با شدت گرفتن تحریم‌ها از سال گذشته، ایران عبور از تحریم در تجارت با همسایگان را در دستور کار قرار داد و پیرو این اتفاق، کشورهای همسایه از جمله افغانستان، عراق، ترکیه و روسیه به‌طور ویژه در فهرست شرکای تجاری و اقتصادی ایران در منطقه گنجانده شدند. در این میان افغانستان یکی از مهم‌ترین مقصد صادراتی ایران شناخته می‌شود که در مقابل صادرات بسیار محدود، به خریدار و واردکننده بخش قابل‌توجهی از کالاهای غیرنفتی ایران است.
بر اساس آمار به‌دست‌آمده از گمرک ایران، در سال 97، میزان صادرات ایران به افغانستان 2 میلیارد و 927 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با سال 96 ازلحاظ ارزشی 5.11 درصد رشد داشته است؛ در مقابل از این کشور ۱۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۱ میلیون دلار وارد ایران شده که با توجه به شرایط نابسامان اقتصاد افغانستان و نوسانات پیش‌آمده در ارزش پول‌های ملی دو کشور، هم‌تراز نبودن آمار صادرات و واردات این کشور چندان جای تعجب ندارد.
دو طرف همچنین تجارت 5 میلیارد دلاری را به‌عنوان چشم‌انداز توسعه روابط اقتصادی خود ترسیم کرده‌اند.
دسترسی افغانستان به منطقه آزاد چابهار از دیگر موضوعاتی است که به‌عنوان محور اصلی روابط اقتصادی ایران و افغانستان موردتوجه قرار گرفته است. با اعلام معافیت این بندر از تحریم‌ها آمریکا، تمام تلاش دولت ایران و افغانستان این است که چابهار محور صادرات و واردات بین دو کشور شود.
سیدحسین سلیمی، عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان معتقد است نزدیکی ذائقه افغان‌ها به ایرانی‌ها برگ برنده ایران در بازار افغانستان محسوب می‌شود. بااین‌حال صادرکنندگان ما آن‌طور که باید از این فرصت استفاده نمی‌کنند.
به گفته عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در طول چهار دهه گذشته ایران به‌واسطه جنگ‌های داخلی افغانستان و حضور مهاجران این کشور، تحت تاثیر قرار داشته است اما در شرایط امروز که ایران باید صادرات گسترده کالا و خدمات به این کشور داشته باشد، بهره چندانی از آن نداریم.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین اصول صادرات این است که شناخت متقابلی از بازار کشورهای هدف داشته باشیم که خوشبختانه با توجه به نزدیکی کشور افغانستان به ایران و تأکیدی که مقام‌های دولتی دو کشور دارند، این شناخت در طول چند سال گذشته به‌خوبی حاصل‌شده است. منتهی یکی از مشکلات اساسی این است هنوز نتوانسته‌ایم امنیت خرید را برای کشور مقابل مهیا کنیم. به همین دلیل شاهدیم که در برخی مواقع صادرکنندگان به‌رغم داشتن قرارداد اما به تعهدات خود عمل‌نکرده و از ارائه تولیدات خود به خریداران خودداری می‌کنند و کشورهای همسایه و دوست مانند افغانستان هم از این موضوع مستثنا نیستند.
او با اشاره به ظرفیت و توانایی مهاجران همسایه در ایران گفت: این توانایی‌ها برای ایجاد توسعه اقتصادی بسترسازی می‌کند و در کل دیدگاه‌های اقتصادی ما با یکدیگر مشترک است و باید همکاری‌های بیشتری در این رابطه صورت گیرد.
سهل‌آبادی نبود شرکت‌های موفق در زمینه صادرات و بازاریابی را از دیگر دلایل عدم موفقیت صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان دانست و افزود: بازار سنجی مناسب در کشورهای هدف، یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه صادرات به شمار می‌رود. بااین‌حال در ایران در خلأ نبود شرکت‌های موفق برای بازاریابی و صادرات، خود تولیدکنندگان وظیفه صادرات را هم بر عهده‌دارند. تولیدکنندگان نمی‌توانند هم تولید داشته باشند، هم برنامه‌ریزی و هم به‌موقع هم اجرا کنند.
به گفته او شرکت‌های موفق داخلی برای توسعه صادرات و بازاریابی وجود ندارد یا اگر هم هستند ناهماهنگی میان آنها و تولیدکنندگان مانع از انجام‌وظیفه به شکل درست می‌شود.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران همچنین با اشاره به نوسانات ارزی پیش‌آمده به دلیل اعمال تحریم‌ها افزود: قیمت تمام‌شده محصولات هر روز متغیر است و همین موضوع تعهد صادرکنندگان به خریداران را خدشه‌دار می‌کند و مانع از آن می‌شود تا قرارداد درازمدتی بین ما و کشورهای همسایه منعقد شود و درنهایت خریداران هم برای همکاری با ما دچار تردید شوند.
سهل‌آبادی، صادرات خدمات فنی و مهندسی را از مهم‌ترین حوزه‌های همکاری بین ایران و افغانستان می‌داند و البته معتقد است که در زمینه از سوی صادرکنندگان ایرانی کوتاهی شده است.
او همچنین تأکید می‌کند که تأمین مایحتاج مردم افغانستان بازار بسیار بزرگی را به خود اختصاص می‌دهد و نباید صادرکنندگان ایرانی از این بازار غافل شوند.
او همچنین پیشنهاد داد تا به‌منظور توسعه صادرات خدمات و محصولات ایرانی به افغانستان، به انتخاب اتاق ایران یکی از اتاق‌های بازرگانی استانی به‌عنوان «اتاق معین» افغانستان انتخاب شود.