بانک جهانی به مناسبت روز جهانی جمعیت گزارشی از وضعیت پراکندگی جمعیت جوان در کشورهای مختلف منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، یک سوم از جمعیت جهان زیر 20 سال سن دارند. در حدود 40 کشور آفریقایی، بیشتر از 50 درصد جمعیت زیر 20 سال سن دارند. اما در سی کشور ثروتمند جهان، کمتر از 20 درصد جمعیت زیر 20 سال سن دارند. آمار بانک جهانی نشان می دهد 30.5 درصد از جمعیت ایران، زیر 20 سال هستند.
کشورهای همسایه ایران نیز در دسته جوان ترین کشورهای جهان قرار می گیرند. 51.5 درصد از جمعیت عراق و 55.8 درصد از جمعیت افغانستان، زیر 20 سال سن دارند.
25.4 درصد از جمعیت آمریکا را نیز جوانان زیر 20 سال تشکیل می دهند و قاره اروپا نیز کمترین میزان جمعیت جوان را دارد.
اما ایران از نظر ساختار سنی جمعیت، در شرایطی قرارگرفته که جمعیت‌شناسان آن را با عبارت «پنجره جمعیتی» تبیین می‌کنند، ایران از سال 1385 در این وضعیت قرار گرفته که از عنوان «هدیه جمعیتی» نیز برای آن استفاده می‌شود. این شرایط تا سال 1430 طول می‌کشد. در این دوران نسبت جمعیت در سنین فعالیت افزایش یافته و به حداکثر خود یعنی بالای 70 درصد میرسد. در حال حاضر، در کشور 71 درصد جمعیت در سنین فعالیت 64-15 سال قرار دارد.
مکانیزم‌های ترکیبی و رفتاری پنجره جمعیتی مانند افزایش عرضه نیروی کار، افزایش مشارکت زنان، کاهش نسبت‌های وابستگی (بار تکفل)، تعامل تغییرات ساختار سنی جمعیت با چرخه زندگی اقتصادی تولید و مصرف، افزایش قدرت پس‌اندازها و سرمایه‌گذاری، بهبود و توسعه سرمایه انسانی، افزایش کیفیت جمعیت و ... فرصت طلایی و پتانسیل‌های زیادی برای اثرگذاری مثبت بر رشد و توسعه اقتصادی فراهم می‌کند. آنطور که کتاب‌های جمعیت شناسی گواهی می‌دهند، کشورهایی مانند چین و ژاپن زمانی که در این ساختار جمعیتی قرار گرفتند، توانستند به توسعه برسند.
رسول صادقی، عضو هیئت علمی جمعیت شناسی دانشگاه تهران، دراین‌باره می‌گوید:« البته فواید این وضعیت به‌طور اتوماتیک عمل نمی‌کند و بهره‌برداری از آن نیازمند بسترهای مناسب اقتصادی، اجتماعی، سیاستی و نهادی است. دو تجربه متفاوت معجزه اقتصادی آسیای جنوب شرقی و فاجعه اقتصادی آمریکای لاتین دال بر این وضعیت است که این دوره به شدت نیازمند سیاست‌گذاری و فراهم کردن شرایط مناسب است. به‌طور کلی، فرصت‌ها و چالش‌های جمعیتی پیش‌روی جمعیتی در کشور بیشتر به این وضعیت برمی‌گردد که اگر روندهای جدید تغییرات ساختار سنی جمعیت و پنجره جمعیتی کشور به درستی مدیریت شود و سیاستهای مناسب و موثر اتخاذ شود، میتوان زمینه بهره‌برداری از پنجره جمعیتی فرصت را فراهم آورد و ابعاد مختلف توسعه‌ای را بهبود بخشید. اما در مقابل، اگر بد و ضعیف مدیریت شود نه‌تنها این فرصت از دست خواهد رفت، بلکه با روی دیگر سکه یعنی تهدیدها، چالشها و مسائل آن روبه‌رو خواهیم شد.»
گزارش‌های مرکز آمار ایران از وضعیت نیروی کار، نشان می‌دهد بیکارترین قشر کشور را جوانان تشکیل می‌دهند. نرخ کل بیکاری در سال 94، 11 درصد بوده است اما این رقم برای گروه سنی جوانان 15 تا 24 ساله 26.1 درصد و برای گروه سنی 15 تا 29 سال، 23.3 درصد بوده است. از نظر جنسیتی نیز دختران جوان بیشترین میزان بیکاری را تجربه می‌کنند. نرخ بیکاری دخترهای جوان 15 تا 29 ساله 40.2 درصد است که این رقم برای پسران، نصف این میزان و 19.1 درصد است.
