نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی اغلب بر اساس نرخ تورم محاسبه و تعیین می‌شود، اما گاهاً این نرخ می‌تواند سبب تأثیرگذاری بر تورم نیز شود؛ به‌عبارت‌دیگر رابطه‌ای دوطرفه میان این دو برقرار است.
اما این در حالی است که نرخ تورم در سال گذشته اغلب بالاتر از نرخ سود سپرده بانکی بود و همین امر سبب شد تا جذابیت سپرده‌گذاری بانکی برای مردم کاهش‌یافته و بعضاً افراد ترجیح دهند که به سمت سرمایه‌گذاری در بازار ارز و بورس هجوم ببرند.
البته نوسانات ناگهانی و کنترل‌نشده نرخ ارز در سال گذشته نیز بر جذابیت این بازار افزود، اما برخی کارشناسان بانکی بر این باورند که افزایش نرخ سود بانکی در این حالت می‌تواند سبب افزایش نرخ تورم شود.
عملیات بازار باز به دنبال تأثیرگذاری بر نرخ سود
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز در روزهای اخیر بار دیگر به عملیات بازار باز بانکی اشاره کرده که این عملیات یکی از مهم‌ترین ابزارهای غیرمستقیم اجرای سیاست پولی، بیانگر چارچوب نهادی خریدوفروش اوراق بهادار پذیرفته شده توسط بانک مرکزی با هدف تأثیرگذاری بر نرخ سود کوتاه‌مدت در بازار بین‌بانکی و از این طریق تأثیرگذاری بر نرخ‌های سود در بازار پول و نهایتاً علامت‌دهی به سایر فعالیت‌های اقتصادی است.
به نظر می‌رسد این کار در ادامه برنامه اصلاح نظام بانکی کشور صورت می‌گیرد که رئیس‌کل از سال گذشته بیشتر از سال‌های پیشین به دنبال آن بوده است و به‌این‌ترتیب می‌توان نرخ سود کوتاه‌مدت بین‌بانکی و نرخ سود در بازار پول را کنترل کرد.
یکی از مشکلاتی که بانک‌ها نقش عمده‌ای در ایجاد آن داشتند، ایجاد رقابتی ناسالم با ارائه سودهای بیشتر از حد مجاز به سپرده‌ها برای جذب بیشتر منابع بانکی بود که این امر درنهایت به اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و ایجاد مشکلات فراوانی برای آن‌ها شد.
رئیس‌کل بانک مرکزی سال گذشته با تذکر جدی به بانک‌ها تأکید کرد که اگر بانکی بیش از ۲۰ درصد سود به سپرده بدهد، برخورد جدی و حتی اتفاقاتی از جمله ادغام را برای آن‌ها در پی خواهد داشت.
البته مردم همواره این انتظار را دارند که با افزایش نرخ تورم، نرخ سود سپرده‌های بانکی نیز افزایش یابد، اما این اقدام در شرایط فعلی ممکن است به ضرر اقتصاد کشور باشد.
با افزایش نرخ سود سپرده، همه متضرر می‌شوند
محمدرضا حسین‌زاده، مدیرعامل بانک ملی ایران در پاسخ به پرسشی مبنی بر احتمال افزایش نرخ سود سپرده بانکی گفت: بانک مرکزی فعلاً برنامه‌ای برای افزایش نرخ سود سپرده ندارد، هرچند که وقتی نرخ تورم افزایش یابد، این نرخ سود، جذابیت خود را برای مردم از دست خواهد داد، اما اگر نرخ سود سپرده افزایش پیدا کند، در طرف مقابل نرخ سود تسهیلات بانکی نیز افزایش پیدا می‌کند.
وی اضافه کرد: در شرایط فعلی اگر نرخ سود تسهیلات افزایش یابد، مشکل به وجود می‌آید و تولیدکننده‌ای که می‌خواهد تسهیلات دریافت کند، دچار مشکل می‌شود، چراکه صرفه اقتصادی برای او ندارد و اگر بخواهد به سود برسد، باید قیمت کالای خود را افزایش دهد که در این چرخه درنهایت همه متضرر می‌شوند، بنابراین با توجه به شرایط کشور، افزایش نرخ سود سپرده در دستور کار نیست.
به‌این‌ترتیب، به نظر می‌رسد که بانک مرکزی فعلاً برنامه‌ای برای افزایش نرخ سود بانکی در دستور کار ندارد و به دنبال این است که با سیاست‌های پولی مختلف، نرخ سود ارائه شده به سپرده‌های مردم را مدیریت و کنترل کند.