اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در حاشیه بازدید از نمایشگاه کتاب تهران اعلام کرد: در شرایط جدید اقتصادی که کشور با آن روبهروست، دو نظریه وجود دارد؛ یکی اینکه با توجه به محدودیتها باید نقش دولت پررنگتر شود و حتی شاید ناچار شویم در برخی کالاها به سمت سهمیهبندی و توزیع کوپنی کالاها حرکت کنیم.
او با اشاره به اینکه عده زیادی از فعالان و صاحبنظران اقتصادی با این نظریه مخالف هستند، گفت: این افراد معتقدند در چنین شرایط سخت اقتصادی باید به سمت آزاد کردن اقتصاد پیش برویم و حتی محدودیتها و قیدوبندهایی که قبلاً داشتهایم را هم برطرف کنیم و بهجای توزیع از طریق سهمیهبندی و کمک به اقشار ضعیف جامعه، اقتصاد را آزاد کنیم و یارانههای پنهان را بهصورت نقد در اختیار مردم قرار دهیم و مردم از دولت یارانه دریافت کنند تا هزینه افزایش قیمتها جبران شود.
به گفته جهانگیری، دولت باید بهزودی درباره این دو نظریه تصمیمگیری کنند و این تصمیم، آینده اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد. او از همه صاحبنظران خواست درباره این دو نظریه بهصورت شفاف اظهارنظر کنند.
پایگاه خبری اتاق ایران در گفتوگو با برخی از اقتصاددانان و فعالان بخش خصوصی، نظرات آنها را در این زمینه جویا شد. پاسخی روشن و خلاصهشده به دست آمد که بر ضرورت «اقتصاد آزاد» اما بهشرط فراهم کردن زیرساختهای لازم، تاکید داشت.
کمال اطهاری پژوهشگر توسعه، نظر دیگری دارد. او با تأکید بر این موضوع که اقتصاد آزاد لفظی اشتباه است و باید بهجای آن از اقتصاد بازار نام برد، به «پایگاه خبری اتاق ایران» میگوید: اقتصادی که کشور در شرایط فعلی به آن نیاز دارد، اقتصادی مبتنی بر توسعه و مختص شرایط ایران است.
اطهاری با انتقاد از طرح پرسش معاون اول رئیسجمهور گفت: متأسفم که باگذشت اینهمه زمان، معاون اول رئیسجمهور تکلیف اقتصاد کشور را به یک سؤال تستی ختم میکند؛ اقتصاد آزاد یا دولتی؟ از طرح سؤال معاون اول رئیسجمهور اینگونه برداشت میشود که باید علم اقتصاد را بهکلی دور انداخت تا یک پاسخ را انتخاب کرد. درحالیکه نوبل اقتصاد هرساله به کسانی اهدا میشود که برای حل مشکلات اقتصادی روشی تازه ابداع کردهاند؛ بنابراین روشهای مختلفی وجود دارد و نباید راهحلها را محدود کرد.
وی افزود: هیچ اقتصاددانی در پاسخ به این سؤال، اقتصاد آزاد را انتخاب نخواهد کرد که اگر این کار را انجام دهد شکی نخواهد بود که او اقتصاددان نیست. چراکه در کشورهای درحالتوسعه، باید «اقتصاد توسعه» منطبق بر شرایط را طراحی و اجرا کرد.
اطهاری در توضیح نحوه کارکرد اینگونه اقتصاد، افزود: اولازهمه باید توجه داشته باشیم که اقتصاد مبتنی بر توسعه یک فرآیند است و در این فرآیند، دولت است که نهادهای لازم را با توجه به شرایط اقتصادی کشور میسازد. دوم اینکه دولت در این اقتصاد، یک نقش سازنده دارد نه اینکه یکمرتبه تصمیم بگرد بازار را نابود کند.
به گفته اطهاری، در جهان معمولاً اقتصاد کشورهای توسعهیافته یا درحالتوسعه، هر ۳۰ سال یکبار دچار بحران شدید میشوند اما در اقتصاد ایران، هر سه سال، یک بحران شدید داریم. او این اتفاق را به سبب توسعه ناقص در ایران میداند.