دولت مکلف به احیای دریاچه ارومیه است

مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اعلام اینکه لایروبی منتهی به نهرهای دریاچه ارومیه و رهاسازی آب سدها به سمت دریاچه مؤثر بوده است، گفت: این اقدامات گرچه مؤثر است اما برای احیای دریاچه و رسیدن به نقطه مطلوب کفایت نمی‌کند و تنها راه چاره احیای دریاچه اجرای راهکارهای مصوب است.

مسعود باقرزاده کریمی حجم آب دریاچه ارومیه  را حدود 4 میلیارد مترمکعب آب اعلام کرد و افزود: برای رسیدن به وضعیت مطلوب باید حجم آب دریاچه به 14 میلیارد مترمکعب برسد. او گفت: هرچند بارندگی‌ها باعث وضعیت نسبتاً خوب دریاچه شده است اما نباید از اجرای راهکارها غفلت کنیم زیرا درصورت تداوم نداشتن بارش‌ها، اگر دوباره حفر چاه‌های غیرمجاز آغاز شود و برداشت بی‌رویه آب ادامه پیدا کند بدیهی است که دریاچه با مشکل مواجه خواهد شد.

هشدار نسبت به حذف اعتبار تالاب‌ها

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست حذف اعتبارات تالاب‌ها با هدف صرفه‌جویی در هزینه‌های دولت را برای تالاب‌های کشور بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: اخیراً در مجلس حذف اعتبارات مربوط به تالاب مطرح شده که درصورت اجرای این تفکر، احیای تالاب‌ها با معضل جدی مواجه خواهد شد. زیرا تا رسیدن به تعادل در محیط، فاصله بسیاری داریم؛ بنابراین، چاره‌ای جز تداوم اجرای راهکارهای مصوب دریاچه ونیز برنامه‌های مربوط به احیای تالاب‌ها وجود ندارد. باقرزاده کریمی تأکید کرد: راهکارهای مصوب دریاچه باید طبق زمانبندی اجرا شود. زیرا هم‌اکنون، تراز آب دریاچه ارومیه 1271.7 متر از سطح آب‌های آزاد است و تا رسیدن به تراز مطلوب حداقل 2 متر کمبود آب وجود دارد. این درحالی است که هیچ اطمینانی برای تداوم بارش‌ها وجود ندارد. وی گفت: براساس برنامه ششم توسعه، دولت مکلف به احیای دریاچه ارومیه است؛ ضمن آنکه مصوبات دولت برای همه دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط در احیای دریاچه لازم‌الاجراست و دستگاه‌ها ملزم به اجرای تعهدات خود در این زمینه هستند. تنها بهانه دستگاه‌ها البته کمبود اعتبار است.

 دریاچه ارومیه عمق می‌گیرد

مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست خبر خوشی را هم در گفت‌وگو با همشهری رسانه‌ای کرد. او گفت که در ارومیه اتفاق خوبی رخ داده و آن عمق گرفتن دریاچه است. تا قبل از بارندگی‌ها و ورود آب به دریاچه این تصور وجود داشت که نمک‌های کف دریاچه در آب حل نشود اما خوشبختانه شواهد نشان می‌دهد نمک‌های کف دریاچه در حال آب شدن است و دریاچه عمق می‌گیرد؛ روندی که در ثبات دریاچه بسیار مؤثر است.

 لایروبی و رهاسازی آب سدها باعث افزایش تراز آب دریاچه شد

همزمان با این گفته‌ها معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت که در سال آبی 86-85 بارشی مشابه بارندگی امسال در حوضه آبریز دریاچه ارومیه داشتیم که در آن سال نه‌تنها سطح آب دریاچه بالا نیامد، بلکه در اردیبهشت‌ماه همان سال 27 سانتی‌متر کاهش داشت اما امسال شاهد افزایش یک متری دریاچه بودیم.

مسعود تجریشی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: بارندگی‌های اخیر برای حوضه‌های آبریز دریاچه‌هایی مانند دریاچه ارومیه نعمت بزرگی بود و موجب بالا آمدن تراز آبی آن شد. البته باید درنظر داشته باشیم که بارش باران به‌تنهایی این افزایش تراز آب را به همراه نداشت بلکه انجام اقداماتی مانند لایروبی و رهاسازی آب از پشت سدها به این افزایش تراز کمک کرد.

 تجریشی با بیان دلایلی بر صحت این ادعا گفت: چنین بارشی را در سال آبی 86-1385 داشتیم که 414 میلی‌متر بارندگی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ثبت شده بود، با وجوداین، اردیبهشت 86 نسبت به اردیبهشت 85 تراز آب دریاچه ارومیه 27 سانتی‌متر کاهش یافته بود.  تجریشی افزود: در سال آبی 89-1388 (تا اول اردیبهشت) نیز 409 میلی‌متر بارش داشتیم اما با این میزان بارندگی نه‌تنها تراز آب افزایش نیافت بلکه در اردیبهشت‌ماه 43 سانتی‌متر افت داشت، این نشان می‌دهد که بارش‌ها در همین میزان 2 بار در حوضه آبریز در گذشته تکرار شده اما تراز دریاچه یک‌بار 27 سانتی‌متر و بار دیگر 43 سانتی‌متر کاهش داشته است. وی درباره چگونگی این اتفاق گفت: همان میزان بارش هم امسال آمد اما تراز دریاچه حداقل یک متر افزایش یافت. افزایش ناشی از 2 عامل است؛ یکی لایروبی‌هایی که موجب افزایش ورود آب به دریاچه شد و دوم رهاسازی آب از سدها که از دی و بهمن آغاز کردیم.

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست به تأثیر لایروبی بر افزایش تراز آب دریاچه ارومیه اشاره و تصریح کرد: در آبان و آذرماه سال گذشته تقریباً تمام پروژه‌های لایروبی را انجام دادیم. به گفته وی، امسال نزدیک به هزار و 420 میلیون مترمکعب آب از سدها به سمت دریاچه رهاسازی شد که در کنار لایروبی به افزایش تراز آب دریاچه کمک کرد.

 نقشه راه احیای دریاچه

نقشه راه احیای دریاچه ارومیه 8 تیرماه 93 به امضای رئیس‌جمهور رسید و با دستور حسن روحانی، عملیات اجرایی راهکارهای مصوب نقشه راه، لازم‌الاجرا شد. نقشه راه که ذیل 6 بسته کلی مصوب و پس از تصویب در هیأت وزیران به کلیه دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد شامل سرفصل‌های ذیل است: «کنترل و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی» که براساس آن، وزارت نیرو طی دو سال از زمان ابلاغ مصوبه نقشه راه ملزم به کاهش 40 درصدی حقابه آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق خرید این حقابه از کشاورزان شد. وزارت جهادکشاورزی هم به‌طور همزمان ملزم به تهیه و اجرای برنامه‌های افزایش بهره‌وری 60 درصد آب باقیمانده در بخش کشاورزی شده است.‌«کنترل و کاهش برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی حوضه»، «اقدامات حفاظتی و کاهش اثرات»، «اقدامات مطالعاتی و نرم‌افزاری»، «تسهیل و افزایش حجم آب ورودی به دریاچه از طریق اقدامات فیزیکی و سازه‌ای» و «تأمین آب برای دریاچه ازمنابع جدید» از دیگر راهکارهای نقشه راه احیای دریاچه ارومیه است که به‌رغم گذشت نزدیک به 6 سال از لازم‌الاجرا شدن آن، هنوز اقدام کارسازی در این زمینه صورت نگرفته است. دستگاه‌های ذیربط که ملزم به اجرای این راهکارها شده‌اند همواره کمبود اعتبار را یکی از مهم‌ترین موانع اجرای این راهکارها اعلام کرده‌اند.