زیرساخت‌های توسعه مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی و تجاری کدام است؟ سیده فاطمه مقیمی، عضو هیئت رئیسه اتاق تهران در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «ما برای تدوین طرح، بررسی و اجرای طرح، سناریوی واقعی نمی‌نویسیم؛ ما نگاه علمی، دقیق و کارشناسی‌شده از یک طرح نداریم.»
به گفته مقیمی، «هر تصمیم یا سیاست‌گذاری باید مراحل دقیقی را طی کند؛ ما باید اول سیاست‌گذاری کنیم، مراحل تصمیم‌سازی طی شود و بعد درباره موضوعی تصمیم‌گیری کنیم.»
مقیمی، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران معتقد است: «ما درباره منطقه آزاد تجاری، بندر خشک و منطقه ویژه اقتصادی و تجاری سناریوی علمی و دقیقی نداریم. ما دیده‌ایم که این مناطق در دنیا وجود دارد که در اقتصاد آنها تاثیر بسزایی گذاشته است؛ برای همین فکر می‌کنیم اگر آن الگو را به صورت خطی در ایران اجرا کنیم به همان رونق و شکوفایی خواهیم رسید.»
او تاکید می‌کند: «اگر اینگونه بود ما باید الان وضع اقتصادی خیلی مناسب‌تری نسبت به گذشته و وضع حال داشتیم؛ باید به زیرساخت‌ها و فرهنگ اقتصادی آن مناطق که الگوهای منطقه آزاد و منطقه ویژه در آنجا موفق شده توجه کنیم. از طرف دیگر باید شناخت دقیقی از پتانسیل‌های فرهنگ اقتصادی منطقه خودمان داشته باشیم.»
نمایندگان مجلس دهم، با فوریت لایحه ایجاد 7 منطقه آزاد تجاری-صنعتی و 12 منطقه ویژه اقتصادی موافقت کردند. در صورت تصویب نهایی این لایحه، مجوز ایجاد 7 منطقه آزاد تجاری- صنعتی و 12 منطقه ویژه اقتصادی در استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه- مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر)، فارس(فسا)، یزد(ابرکوه- میبد)، زنجان (زنجان)، کهگیلویه و بویراحمد (گچساران)، آذربایجان غربی (سرو- ارومیه)، خراسان رضوی (خواف- قوچان)، لرستان (خرم‌آباد)، قزوین (تاکستان)، اصفهان (شاهین‌شهر) و البرز (ساوجبلاغ) صادر خواهد شد.
مقیمی تصریح می‌کند: «ما بر اساس کدام مطالعه و تحقیق می‌خواهیم تصمیم بگیریم که آرایش فرهنگی ما در منطقه‌ای مناسب ایجاد منطقه ویژه یا منطقه آزاد است؟ مناطق آزاد و ویژه قبلی چقدر توانسته در اقتصاد ایران تاثیر مثبتی داشته باشد؟ آیا این طرح بر اساس آمایش سرزمین در منطقه فلان نتیجه خوب و مورد انتظار را دربرخواهد داشت یا نه؟»
برنامه‌ریزی نمی‌تواند خلق‌الساعه و سریع انجام شود؛ این انتقادی فاطمه مقیمی به نظام برنامه‌نویسی در ایران است. «ما در رسیدن به اهداف خود بسیار عجولانه عمل می‌کنیم. تصمیم‌گیران ما باید در زمان اخذ تصمیم تمام جوانب موضوع را بررسی کنند و برای چند ده سال آینده تصمیم‌های اتخاذ شده و بهتر اجرا شدن آن سناریو داشته باشند.»
عضو هیئت رئیسه اتاق تهران می‌گوید: «اشتغال‌زایی بهانه اصلی و اول دولت‌ها برای ایجاد مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی و تجاری است؛ اما اشتغال‌زایی که برای آن برنامه مدون و دقیقی وجود نداشته باشد به هدف خود نمی‌رسد.»
رئیس شورای مشترک بازرگانی ایران و گرجستان تاکید می‌کند :«هدف بعدی که برای منطقه آزاد در نظر گرفته شده توسعه صادرات است؛ اگر این مناطق برای صادرات تشکیل می‌شود باید هدفی متفاوت از اشتغال‌زایی برای آن در نظر بگیرند.»
مقیمی می‌گوید: «چه هدفی برای این مناطق درنظر گرفته شده است؟ آیا معافیت مالیاتی مورد نظر است یا اینکه هدف اصلی این است که کالای نیم‌ساز و مواد اولیه وارد شود و بعد از تولید نهایی، با ارزش‌افزوده بیشتری آن کالا، از کشور صادر شود که نتیجه آن بازگشت ارز بیشتر به کشور است.»
او در ادامه می‌گوید: «هر کدام از این هدف‌گذاری‌ها به زیرساخت‌های خاصی نیاز دارد. اگر هدف اشتغال‌زایی است، صادرات است، واردات مواد خام و اولیه یا کالای نیم‌ساز است یا هر موردی که باشد باید زیرساخت‌های آن کاملا آماده باشد وگرنه طرح محکوم به شکست است.»
مقیمی درباره راهبردهای موفقیت می‌گوید: «باید آمایش هر منطقه‌ای برای اجرای این طرح‌ها مشخص شود؛ باید هدف‌گذاری‌ها دقیق انجام بشود؛ باید بازارهای هدف شناسایی شود و قبل زا بازار خود هدف در داخلا معلوم شود که این منطقه با چه کارویژه‌ای می‌خواهد ایجاد شود؛ تمهیدات لازم برای سیستم مالیاتی آنجا در نظر گرفته شود؛ راه‌های مقابله با قاچاق مشخص شود.» به‌گفته مقیمی بعد از مشخص شدن این موارد، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که این طرح در فلان منطقه موفق خواهد بود و بعد دنبال مجوز گرفتن برای منطقه آزاد و ویژه باشیم.
مقیمی تاکید می‌کند: «اگر این تمهیدات را در نظر نگیریم ممکن است که منطقه آزاد یا ویژه حتی به اقتصاد اولیه آن مناطق هم ضربه بزند و این ضربه جبران‌ناپذیر خواهد بود. ما نباید برای آباد کردن، هزینه مازادی را تحمل کنیم و خروجی آن برای اقتصاد کشور هیچ باشد.»
او تصریح می‌کند: «ما نباید زخمی را بر اقتصاد کشور وارد کنیم که نتوانیم آن را التیام بخشیم؛ نباید فرهنگی را بدون بررسی اولیه به اقتصاد خود تحمیل کنیم که نه توان استفاده از آن را داریم و نه توان کنار گذاشتن آن را.» به‌گفته مقیمی منطقه آزاد و منطقه ویژه تجاری در نوع خودش خوب است و برای اقتصاد کشور می‌تواند مفید باشد اما حتما و حتما قبل از اجرای این طرح، باید همه جوانب کار را در نظر گرفت؛ اقدام به تصمیم و عمل مرحله پایانی کار است.