مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، «چکیده آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی در فرودین 1398» را با پردازش و تحلیل اطلاعات بخش کشاورزی و صنایع غذایی داده‌های آمار گمرک ایران تهیه و برای اطلاع‌رسانی به فعالان اقتصادی و پژوهشگران ارائه کرد.
این گزارش با مقایسه اطلاعات سال جاری با داده‌های مدت مشابه 6 سال گذشته (سال‌های 91 الی 97) تهیه شده و در آن واردات محصولات اساسی کشاورزی و صنایع غذایی، صادرات محصولات عمده کشاورزی و صنایع غذایی و تراز تجاری 1398 و مدت مشابه سال‌های قبل نیز در آن مدنظر قرار گرفته است.
صادرات:
در نخستین ماه از سال 1398، مقدار صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 517 هزار تن و به ارزش 355 میلیون دلار است که ازنظر وزن 6.1 درصد و ازنظر ارزش 14 درصد کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات یک‌ماهه سال 1398 نسبت به مدت مشابه سال قبل 18.3 درصد کاهش داشته و در مقایسه با میانگین مدت مشابه در شش سال گذشته (سال‌های 91 الی 97) نیز 9.4 درصد کاهش دارد.
اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع سبزیجات و محصولات جالیزی به ارزش 141.9 میلیون دلار با سهم 40 درصد، انواع میوه‌های درختی به ارزش 59.8 میلیون دلار با سهم 16.8 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 36.24 میلیون دلار با سهم 10.2 درصد، انواع آبمیوه و کمپوت به ارزش 16.8 میلیون دلار با سهم 4.7 درصد، زعفران 11.2 میلیون دلار با سهم 3.2 درصد و ماهی و میگو به ارزش 11 میلیون دلار با سهم 3 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است.
در این ماه، بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (ازنظر ارزش) به مقصد کشورهای عراق، افغانستان، فدراسیون روسیه، پاکستان، امارات متحده عربی، ترکیه، کویت، هند، قطر و آذربایجان صورت گرفته است که درمجموع 90.7 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی و صنایع غذایی کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.
|
کشور
|
عراق
|
افغانستان
|
فدراسیون روسیه
|
پاکستان
|
امارات متحده عربی
|
ترکیه
|
کویت
|
هند
|
قطر
|
آذربایجان
|
|
سهم (%)
|
54
|
11.1
|
6.5
|
4.9
|
4.7
|
4.2
|
1.5
|
1.4
|
1.2
|
1.2
|
سهم کشورهای عمده از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در فروردین 1398
متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 614 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (299 دلار) 143.8 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در یک‌ماهه سال 98 بالغ‌بر 96 هزار و 391 ریال و متوسط کل صادرات غیرنفتی کشور 96 هزار و 391 ریال بوده است.
واردات:
مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در فروردین 1398 بالغ‌بر یک‌میلیون و 555 هزار تن به ارزش 934 میلیون دلار بوده که به ترتیب ازنظر وزن 74.7 درصد و ازنظر ارزش 40 درصد کل واردات کشور را شامل می‌شود. ارزش واردات در این مدت 7.7 درصد کمتر از سال قبل و درمجموع نیز 14.3 درصد کمتر از میانگین شش سال گذشته (سال‌های 91 الی 97) بوده است.
اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در یک‌ماهه سال 98، شامل برنج به ارزش 196 میلیون دلار با سهم 21 درصد، ذرت به ارزش 122.8 میلیون دلار با سهم 13.1 درصد، کره به ارزش 91 میلیون دلار با سهم 9.7 درصد، دانه سویا به ارزش یک‌میلیون و 161 میلیون دلار با سهم 10.71 درصد، گوشت قرمز به ارزش 55.6 میلیون دلار با سهم 6 درصد، جو به ارزش 52.1 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، قند و شکر به ارزش 27.9 میلیون دلار با سهم 3 درصد، انواع میوه به ارزش 26.1 میلیون دلار با سهم 2.8 درصد، چای به ارزش 17 میلیون دلار با سهم 1.8 درصد و بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده به ارزش 11.3 میلیون دلار با سهم 1.2 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که درمجموع حدود 72 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع غذایی را شامل می‌شوند.
متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در یک‌ماهه سال جاری، 586 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1121 دلار) حدود 91 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 42 هزار و 5 ریال و متوسط ارزش گمرکی هر دلار واردات کشور 41 هزار و 993 ریال بوده است.
کشورهای عمده طرف معامله ازنظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 229، ترکیه 175، هلند 122، امارات متحده عربی 67، انگلستان 59، سنگاپور 49.9، فدراسیون روسیه 46، پاکستان 28، آلمان 26، برزیل 14 و سوئیس 10 میلیون دلار بوده که درمجموع 88 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.
|
کشور
|
هند
|
ترکیه
|
هلند
|
امارات متحده عربی
|
انگلیس
|
سنگاپور
|
|
سهم (%)
|
24.6
|
18.7
|
13.1
|
7.1
|
6.3
|
5.3
|
|
کشور
|
فدراسیون روسیه
|
پاکستان
|
آلمان
|
برزیل
|
سوئیس
|
|
سهم (%)
|
5.0
|
3.0
|
2.8
|
1.5
|
1.1
|
سهم کشورهای عمده از واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران در فروردین 1398
تراز تجاری:
تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در فروردین 1398 منفی 579 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 55.8 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 27.82 درصد کاهش و ارزش واردات 24 درصد افزایش داشته است) کسری تراز تجاری یک‌ماهه سال 98 نسبت به میانگین شش سال گذشته (تراز منفی 340 میلیون دلار در سال‌های 91 الی 97) بالغ‌بر 41.3 درصد کسری داشته است.
تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در فروردین 1398 و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های 91 الی 97
نهاده‌های کشاورزی
در نخستین ماه از سال 1398 جمعاً هزار و 64 تن آفت‌کش به‌صورت آماده مصرف و 917 تن به‌صورت تکنیکال وارد کشور شده که در مقایسه با سال قبل، آفت‌کش‌های آماده مصرف 31.4 درصد افزایش و تکنیکال‌ها 2.7 درصد کاهش نشان می‌دهد.
درمجموع با تبدیل آفت‌کش‌های تکنیکال به آماده مصرف (با اعمال ضریب تبدیل 2.5) می‌توان نتیجه گرفت که در یک‌ماهه سال 98 مقدار واردات آفت‌کش‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل 3.3 درصد افزایش دارد و در این رابطه سهم کاهشی حشره‌کش‌ها 30.2 درصد و سهم افزایشی قارچ‌کش‌ها 34.8 درصد و علف‌کش‌ها 16.7 درصد بوده است.
جمع کل ارزش آفت‌کش‌های وارداتی در یک‌ماهه سال 98، 16.8 میلیون دلار است که حدود 9.8 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.
در یک ماه سال 1398 مقدار 242 تن آفت‌کش آماده مصرف و 67 تن آفت‌کش تکنیکال جمعاً با ارزش 550 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ازنظر مقدار 17.1 درصد کاهش و 57 درصد افزایش و ازنظر ارزش جمعاً 32.8 درصد کاهش دارد.
کل واردات کودها در فروردین 1398 بالغ‌بر 54 هزار تن با ارزش 22.9 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل ازنظر وزنی 201.8 درصد و ازنظر ارزش 117.1 درصد کاهش نشان می‌دهد. در بین انواع کودهای وارداتی، واردات کودهای فسفره 37 هزار و 174 درصد افزایش داشته اما در مقابل ارزش واردات کودهای میکرو 97 درصد، ان.پی.کی (NPK) 80.8 درصد، ازته 35.6 درصد و پتاسه حدود 29.3 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.
در یک‌ماهه سال 1398 مقدار 464 هزار تن کود باارزش 79 میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 31 درصد و 9 درصد افزایش داشته است. ضمناً حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.
درمجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در یک ماه سال 1398 بالغ‌بر 434.7 تن به ارزش 11.3 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل ازنظر وزنی حدود 42.8 درصد و ازنظر ارزش 0.2 درصد کاهش نشان می‌دهد از بین بذور مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 58 درصدی و بذر ذرت با کاهش 53 درصدی روبرو بوده؛ اما بذر چغندرقند 8 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است.
در یک‌ماهه سال 1398 جمعاً هزار و 387 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی به ارزش 2 میلیون و 239 هزار دلار صادر شده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده است. این میزان صادرات در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ازنظر مقدار 62.6 درصد و ازنظر ارزش 40 درصد افزایش نشان می‌دهد.
- ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی
در یک‌ماهه اول سال 1398، مقادیر ادوات کاشت و داشت، کمباین‌ها و دستگاه‌های برداشت و تراکتورهای کشاورزی جمعاً به مقدار 462 تن به ارزش 3میلیون و 94هزار دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 65.4 درصد و 50 درصد کاهش نشان می‌دهد.
دراین‌بین ازنظر مقدار تراکتورهای کشاورزی با 89 درصد ، ادوات کاشت و داشت با 82 درصد و کمباین‌ها و دستگاه‌های برداشت با 19 درصد کاهش روبرو بوده است. در یک‌ماهه سال 98 جمعاً 321 تن ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی با ارزش 1014 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ازنظر وزن 6 درصد و ازنظر ارزش 39 درصد افزایش داشته است.
طی هفت ماه گذشته از سال آبی 98-1397 میزان بارندگی 313.3 میلی‌متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 162 درصد افزایش و در مقایسه با بلندمدت (50 ساله) نیز 50 درصد افزایش داشته است.