آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) روز جمعه گزارش ماهانه خود در مورد وضعیت بازار نفت و چشم‌انداز آن در سال جاری میلادی را منتشر کرد.
بر اساس این گزارش، شدت گرفتن تنش‌های تجاری و افزایش نگرانی‌ها از وارد شدن اقتصاد جهانی به یک دوره رکودی می‌تواند باعث کاهش رشد تقاضای جهانی نفت شود. آژانس بین‌المللی انرژی در این گزارش برای دومین ماه متوالی برآورد خود از نرخ رشد تقاضای نفت را تعدیل کرده است.
بازار نفت در ماه‌های اخیر روند پر نوسانی را طی کرده است. ریسک‌های طرف عرضه مانند کاهش تولید نفت اوپک و تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا از یک سو و نگرانی‌ها از کاهش رشد تقاضای نفت از سوی دیگر باعث بروز نوسانات جدی در بازار نفت شده است.
قیمت نفت که در سه‌ماهه نخست سال 2019 بیش از 40 درصد رشد کرده بود، از ابتدای ماه آوریل (اواسط فروردین) تاکنون شاهد افت 15 درصدی بوده است.
نیل اتکینسون، مدیر بخش صنعت و بازار نفت آژانس بین‌المللی انرژی، در این خصوص به سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید: «من فکر می‌کنم پیش از این بازار بیشتر روی عوامل ژئوپلیتیکی مرتبط با ایران، ونزوئلا و لیبی متمرکز بود. اما حالا ما شاهد این هستیم که بحث تقاضای جهانی به مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر بازار نفت تبدیل شده است.»
در پایان معاملات روز جمعه بازار لندن قیمت هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال به 62 دلار رسید. هر بشکه نفت خام سبک تگزاس نیز در بازار نیویورک، 52.5 دلار معامله شد.
رشد موقت
روند نزولی قیمت نفت در بازارهای جهانی که چند هفته‌ای ادامه داشت، روز پنج‌شنبه در پی انفجار دو فروند کشتی نفتکش در دریای عمان که یکی از مهم‌ترین مسیرهای کشتی‌رانی جهان است به‌طور موقت معکوس شد.
این حادثه که در دریای عمان و در نزدیکی سواحل ایران رخ داد، افزایش 4.5 درصدی قیمت نفت در بازارهای معاملات آتی را به دنبال داشت. حادثه اخیر در واقع دومین حادثه برای نفتکش‌ها در این مسیر دریایی –که سالانه میلیاردها دلار نفت از آن عبور می‌کند- طی کمتر از یک ماه بوده است. آمریکا و برخی متحدانش انگشت اتهام را در این قضیه به سمت ایران نشانه رفته‌اند اما ایران با قاطعیت این اتهامات را رد کرده است.
نیل اتکینسون در مورد حادثه اخیر دریای عمان می‌گوید: «من فکر می‌کنم ما [فعالان و کارشناسان بازار نفت] به این تشخیص رسیده‌ایم که وضعیت فعلی هنوز تهدیدی جدی برای عرضه نفت و همچنین برای تنگه بسیار مهم هرمز محسوب نمی‌شود.»
در سمت تقاضا اما آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت در سال 2019 را تعدیل کرده است. این نهاد بین‌المللی در گزارش اخیر خود پیش‌بینی کرده است که متوسط تقاضای روزانه نفت در سال جاری میلادی 1.2 میلیون بشکه نسبت به رقم آن در سال گذشته افزایش خواهد یافت. این در حالی است که آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش قبلی خود رشد 1.3 میلیون بشکه‌ای را برای تقاضای روزانه نفت در سال جاری میلادی پیش‌بینی کرده بود.
از طرفی بر اساس برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی، در سه‌ماهه نخست سال 2019 متوسط تقاضای روزانه نفت در جهان 250 هزار بشکه نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش یافته است که کمترین میزان رشد سالانه تقاضای نفت از اواخر سال 2011 تاکنون به شمار می‌رود. با این حال آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد رشد تقاضای روزانه نفت در سال 2020 (نسبت به سال جاری) به 1.4 میلیون بشکه برسد.
آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود خاطرنشان کرده است: «پیام روشنی که ما پس از اولین بررسی‌های خود در مورد اوضاع بازار در سال 2020 دریافت کردیم این است که در سال آینده رشد عرضه نفت از سوی کشورهای غیر اوپک به حدی زیاد خواهد بود که هر سطحی از افزایش تقاضا را پوشش خواهد داد؛ البته با فرض اینکه هیچ شوک ژئوپلیتیکی رخ ندهد و کشورهای عضو اوپک همچنان از ظرفیت مازادی معادل 3.2 میلیون بشکه در روز برخوردار باشند.»
در گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی، عوامل مختلفی برای کاهش احتمالی نرخ رشد تقاضای جهانی نفت ذکر شده است که از جمله آنها می‌توان به پیش‌بینی هواشناسان مبنی بر در پیش بودن یک زمستان گرم برای ژاپن، رکود نسبی صنعت پتروشیمی در اروپا، رشد نه‌چندان زیاد تقاضای بنزین و گازوئیل در آمریکا و همچنین چشم‌انداز ضعیف تجارت جهانی اشاره کرد.
آمریکا و چین از اوایل سال 2018 تاکنون بر دهها میلیارد دلار از کالاهای یکدیگر تعرفه وضع کرده‌اند. این جنگ تعرفه‌ای نه‌تنها بازارهای مالی را تحت تأثیر قرار داده بلکه به افت شاخص‌های اطمینان مصرف‌کننده و کسب‌وکار نیز منجر شده است.
حتی در مورد احتمال به توافق رسیدن دو طرف در حاشیه اجلاس گروه-20 که دو هفته بعد در اوزاکا ژاپن برگزار می‌شود نیز خوش‌بینی چندانی وجود ندارد. حتی اوپک نیز اخیراً از تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین به‌عنوان تهدیدی برای رشد اقتصادی جهان و متعاقباً تقاضای نفت نام برده است.