«دوین لیال» پیش از آنکه دکتر به خاطر جراحی زانو مُسکن‌های همراه با مواد مخدر را برای او تجویز کند در دوران نوجوانی خود به صورت تفننی و تفریحی داروهای مخدر را تجربه کرده بود. او که در کارولینای شمالی زندگی می‌کند تا پیش از این دچار اعتیاد نشده بود اما زمانی‌که دکتر داروی ویکودین را که نوعی مخدر به شمار می‌آید برای او تجویز کرد او را به یک معتاد تبدیل کرد. او که پس از مصرف این مخدر نوعی لذت رهایی و شادی همراه با قدرت را تجربه کرده بود تصمیم گرفت دوباره آن را مصرف کند و به این ترتیب برای به دست آوردن آن به بازار سیاه روی آورد. از آنجا که پس از مدتی بدن او به این مسکنِ درد که نوعی مخدر است عادت کرد دوباره به دکتر دیگری مراجعه کرد تا داروهای قوی‌تری را برای او تجویز کند. این بار دکتر یک داروی مخدر ضد درد به نام اکسی‌کدون را برای او تجویز کرد. اکنون سه سال است که او به زندگی عادی بازگشته و می‌گوید: «خیلی سخت نبود؛ به راحتی می‌توانید بفهمید چه دکتری چه دارویی را تجویز می‌کند.»
مخدرهای مسکن درد گیرنده‌های حسی در مغز و سایر اعضای بدن را تحت کنترل خود در می‌آورند و به این ترتیب نوعی اثر بی‌حسی روی آن‌ها می‌گذارند. علاوه بر آن، مخدرها میزان افسردگی و تنش روحی را نیز کاهش می‌دهند که این از عوارض درد شدید نیز به شمار می‌آید. احساسی که در آن لحظه به شخص دست می‌دهد را «رضامندی» می‌گویند. برخی از این داروها مانند مورفین از مخدرهای خشخاش ساخته شده‌اند؛ برخی دیگر مانند اکسی‌کدون نیز ترکیبی یا شیمیایی هستند. این داروها بیش از آنچه که تصور می‌شود اعتیادآور هستند؛ حتی مصرف کوتاه‌مدت آن‌ها نیز می‌تواند علائم طولانی‌مدتی را به دنبال داشته باشد. به همین خاطر است که از قرن بیستم تا کنون مصرف این داروها تنها در شرایط بسیار خاص صورت می‌گیرد. برای مثال زمانی‌که فردی دچار سانحه رانندگی یا جراحت بسیار شدید شده باشد و تحت عمل جراحی سنگینی قرار گرفته باشد برخی از داروها تجویز می‌شود. علاوه بر آن برای تخفیف درد برخی از بیماری‌ها نظیر برخی از انواع سرطان و ایدز نیز این مخدرهای ضد درد تجویز می‌شوند.
اما در دهه 80 میلادی مجموعه‌ای از پژوهش‌ها در ایالات متحده امریکا صورت گرفت که در آن‌ها ادعا شد مخدرهای مسکنِ درد «امن» هستند و می‌توان از آن‌ها در درازمدت نیز استفاده کرد. اسناد و مدارک در این زمینه بسیار کم است اما از آنجا که با تلاش‌های شرکت‌های تولیدکننده مخدر همراه است باعث شده پزشک‌های امریکایی در مورد این مسئله قانع شوند و در نتیجه این داروها را به صورت دوره‌ای برای بیماران خود تجویز کنند. بر اساس اطلاعات به دست آمده از مرکز کنترل و پیشگیریِ بیماریِ امریکا (CDC) در فاصله سال‌های 1994 تا 2006 سهم افراد بالغ امریکایی که داروهای مسکنِ مخدر برای آن‌ها تجویز شده‌است از 3.4درصد به حدود 7درصد رسیده‌است. همین آمار نشان می‌دهد دکترها در سال 2012 بیش از 280میلیون مسکنِ مخدر برای بیماران خود تجویز کرده‌اند که برابر با یک بطری دارو برای هر فرد بالغ است. در حال حاضر امریکایی‌ها شش برابر بیشتر از 20سال پیش داروهای مخدر را می‌بلعند.
همه آسیب می‌بینند
پزشک‌هایی که این داروها را برای بیماران خود تجویز می‌کنند قطعاً سعی دارند به آن‌ها کمک کنند؛ در حقیقت آن‌ها می‌خواهند این بیماران زندگی شادتر و پویاتری داشته باشند. علاوه بر آن نظام خدمات بهداشتی و سلامتی در امریکا نیز به پزشک‌های این کشور اجازه می‌دهد تا جای ممکن این تجویزها را تکرار کنند. به هر حال این افراد با هر انگیزه‌ای که این داروها را تجویز می‌کنند خطرات پزشکی زیاد را متوجه بیماران خود می‌کنند. برخی از این تجویزها می‌تواند بیمار را به مرحله اعتیاد و در نهایت مرگ برساند. در فاصله سال‌های 1999 تا 2014 بیش از 165هزار امریکایی به دلیل تجویز و مصرف بی‌رویه مخدرهای ضد درد جان خود را از دست داده‌اند. افراد ثروتمند در این بازی ایمن نیستند. برای مثال بسیاری از پزشکان بر این باورند که پرینس خواننده معروف امریکایی که چندی پیش جان خود را از دست داد به دلیل مصرف مخدرهای ضد درد از بین رفته‌است البته نتایج نمونه‌گیری هنوز چنین چیزی را تأیید نکرده‌است اما با توجه وضعیت موجود چنین اتفاقی بعید نیست چرا که او نیز جزو قربانیای تجویز مسکن‌های مخدر بوده‌است.
این مسکن‌ها سیستم تنفسی بدن را مختل می‌کنند و به این ترتیب باعث می‌شوند فردِ مصرف‌کننده جان خود را از دست بدهد. کسی که میزان زیادی از این داروها را مصرف کند و خارج از شرایط استاندارد و برای مصارفی به غیر از تقلیل درد از آن‌ها استفاده کند به صورت تدریجی هوشیاری خود را از دست می‌دهد و ناگهان تنفسش متوقف می‌شود. بر اساس اطلاعات به دست آمده از شورای امنیت ملی در امریکا تفاوت مصرف استاندارد و غیراستاندارد یا کشنده این داروها بسیار «کم و غیر قابل پیش‌بینی» است. داده‌ها در این زمینه به صورت تکه‌تکه و نامنظم به دست می‌آیند اما بر آمار و ارقام ایالتی، بسیاری از قربان به دلیل ورود سم زیاد این مسکن‌ها در بدن خود، جان‌شان را از دست داده‌اند.
اکنون مطالعات جدیدی صورت گرفته که نشان می‌دهد داروهای دیگر می‌تواند برای تسکین درد مناسب‌تر باشند و به شکل مطلوب‌تری عمل کنند. اندور کولدنی پزشکی که در زمینه مسکن‌های مخدر مطالعه می‌کند بر این باور است که دیگر ترکیب دیگر داروهای غیر مخدر نظیر پاراستامول و ایبوپروفن می‌تواند به اندازه همان مسکن‌ها در تخفیف درد موثر باشد و در عین حال امنیت کافی را نیز داشته باشد.
اما امریکا تنها کشوری نیست که با این مسئله دست‌وپنجه نرم می‌کند. بسیاری از دیگر کشورها نیز با سوءمصرف مخدرهای ضد درد مواجه هستند. طبق گفته بندیکت فیشر که در تورنتو روی این مسئله کار می‌کند بسیاری از کانادایی‌ها در دام مخدرهای مسکن درد گرفتار شده‌اند و به همین خاطر جان خود را از دست می‌دهند. البته بریتانیا در این بین یک استثناست. این کشور همواره تلاش کرده مانع مصرف مخدرهای مسکن درد بشود و در نتیجه اعتیادی را در افراد ایجاد نکند. مطالعات در این کشور نشان می‌دهد پزشکان و پرستاران انگیزه‌ای برای تجویز چنین داروهایی ندارند. علاوه بر آن بیماران نیز تحت نظر و کنترل هستند و در صورتی‌که در جستجوی مخدرهای ضد درد باشد خیلی سریع شناسایی می‌شوند.
اکنون زمان آن رسیده که ایالات متحده امریکا از خواب بیدار شود. اخیراً مرکز کنترل و پیشگیری بیماری هشدارهایی را برای تجویز این داروها برای بیماران سرطانی داده‌است. از سال 2012 تا کنون روند مصرف این داروها در حال تغییر است و بیماران برای دریافت داروها مشاوره می‌گیرند. باراک اوباما رئیس‌جمهوری امریکا در فوریه امسال اعلام کرد 1.1میلیارد دلار برای درمان بیماران مبتلا به اعتیاد مخدرهای ضد درد اختصاص داد. کنگره نیز در ماه می به این برنامه پاسخ داد. در حال حاضر در اکثر ایالت‌های امریکا دکترها باید پیش از آنکه دارویی را برای بیمار خود تجویز کنند به پرونده پزشکی او مراجعه کنند و از عدم مصرف مخدرهای ضد درد در گذشته بیمار خود اطمینان حاصل کنند.
مراقبت و کنترل در این زمینه امری کاملاً ضروری است. هر آنچه تا کنون رخ داده امری غیر تعمدی به نظر می‌رسد. هیتر راتکلیف یکی از بیمارانی است که با مشکل تاندوم‌ها مواجه است، حتی یک عطسه خفیف می‌تواند منجر به پارگی تاندون‌ها و دردهای شدید در او شود. او داروهای بسیاری را امتحان کرده‌است اما در نهایت ناگزیر به مخدرهای تسکین‌دهنده درد روی آورده‌است. او می‌گوید: «از آن‌ها متنفرم. حس سرگیجه و کند شدن به من می‌دهند. از اینکه افراد به من به عنوان یک معتاد نگاه می‌کنند هم متنفرم.» هر چند او با مجوز از این مخدرها استفاده می‌کند اما تمام زندگی او تحت‌الشعاع این مسئله قرار گرفته‌است.
بسیاری از افراد با مشکلات جدی‌تری مواجه می‌شوند. نمونه‌های بسیاری وجود دارند که پس از مدتی مصرف این مسکن‌ها را قطع کرده و به مصرف هروئین روی آورده‌اند؛ ماده‌ای که هم احساس خوبی به آن‌ها می‌دهد و هم به قیمت ارزان در خیابان‌های امریکا قابل خریداری است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، از هر پنج نفری که به هروئین اعتیاد دارند چهار نفر از آن‌ها پیش از آن مخدرهای مسکن درد را مصرف می‌کرده‌اند. در سال 2014 تعداد امریکایی‌ها که به دلیل مصرف هروئین جان خود را از دست دادند به اندازه کسانی بود که در تصادفات جاده‌ای کشته شده بودند. علاوه بر آن زنان بارداری که این داروها را مصرف می‌کنند کودکان معتاد را به دنیا می‌آورند. این نوزادان از همان علائمی رنج می‌برند که سایر افراد بالغ به آن مبتلا هستند: تومور، تهوع، سرگیجه و تب.
در امریکا این مشکل از تجویز بی‌رویه ناشی شده‌است. اما در روسیه قضیه برعکس است. در این کشور به دست آوردن مخدرهای ضد درد بسیار دشوار است. در سال 2014 مردی در مسکو از آنجا که همسرش نتوانست داروی ضد درد را برای او تهیه کند خودش را به ضرب گلوله کشت. او در نامه‌ای وزارت بهداشت و دولت روسیه را سرزنش کرده بود و آن‌ها مسئول مرگ خود دانسته بود. اما او تنها یکی از 40نفری بود که خودش را به این دلیل در یک سال در روسیه کشته است.
نمونه‌های مشابه روسیه در جهان بیشتر از نمونه سوءمصرف در امریکاست. در کشورهای فقیر و کم‌درآمد اکثر افراد به دلیل عدم دریافت داروهای لازم جان خود را از دست می‌دهند. بر اساس اطلاعات به دست آمده از بخش نظارت بر مصرف مواد مخدر در سازمان ملل متحد بیش از 92درصد از مورفین جهان در امریکا، کانادا، نیوزیلند، استرالیا و برخی از کشورهای غرب اروپا مصرف می‌شود؛ مناطقی که تنها 17درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده‌است.
قوانین سختگیرانه‌ای که در برخی از کشورها وجود داشته نتایج معکوس و بدی را به دنبال داشته‌است. استراتژی‌هایی که کشورهای مختلف در قبال مصرف مخدرهای ضد درد در پیش می‌گیرند بسیار متفاوت است. مسئولان در بسیاری از این کشورها معتقدند مصرف دارو، مخرب حیاتِ انسان‌هاست و مانع توسعه پایدار آن‌ها خواهد شد. در این کشورها گاهی یک بیمار باید خیلی خوش‌شانس باشد که به داروی مورد نظر خود دست پیداکند. بسیاری از کشورها نظیر هند، اوکراین و کلمبیا اخیراً تغییرات و اصلاحاتی را در قوانین خود ایجاد کرده‌اند که دسترسی بیمارانِ نیازمند به مخدرهایی که ضد درد است را آسان‌تر می‌کند اما پزشکان بر این باورند که در عمل این قوانین خیلی دیر اجرایی می‌شوند. برخی دیگر از کشورها نیز تلاش می‌کنند مورفین‌های مورد نیازشان را خودشان تولید کنند و یا به میزان مورد نیاز پودر مورفین به کشور خود وارد کنند. این مسائل در این کشورها کمتر کنترل می‌شود. آمار و ارقام نشان می‌دهد مصرف مخدرهای ضد درد از سال 2003 تا کنون در این کشورها افزایش داشته‌است. اما هنوز اقدامات بسیاری باید صورت بگیرد. نخستین نکته این است که پزشکان و بیماران به این باور برسند که نیازی نیست برای قطع درد، خود را به کشتن داد!