وضعیت شاخص در سال 97
بازار نفت در سال گذشته، روزهای پر فراز و نشیبی را طی کرد؛ این تنش‌ها به خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها برمی‌گردد. برای همین شاید بتوان مهم‌ترین انعکاس تحریم‌ها را در آمارهای تولید نفت ایران دید. البته امریکا پس از اعمال تحریم به هشت کشور از جمله کره جنوبی، هند، ژاپن، چین و تایوان اجازه داد تا از ایران نفت بخرند. این در حالی است که پیش از اعمال تحریم‌ها نیز ایران به خاطر مشکلات و محدودیت‌هایی که در مبادلات بانکی بین‌المللی داشت، نفت خود را به برخی از کشورها به‌صورت پایاپای عرضه کرده بود. در چنین شرایطی خریداران نفت ایران هم عنوان کرده‌اند که نمی‌توانند به‌یک‌باره خرید نفت از ایران را تعطیل کنند.
آمارهای منتشرشده از تولید نفت در ایران نشان می‌دهد در فروردین سال 1397 توانسته‌ایم 3 میلیون و 800 هزار بشکه نفت تولید کنیم و این آمار تا تیرماه ثابت ماند. باوجوداینکه خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه اتفاق افتاد اما آثار آن به‌تدریج و در فصل تابستان خود رانشان داد. طوری‌که در مرداد تولید نفت به سه میلیون و 600 هزار بشکه رسید و در شهریورماه این رقم افت کرد و به سه میلیون و 400 بشکه رسید. در مهرماه شاهد خیز تولید بودیم و میزان تولید به ماه‌های اول برگشت ولی در آبان ماه این رقم تغییر کرد و میزان تولید 900 بشکه کمتر از مهرماه بود. آبان ماه تحریم‌های دور دوم آغاز شد در آذرماه تولید نفت مجدداً کاهش یافت و در دی‌ماه به 2 میلیون و 700 هزار بشکه رسید که این روند در بهمن و اسفند هم ادامه داشت.
برخی معتقدند که ممکن است در سال جدید حدود 800 هزار بشکه در روز صادرات داشته باشیم این فرضیه بر مبنای تمدید معافیت تحریم‌های آمریکا برای همان هشت کشور است که تا چند روز آینده نتیجه آن مشخص می‌شود. تحلیل‌گران مسائل بین‌الملل معتقدند احتمال اینکه آمریکا معافیت‌ها را شش تا 12 ماه دیگر تمدید کند، وجود دارد. البته بیژن زنگنه، وزیر نفت در جلسات بررسی بودجه صادرات یک میلیون بشکه نفت در بودجه ۹۸ را تعهد کرده است. در سال جدید هند و چین خریداران نفت ایران باقی خواهند ماند و شاید کره و ژاپن به‌تدریج میزان خرید خود را از ایران به پایان برسانند.
وضعیت شاخص در سال 98
ادامه رشد تقاضای نفت
رضا پدیدار، کارشناس انرژی
همان‌گونه که در اطلاعات آماری اقتصادی کشور نمایان است، رشد فزاینده مصرف انرژی در ایران و نیز سایر کشورهای جهان، به‌رغم به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند و نیز راهبردهای جدید تولید و مصرف انرژی در اغلب نقاط جهان، کماکان شاهد روند افزایشی مصرف انرژی به‌ویژه از منابع متعارف نفتی هستیم. باوجود نگرانی‌ها در مورد رکود اقتصادی جهانی و براساس آمار تعداد دکل‌های فعال‌شده و یا ایجادشده در کشورهای تولیدکننده، رشد تقاضای نفت در سال 2019 قطعی و به بالاتر از 1.9 میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
در این صورت پیش‌بینی می‌شود که روند رشد تولید نفت آمریکا در سال جاری میلادی به طریقی خواهد بود که رتبه اول را در جایگاه تولیدکنندگان نفت خام به خود اختصاص داده و از مرز 12 میلیون بشکه در روز فزونی خواهد یافت. بدین ترتیب عطش تقاضای نفت دنیا در سال 2019 میلادی از سوی مدیرعامل BP معادل 1.4 میلیون بشکه در روز اعلام‌شده است و با توجه به ملاحظه آمارهای ارائه‌شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی و نیز مقامات مسئول اوپک به عددی بالاتر از 1.8 تا 1.9 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. بامطالعه تطبیقی رشد اقتصاد جهانی که توسط صندوق بین‌المللی پول صورت گرفته و مطالعات دبیرخانه اوپک نشانگر آن است که نتایج بررسی‌ها نسبت به هم متفاوت بوده و از تداوم منطقی و آماری برخوردار نیست. در میان این آمارها سهم نفت ایران در بازارها سهم به سزایی دارد. اگرچه ایران در دوره جدید با تحریم‌هایی روبرو است و برای فروش نفت مشکلاتی خواهد داشت ولی احتمال دارد که بار دیگر معافیت‌های آمریکا برای همان هشت کشور تمدید شود و ایران در بازارهای نفت حدود یک میلیون بشکه داشته باشد. از سوی دیگر به نظر می‌رسد با توجه به اختلالات پیش‌آمده در صادرات نفت ایران، ونزوئلا، لیبی، الجزایر و با توجه به تداوم مصرف روزانه جهان که بــه مرز 99.96 میلیون بشکه در روز رسیده است و تقریبا به 101 میلیون بشکه در روز خواهد رسید، می‌توان اذعان داشت که قیمت نفت خام در سال 2019 در محدوده 65 تا 70 دلار در هر بشکه باقی بماند.