وسائل نقلیه ارتشی روی پل بوسفور را سد کردند، صدای ملخهای هلیکوپترها و غرش جتها در آسمان از همهجای ترکیه به گوش میرسید. خبر خیلی سریع به همه مردم جهان رسید. این خبر برای نسلهای قدیمیتر ترکیه آشنا بود هر چند شاید آن را فراموش کرده بودند: ترکیه دستخوش کودتا شده بود. بیانیه کوتاه بود: «ارتش ترکیه برای حفظ کامل قوانین اساسی، حقوق بشر، آزادی مردم و اجرای قانون کنترل کامل کشور را در اختیار گرفتهاست.»
اما چند ساعت بعد آنها کنترل کامل کشور را از دست دادند. ارتش ترکیه بازی را به راه انداخت که در عرض چند ساعت به بازنده بزرگ آن تبدیل شد. پس از تمام اخباری که از تیراندازیها، اعتراضات و غرش جتها به گوش رسید، سربازها موفق نشدند کنترل کامل را به دست بگیرند. کنترل کامل کشور جزو اصلیترین الزامات کودتاست. رفتهرفته سیاستمداران ترکیه و برخی از سران ارتش این کشور اعلام کرد که این خرابکاری بیحاصل بودهاست. باراک اوباما و آنجلا مرکل به عنوان رهبران غربی از ترکیه دفاع کردند اما قدری محافظهکارانه نسبت به اردوغان برخورد کردند.
آنطور که بررسیهای اکونومیست نشان میدهد آن دسته از ارتشیهایی که کودتا کردهاند در اقلیت بودهاند. رهبر ارتشیها خیلی سریع اعلام کرد که از کودتاچیها حمایت نمیکند هر چند آنها اختیار فرودگاه را به دست گرفته بودند. تا صبح نیز رادیو و تلویزیون که در اختیار کودتاچیها قرار گرفته بود و بیانیه کودتا را اعلام کرده بود دوبار به دست دولت بازگشت. در نهایت رجب طیب اردوغان دوباره پیروزمندانه به این کشور بازگشت. او در تلویزیون حضور پیدا کرد و اعلام کرد کسانی که در این کودتا دست داشتهاند «تاوان سنگینی» پس خواهند داد.
کودتاچیها به شیوههای کلاسیک دست به کودتا زده بودند؛ این اتفاق در حالی افتاده بود که رئیسجمهوری برای تعطیلات به خارج از کشور رفته بود. رئیسجمهوری ترکیه ابتدا از طریق تلفن همراه به کمک برنامه فیستایم با یک شبکه تلویزیونی خصوصی ارتباط برقرار کرده بود. اردوغان از این طریق اعلام کرده بود که این یک آشوب است و توسط گروهی کوچک صورت گرفتهاست. او از مردم درخواست کرد به خیابانها بیایند و مقابل نیروهای ارتشی بایستند.
حامیان نیز به درخواست رهبر خود پاسخ مثبت دادند و به خیابانها ریختند. مردم در میدان چندین شهر و همچنین فرودگاه اصلی استانبول جمع شدند. بسیاری از افراد در خیابانها فریاد «الله اکبر» سر دادند. اما تعداد کمی از افراد نیز به عابربانکها هجوم بردند تا پول خود را تا جای ممکن از حسابها بیرون بکشند.
خون و خونریزیهایی نیز به راه افتاده بود. در برخی تصایر افرادی دیده میشدند که دچار آسیب شده بودند. انفجارهایی در مجلس این کشور رخ داد. حداقل 17 نفر به دلیل حمله جتهای جنگنده جان خود را از دست دادند. در استانبول نیز صدای شلیک گلوله به صورت جسته و گریخته به گوش میرسید.
داستانی که از رسوایی مالی آغاز شد
اختلافات سیاسی و اجتماعی در ترکیه از سال 2013 آغاز شده بود. در آن زمان رسواییها و فسادهای مالی باعث شده بود حداقل سه وزیر از کابینه دولت کنار گذاشته شوند. اردوغان موفق شده بود تا حدودی این رسوایی مالی و دریافت رشوهها را کم کند.
اما به دنبال تشدید جنگ داخلی در سوریه، پای ترور به ترکیه نیز باز شد. این کشور که در همسایگی سوریه قرار دارد در یک سال گذشته بارها مورد حمله تروریستی قرار گرفتهاست. همین مسئله باعث تشدید بحران شدهاست. از 28 ژوئن تا کنون حداقل 45 نفر در حملات تروریستی توسط داعشیها در ترکیه جان خود را از دست دادهاند.
اما در این بین کمتر کسی احتمال وقوع کودتا در آشفتهبازار ترکیه را میداد. اردوغان نیز در چند مدت اخیر روابط دوستانهای با ارتش آغاز کرده بود و به نظر میرسید در حال نزدیک شدن به ارتش است. شاید بازگشت جنگ به بخش کردنشین این کشور به ارتش این جرات و جسارت را بخشیدهاست که مقابل دولت بایستد.
هرچند این کودتا در حال حاضر شکستخورده به شمار میآید اما قطعاً پایههای دموکراسی را در ترکیه متزلزل میکند. اما اردوغان در صورتیکه جان سالم از این ماجرا به در ببرد، قویتر از گذشته خواهد شد. مردم ترکیه نشان دادند که هر چند اقتدارگرایی اردوغان هر روز در حال افزایش است اما آن را به حمکرانی یک ژنرال بر کشور خود ترجیح میدهند. احتمالاً خون و خونریزیهای بیشتری در راه است.