واکنش بازارهای سرمایه، نفت، ارز و طلا به لغو معافیت‌های نفتی ایران

آخرین پرده از نمایش نفتی آمریکا در مقابل ایران از 2 می 2019 (12 اردیبهشت 1398) آغاز می‌شود؛ هرچند از دیروز و با اظهارنظر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده مبنی بر اینکه «ما دیگر هیچ معافیت دیگری به هیچ کشوری نمی‌دهیم» تخلیه اثرات روانی این نمایش در بازارها شروع شده است.

پیش‌ازاین، دولت آمریکا با هدف به صفر رساندن صادرات نفت خام از سوی ایران، اعمال تحریم‌های شدید علیه کشورمان را در دستور کار قرار داده بود که در ادامه با عقب‌نشینی دونالد ترامپ و اعطای معافیت 6 ماهه برای 8 مشتری عمده نفت ایران همراه شد چراکه هراس بازار جهانی نفت از حذف احتمالی نفت خام ایران قیمت هر بشکه نفت را تا بالای 88 دلار افزایش داده بود.

البته آمریکا مدعی بود این معافیت‌ها فرصتی است که مشتریان نفت ایران بتوانند نفت جایگزین خود را بیابند تا از 12 اردیبهشت که معافیت‌ها نیز حذف می‌شود، قادر به تأمین نفت موردنیاز خود باشند، اما به عقیده کارشناسان آنچه بیش از هر چیز باعث عقب‌نشینی آمریکا از موضع متوقف کردن صادرات نفت ایران شد، افزایش شدید قیمت جهانی نفت و به‌تبع آن رشد چشمگیری قیمت فروش فراورده‌های نفتی در ایالات‌متحده بود.

در ادامه زمانی که صادرات نفت ایران به‌واسطه تحریم‌های امریکا کاهش چشمگیری را تجربه نکرد، قیمت جهانی نفت از محدوده 88 دلار برای هر بشکه وارد روند نزولی شد و با شکستن حمایت مستحکم قیمتی در محدوده 67 دلار، تا 50 دلار نیز افت کرد اما پس از تثبیت در این محدوده دوباره وارد فاز رشد شد.

 قدرت‌نمایی پوشالی ترامپ

یکی از جالب‌ترین اتفاقاتی که در دوره اخیر سقوط و صعود قیمت نفت رخ داد، توئیت جنجالی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در 25 فوریه 2019 بود که هم‌زمان با رسیدن قیمت نفت به مقاومت مستحکم 67 دلار منتشر شد. ترامپ در این توئیت نوشته بود: «قیمت نفت در حال افزایش است. اوپک لطفاً آرام باش و سخت نگیر. جهان برای تحمل چنین جهش‌های قیمت بسیار شکننده است».

و واکنش منفی نفت به این مقاومت را به‌عنوان افتخاری برای ترامپ ثبت کرد درحالی‌که تقاضای بازار باعث شد افت قیمت نفت یک روز بعدازاین توئیت متوقف شود و دوباره خود را برای یک دوره صعودی پرقدرت آماده کرد که فعلاً نتیجه آن رسیدن قیمت هر بشکه نفت به محدوده 75 دلار بوده است.

قیمت جهانی نفت شارژ شد

دیروز در شرایطی خبر حذف معافیت نفتی ایران از سوی آمریکا اعلام شد که قیمت جهانی نفت مقاومت تکنیکالی 73 دلار نزدیک شده بود و با انتشار این خبر توانست با قدرت تمام این مقاومت را پشت سر بگذارد و خود را برای فتح قله 88 دلاری آماده کند، منوط به اینکه بازی نفتی آمریکا دقیقاً بتواند همان‌طوری پیش برود که روی کاغذ نوشته شده و سریعاً صادرات نفت ایران را متوقف کند که البته ازنظر بسیاری از کارشناسان بعید به نظر می‌رسد چراکه در دور قبلی تحریم‌ها باوجود شکل‌گیری اجماع جهانی برای تحریم نفتی ایران، بازهم صادرات نفت خام از کشورمان به میزان روزانه یک‌میلیون بشکه تداوم پیدا کرده بود و در دوره جدید تحریم‌ها، احتمال تکرار این اتفاق حتی پررنگ‌تر از قبل به نظر می‌رسد.

 احتیاط سرمایه‌گذاران طلا

 هم‌زمان با رشد قیمتی نفت در بازارهای جهانی، رشد قیمت جهانی طلا وارد روند ملایم منفی شد که بیش از هر چیز می‌تواند نشانگر احتیاط سرمایه‌گذاران در معاملات باشد. بر این اساس با گشایش بازارهای جهانی در هفته جاری و در اولین جلسه معاملاتی پس از اعلام آمریکا مبنی بر تمدید نشدن معافیت نفتی مشتریان نفت ایران، قیمت هر اونس طلا با افت 0.18 درصدی، به هزار و 272 دلار و 67 سنت رسید. تا لحظه تنظیم این گزارش، در بازار داخلی نیز، قیمت طلا باوجود رشد ملایم نرخ ارز آزاد، با کاهش جزئی 0.16 درصدی مواجه شد تا قیمت هر گرم طلای 18 عیار به 437 هزار و 500 تومان برسد.

بازار ارز، گیج اما متعادل

دیروز اعلام خبر حذف معافیت‌های نفتی باعث شد قیمت ارز رشد کند و قیمت هر دلار آمریکا از حوالی 13 هزار و 600 تومان به مرز 14 هزار تومان برسد. در این وضعیت صرافی‌های بانکی به‌عنوان عامل بانک مرکزی، هر دلار آمریکا را به قیمت 13 هزار و 650 تومان می‌فروختند. در ادامه، با گشایش بازار ارز در روز جاری، قیمت فروش هر دلار در صرافی‌های بانکی به 13 هزار و 900 تومان رسید که نسبت به نرخ روز قبل آن حدود یک درصد افزایش داشت اما هنوز قیمت ارز در شبکه صرافی و بازار آزاد تغییر قابل‌ملاحظه‌ای نداشته و همچنان در محدوده 14 هزار تومان و حتی کمتر از آن معامله می‌شود.

 سکه روی مرز تردید

در سایه تعادل بازار ارز و طلا، مسکوکات طلا نیز در حالتی خنثی قیمت‌گذاری و معامله می‌شوند. البته این بازار روز گذشته را مانند بازار ارز با اندکی رشد پشت سر گذاشته بود و تردید امروز آن نیز به‌نوعی متأثر از ثبات بازار ارز است. دیروز قیمت هر سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با 128 هزار تومان افزایش به 4 میلیون و 866 هزار تومان رسید و امروز در لحظه تنظیم این گزارش، با 5 هزار تومان افزایش نسبت به روز قبل معامله می‌شود. قیمت سایر مسکوکات طلا نیز در معاملات امروز نسبتا متعادل بوده و در این میان بیشترین میزان رشد معادل 1.18 درصد به ربع سکه اختصاص داشته است.

 ترس به جان بورسی‌ها

در جریان اتفاقات اخیر، در شرایطی که انتظار می‌رفت بیشترین اثرات روانی به بازار ارز تحمیل شود، بازار سرمایه از میان همه بازارهای کشور واکنش شدیدتری به تحریم نفت نشان داد و در وضعیتی که هنوز فعالان آن در سرخوشی شکسته شدن سقف تاریخی شاخص کل به سر می‌بردند، وارد فضای منفی هیجانی شد که در روز گذشته رشد 2 هزار واحدی شاخص کل را به افت 53 واحدی تبدیل کرد و امروز هم به ریزش 1300 واحدی آن منجر شد.

در جریان معاملات امروز بازار سرمایه، معاملات انجام شده در سهام شرکت‌های «صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، پتروشیمی مبین، توسعه ‌معادن ‌و فلزات، معدنی و صنعتی گل گهر، معدنی‌وصنعتی‌چادرملو، سرمایه‌گذاری غدیر، گسترش نفت و گاز پارسیان و پالایش نفت بندرعباس» بیشترین تأثیر منفی بر شاخص را داشته‌اند.