طرف ایران است. با این حال به دلیل عدم شناختی که بین طرفین وجود دارد، فعالان اقتصادی از ظرفیت‌هایی که بین ایران و سوریه وجود دارد، کاملاً بی‌اطلاع هستند.
کاشفی تأکید کرد: فعالان اقتصادی باید کاملاً روشن باشند که نباید سوریه را با عراق مقایسه کنند؛ تجار سوری بسیار قدیمی و به‌اصطلاح استخوان‌دار هستند. تولید در سوریه قدمت دارد. تا قبل از بروز جنگ داخلی، سوریه یکی از مهم‌ترین رقبای ایران در بازارهای عراق بود. صنعت پوشاک و کشاورزی سوریه بسیار قدرتمند است و خواسته مقام‌های اقتصادی این کشور حتی این است که سوریه صادرات خود را به ایران تقویت کند.
فقط به نیت فروش کالا، به سوریه نگاه نکنیم
کاشفی تأکید می‌کند سوریه تنها کشوری است که ایران با آن «توافقنامه تجارت آزاد» دارد و علی‌رغم آنکه اجرایی نشده، اکنون که جنگ رو به پایان است، قابلیت فرصت بسیار مناسبی برای توسعه روابط به شمار می‌رود و برای هر دو کشور یک بازی برد-برد محسوب می‌شود.
بر همین اساس رئیس کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه توصیه می‌کند فعالان اقتصادی نباید تنها با نیت فروش کالا وارد بازارهای سوریه شوند.
کاشفی با تأکید بر سرمایه‌گذاری مولد شرکت‌های ایرانی به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند انرژی، ساختمان‌سازی و آب در سوریه تصریح کرد: در همین زمینه حساب ویژه‌ای بر روی هلدینگ‌های کشور باز کردیم. برای نمونه در حال حاضر هلدینگ «مپنا» قرارداد بسیار خوبی را در حوزه انرژی دنبال می‌کند و امیدواریم شاهد نقش‌آفرینی هلدینگ‌های ایرانی در بازارهای سوریه باشیم.
دولت تنها حمایت کند
به گفته رئیس کمیته مشترک اقتصادی ایران و سوریه در حال حاضر اشتیاقی که در فضای اقتصادی سوریه برای همکاری با ایران وجود دارد در هیچ کشور دیگری وجود ندارد. بنابراین اگر دولت و بخش خصوصی ایران از فضا به خوبی و البته به موقع استفاده کنند تا سال‌های سال از نتایج مثبت این رابطه منتفع خواهد شد.
کاشفی همچنین با تاکید بر ضرورت رفع خودتحریمی‌ها افزود: در این زمینه اگر دولت تنها حمایت از بخش خصوصی داشته باشد و هماهنگی‌های لازم را انجام دهد برای بخش خصوصی کفایت می‌کند.
سیگنال مثبت سوریه برای همکاری با ایران
هم‌زمان با مطرح‌شدن مسئله بازسازی سوریه پس از سرکوب داعش و گروه‌های تروریستی، اقتصاد ایران با تأکید بر مشارکت خصوصی این امکان را پیداکرده است تا در پروژه بازسازی سوریه نقش‌آفرینی کند. فعالان اقتصادی معتقدند در شرایطی که آرامش نسبی در سوریه حکم‌فرماست و چرخه تولید و واردات در این کشور به حرکت افتاده است، فرصت بسیار مناسبی برای مشارکت بخش خصوصی در صنایع مختلف ازجمله جاده‌سازی، پل‌سازی و احداث واحدهای مسکونی و همچنین سیستم تصفیه آب، دارو، صنایع غذایی، پتروشیمی، معدن، لوازم‌خانگی، سیمان و حمل‌ونقل فراهم‌شده است.
به گفته ولید معلم وزیر خارجه سوریه، این کشور که در جریان جنگ با تروریست‌ها از روسیه و ایران کمک گرفته بود، بنابراین درروند بازسازی سوریه نیز طبیعتاً اولویت به این کشورها داده خواهد شد. همچنین، حموده یوسف صباغ رئیس مجلس سوریه که دی‌ماه سال گذشته با علی‌اکبر ولایتی مشاور امور بین‌الملل رهبری و همچنین مصطفی کواکبیان عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس دیدار داشت، تأکید کرده بود جمهوری اسلامی ایران همان‌گونه که از ابتدای جنگ هشت‌ساله در کنار ملت و دولت سوریه ایستاد در مرحله بازسازی نیز کنار این کشور خواهد بود. حسین عرنوس وزیر مسکن سوریه هم در جریان نشست با هیات اقتصادی ایران در ۲۴ مرداد ۱۳۹۷، از ورود جدی بخش خصوصی ایران به روند بازسازی مناطق ویران‌شده در این کشور خبر داده بود.
اما تازه‌ترین موضع‌گیری رسمی مقام‌های سوری درباره ضرورت ورود بخش خصوصی برای بازسازی سوریه به حضور سامر الخلیل وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بازمی‌گردد که ماه جاری همراه با هیاتی تجاری با غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران و محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی دیدار کرد.
او که در این دیدار حامل پیام بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه برای فعالان بخش خصوصی بود و از اولویت دولت سوریه به‌منظور اعطای تسهیلات به شرکت‌های ایرانی برای بازسازی سوریه و همچنین تمایل بخش خصوصی این کشور برای همکاری با شرکت‌های ایرانی خبر داد. به گفته الخلیل بازسازی سوریه حدود 400 میلیارد دلار هزینه خواهد برد.
در این دیدار، غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران آمادگی بخش خصوصی را به‌منظور تأمین کالاهای اساسی و بازسازی کشور سوریه اعلام کرد و به ارائه راهکارهای بخش خصوصی برای حل مشکلات بانکی میان ایران و سوریه که در حال حاضر مانع توسعه روابط اقتصادی شده پرداخت.
همانطور که فعالان اقتصادی تاکید می‌کنند باید از تعامل خوب سیاسی بین دو کشور ایران و سوریه، به نفع اقتصاد هم بهره گرفت و لازمه این امر شناخت دقیق فعالان اقتصادی از ظرفیت‌هایی است که در کشور سوریه وجود دارد.