نخستین کنفرانس ملی اقتصاد آب با همکاری اتاق ایران در سالن همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار شد.
پدرام سلطانی، نایب ریس اتاق ایران در نخستین کنفرانس ملی اقتصاد آب گفت: «من انتظار داشتم در این همایش همه مقام‌های ارشد دولت و نظام را ببینیم، اما چنین نیست و این مساله، پیامِ نگرانی را به ما می‌دهد که گویی بحران آب هنوز به عنوان بحران اصلی کشور شناخته نشده است.»
وی افزود: اگر تجلیل شخصیتی بود یا موضوعی سیاسی یا موضوعاتی که بیشتر بعد رسانه‌ای دارند، مقامات ارشد حضور پیدا می کردند و این عدم حضور نشان می دهد به موضوع بحران آب توجه کافی نشده است و باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
سلطانی تصریح کرد: اقتصاد، علم کمیابی هاست؛ علم توجه به منابع کمیاب و تخصیص بهینه است. اما باعث تعجب است که ما تا کنون برای کم‌ترین منابع چنین همایشی برگزار نکردیم. در حوزه انرژی، سرمایه و نیروی انسانی که ما جزو کشورهای ثروتمند هستیم هر سال چندین کنفرانس برگزار می‌شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «برای اتاق ایران که وظیفه ذاتی‌اش پایش محیط کسب و کار است و وظیفه مشورت دهی به قوای سه گانه را دارد، مساله آب جایگاه ویژه‌ای دارد.»
نایب رئیس اتاق ایران در تشریح اقدامات اتاق ایران در باره موضوع آب گفت: «مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران تاثیرات مثبتی در زمینه آب کشور داشته که می‌توان به ارایه گزارش های تحلیلی اثرات مخرب طرح‌ها مانند پیش بینی تنش‌های زاینده روز و سد گتوند، هشدار مشکلات محیط زیست ارومیه و چاه‌های غیر مجاز اشاره کرد.»
سلطانی در مورد طرح تعادل بخشی به آب های زیرزمینی گفت: «سرعت بسته شدن چاه‌ها تاکنون متناسب با بزرگی بحران نبوده است و از سال 84 از 350 هزار چاه غیر مجاز تنها 9200حلقه چاه و در حدود 3درصد مسدود شده اند و اگر با همین سرعت پیش برود پاسخی به بحران کنونی آب نخواهد بود. هنوز در کشور چاه غیر مجاز حفر می شود و مشخص نیست دیپلماسی آب در کشور به چه روشی می‌خواهد پیش برود.»
این فعال اقتصادی خاطر نشان کرد: از دهه ٤٠ که مدیریت آب در کشور به دست دولت افتاد مشکل آب پیدا کردیم. همین موضوع باعث شد بهره‌وری آب از نظر فیزیکی و اقتصادی کاهش یابد، با کمبود سرمایه و مسائل مختلفی در بخش آب روبه رو هستیم.»
نایب رئیس اتاق ایران با ییان اینکه مشکل آب بدون مشارکت بخش خصوصی حل نمی‌شود، پیشنهادهای این اتاق در رابطه با بحران آب را تشریح کرد.
وی گفت: حق آب‌ها باید به رسمیت شناخته شده و دارای سندی معتبر باشند که برای سیستم بانکی و تجاری اعتبار داشته باشد.
سلطانی افزود: بازار آب باید به اعتبار سند حق آبه ها شکل بگیرد، تولید و تجارت بر اساس وضعیت بهره وری آب در مناطق مختلف کشور باشد و باید همه بخش‌های کشور بحران آب را پذیرفته و در مدیریت آن همگرا باشند.
قیمت آب پایین است
وزیر نیرو لزوم توجه همه جانبه به اصلاح قیمت آب را خواستار شد و گفت: قیمت آب پایین است اما مشخص نیست که در صورت افزایش قیمت، اقشار ضعیف را چه باید کرد.
حمید چیت چیان، وزیر نیرو در نخستین همایش ملی اقتصاد آب، با بیان اینکه در سال های اخیر متوسط بارندگی از ۲۵۰ به ۲۴۳ میلیمتر کاهش یافته که یک سوم متوسط بارندگی جهان است، گفت: میزان منابع آب تجدیدشونده کشور در سال های اخیر کاهش چشمگیری یافته است. اکنون ۸۶ درصد منابع تجدیدشونده آب مورد استفاده قرار می گیرد که باید به ۶۰ درصد کاهش یابد.
وزیر نیرو افزایش دو درجه‌ای متوسط دمای هوا در کشور راباعث تبخیر بیشتر منابع موجود ذکر کرد و افزود: میزان آب تجدیدشونده که ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود، اکنون متوسط بلندمدت آن به ۱۱۶ میلیارد میلیارد مکعب کاهش یافته و حتی در سال های اخیر از این میزان نیز کمتر شده است.
وی با بیان اینکه تغییر اقلیم موجب شده که درجه حرارت در کشور دو درجه افزایش یابد و میانگین تبخیر بالا برود، بر لزوم کاهش مصرف آب برای تحقق توسعه پایدار و حفظ منابع آب تاکید کرد و افزود: وضعیت قیمت آب، کمکی به کاهش مصرف نمی کند. قیمت آب در کشور به حدی پایین است که کسی برای سرمایه گذاری برای کاهش مصرف آب انگیزه ندارد.
چیت چیان ادامه داد: قیمت آب در بخش کشاورزی تقریبا مجانی است و حتی قیمت هر کیلو وات ساعت برق پمپ های آب نیز ۱۳۰ ریال است در حالی که هر کیلو وات برق را به نرخ ۳۷۰۰ ریال از بخش انرژی های تجدیدپذیر خریداری می کنیم. با وجود صرف این هزینه ها در بخش آب و برق کشاورزی، گاهی محصول تولید شده بدون مشتری باقی می ماند.
وی با اشاره به اینکه در روزهای اخیر در دولت تصمیم گرفته شد برخی محصولات کشاورزی به طور مجانی میان افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی توزیع شود، اظهارداشت: کمبود منابع آب به حدی است که چند طرح معدنی سودآور در کشور به دلیل نبود منابع آبی کافی متوقف شده است. البته تصمیم گرفته شده است که از طریق شیرین سازی، آب مورد نیاز این واحدها از دریای عمان و خلیج فارس به خراسان رضوی منتقل شود.
وزیر نیرو با بیان اینکه تامین آب شرب اولویت اصلی است، گفت: با وجود گذشت چهار ماه از ابتدای امسال، هنوز اعتبارات عمرانی در اختیار دستگاه های اجرایی قرار نگرفته است. وی لزوم توجه همه جانبه به اصلاح قیمت آب را خواستار شد و گفت: قیمت آب پایین است اما مشخص نیست که در صورت افزایش قیمت آب، اقشار ضعیف را چه باید کرد. باید فارغ از گرایش های سیاسی باید فکری برای مدیریت منابع آب کشور کرد.
برنامه ششم توسعه را از دست ندهیم
محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در نخستین کنفرانس ملی اقتصاد آب، با بیان اینکه وضعیت و مشکلات منابع آبی امروز بر کسی پوشیده نیست، گفت: باید در کشور متناسب با شرایط حوزه آب به نحوی فعایت کنیم که بتوان مساله آب را مدیریت کرد.»
پورابراهیمی افزود: متوسط مصرف آب در بخش کشاورزی ٣٠ برابر صنعت است، اما بهره‌وری این بخش یک چهارم بخش صنعت است. وی گفت: ٧٠ درصد منابع آب در کشور مصرف می شود. اگر این مسیر ادامه داشته باشد باید تصمیمات مهمی اخذ شود.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از مهم‌ترین چالش‌های بخش آب کشور فقدان سند راهبری آب در کشور برشمرد. وی گفت: عدم وجود برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت در حوزه آب و ناهماهنگی بین دستگاه‌های متولی موجب ایجاد چالش در ایجاد مدیریت واحد منابع اب کشور شده است.
این نماینده مجلس دهم به روند تصویب برنامه ششم توسعه در مجلس اشاره کرد و گفت: «الان که دولت برنامه ششم توسعه را در دستور کار قرار داده و مهم‌ترین کار مجلس تبیین و برسی برنامه ششم است که در این میان وزارت نیرو نیز پیشنهاداتی را اعلام می‌کند و این نشست فرصت مناسبی است که محورهای مناسبی از این نشست استخراج شود که برای قیمت گذاری و اقتصاد آب می خواهیم چه کاری انجام دهیم.»
پورابراهیمی همچنین واقعی سازی قیمت آب در بحث کشاورزی و توجه به نظریه آب مجازی را مورد توجه قرار داد.
اگر با واقعیت روبرو نشویم نمی‌توانیم بحران آب را مدیریت کنیم
عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با موضوع برآورد ارزش اقتصادی آب از دست رفته ناشی از ضایعات محصولات کشاورزی گزارشی را ارایه کرد.
کشاورز با بیان اینکه بر اساس تحقیقات و بررسی‌های صورت گرفته حداکثر آبی که بخش کشاورزی در این سال‌ها استفاده کرده حداکثر ٧٥ درصد است و اغراق در این بخش به شدت موج میزند، گفت: با این شرایط باید گفت اگر با واقعیت روبرو نشویم نمی‌توان بحران آب را مدیریت کنیم.
کشاورز افزود: برآورد زیان اقتصادی ضایعات و زیان اقتصادی آب اتلاف شده ناشی از آن، به گونه‌ای است که ارزش اقتصادی آب با تقریب معادل ارزش بهره‌وری اقتصادی آب در نظر گرفته شد که بر مبنای آمار رسمی بانک مرکزی، ارزش بهره‌وری اقتصادی هر متر مکعب آب ١٠٨٨٩ ریال یا ٣٣ صدم دلار محاسبه شد.
بر اساس صحبت های معاون پزوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران میزان تلفات آب ناشی از ضایعات کل محصولات باغی و زراعی تعمیم یافته ٩٠٣ میلیارد متر مکعب و حدود ٤٥ درصد حجم ذخیره شده آب سد ها در همان سال( ٢٠.٥٩میلیارد متر مکعب) است.
کشاورز همچنین گفت: از مجموع ٨.٣٤ میلیون هکتار سطح زیر کشت محصولات آبی ٦.٥ میلیون هکتار آن با متوسط مصرف ١٠٥٥٦ متر مکعب در هکتار با سیستم‌های سطحی آبیاری و حدود ١.٥ میلیون هکتار آن زیر پوشش سیستم های نوین با میزان متوسط مصرف ٥٨٤٠ متر مکعب در هکتار آب مصرف می شود.