نشست 176 اوپک عصر امروز در وین برگزار می‌شود. پیش‌ازاین نشست مذاکرات میان عربستان و روسیه به سرانجام رسیده تا کشورهای غیر اوپک نیز به‌مانند دو سال اخیر با اوپکی‌ها همراه شوند و عرضه بازار نفت را مدیریت کنند.
این بار تنش و اختلاف‌نظرها به حداقل و حتی صفر رسیده است. اگر طی دو سال گذشته بحث‌ها بر سر سهم کشورها از بازار نفت بالا می‌گرفت و اجرای طرح فریز نفتی برای طرف‌های مذاکره هزینه‌زا بود، حالا بدون هیچ چالشی بر سر تمدید 9 ماهه طرح فریز نفتی توافق شده است چراکه یک کشور قرار است به‌تنهایی جور همه کشورهای نفتی را بکشد و با کاهش چشمگیر تولید، سهم همه کشورهای اوپکی و غیر اوپکی را در کاهش تولید تقبل کند. ایران نه از روی اختیار که از سر اجبار، با کاهش تولید و صادرات نفت مواجه شده و راه را برای سایر کشورهای نفتی باز کرده است. صادرات نفت خام ایران پیش از اعمال تحریم‌های آمریکا از 2 میلیون بشکه در روز هم عبور کرده بود اما با تهدید خریداران نفت ایران از سوی آمریکا، میزان صادرات نفت ایران به‌شدت افت کرده است به‌طوری‌که رویترز از افول صادرات نفت خام ایران به 350 هزار بشکه در روز طی سه هفته ابتدایی ژوئن خبر داده است.
مجموع کاهش تولید کشورهای نفتی در طرح فریز نفتی یک‌میلیون و 800 هزار بشکه در روز بوده است که سهم اوپکی‌ها یک‌میلیون و 200 هزار بشکه و سهم غیر اوپکی‌ها 600 هزار بشکه بوده است. کاهش تولید و صادرات نفت ایران نیز نزدیک به این میزان بوده است. در این شرایط کشورهای دیگر نیازی به کاهش تولید خود احساس نمی‌کنند.
طرح فریز نفتی سه سال پیش در شرایطی موضوعیت پیدا کرد که با اجرای برجام و افزایش دوبرابری صادرات نفت ایران، قیمت طلای سیاه رو به کاهش پیش می‌رفت و کشورهای نفتی نگران کاهش درآمد نفتی شده بودند. در این شرایط ترجیح دادند در توافقی همه‌جانبه به کاهش تولید مبادرت ورزند تا از بازار نفت محافظت کرده باشند. این توافق در سال‌های گذشته به‌سادگی حاصل نشد. اختلافات زیادی میان کشورهای نفتی وجود داشت و بیشترین اختلاف بر سر ایران بود چراکه عربستان به دنبال کاهش تولید نفت از سوی ایران بود اما وزیر نفت ایران معتقد بود که ایران باید سهم خود را به‌مانند دوران پیش از تحریم بازیابد به همین دلیل موفق شد منطق خود را به کشورهای دیگر بقبولاند و ایران از فریز تولید معاف شود. این بار اما مناقشه‌ای در کار نیست. اصلی‌ترین دلیل موضوعیت طرح فریز نفتی از بین رفته است و به همین دلیل توافق میان کشورها به‌سادگی حاصل شده است.
پیش‌ازاین نشست، کشورهای عربستان و روسیه مذاکراتی را انجام داده‌اند و بر سر تمدید 9 ماهه رعایت سقف تولید به توافق رسیده‌اند. عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده عضو اوپک و روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده غیر اوپک، توافق خود را به همه کشورهای نفتی تعمیم داده‌اند. همین موضوع موردانتقاد وزیر نفت ایران قرارگرفته است.
بیژن زنگنه که به مرد پیروز مذاکرات نفتی مشهور شده، در این دوره با ورود به هتل کوبورگ وین، اعتراض خود را نسبت به مذاکرات دو کشور و تصمیم‌گیری آن‌ها اعلام کرد. او در جمع خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا ایران با تمدید توافق کاهش تولید برای 9 ماه دیگر موافق است؟ گفت: من مشکلی با کاهش تولید ندارم؛ مشکل و گرفتاری اصلی اوپک در حال حاضر، یک‌جانبه‌گرایی است. زنگنه در توضیح بیشتر عنوان کرد: اوپک به صحبت، مشورت و تصمیم‌گیری جمعی برای مسائل نیاز دارد؛ این روال اوپک نبوده است که یکی دو نفر خارج از اوپک توافق کنند و بر توافق خود در اوپک مهر تأیید بزنند. این بزرگ‌ترین خطری است که اوپک با آن روبه‌روست.
وزیر نفت بابیان اینکه اوپک 14 عضو دارد و همه مسائل باید در جمع اوپکی‌ها بررسی و تصمیم‌گیری شود، تأکید کرد: اوپک باید به‌عنوان اوپک وجود داشته باشد، اما الآن به‌شدت تضعیف شده است.
زنگنه در پاسخ به این پرسش که چرا برای تمدید کاهش تولید، توافق در ژاپن انجام شد نه در وین؟ گفت: این سؤال من هم هست.
وی اظهار کرد: ما اینجا نیستیم تا تصمیم‌هایی را که در بیرون گرفته می‌شود، اجرا کنیم. معتقدم اگر اوپک می‌خواهد زنده بماند، باید تصمیماتش را در داخل اوپک بگیرد، نه اینکه دستور عمل را از خارج اوپک دریافت کند.
به گفته وزیر نفت، در حال حاضر، فقط یک‌جانبه‌گرایی ترامپ نیست که دنیا را تهدید می‌کند، بلکه برخی یک‌جانبه‌گرایی‌های دیگر هم وجود دارد. اوپک جایی برای تصمیم‌گیری‌های جمعی است و فکر می‌کنم اعضای اوپک هم در مقابل رویه‌ای غیرازاین مقاومت می‌کنند.
زنگنه به سؤال یک خبرنگار مبنی بر اینکه اگر این رویه ادامه یابد و عربستان و روسیه به‌طور یکجانبه سیاست اوپک را تعیین کنند، آیا ایران تهدید می‌کند که اوپک را ترک خواهد کرد؟، گفت: نه. ایران اوپک را ترک نمی‌کند اما باور دارم اوپک خواهد مرد. با این فرایندها، اوپک خواهد مرد.
زنگنه در پاسخ به اینکه چگونه می‌خواهید با یکجانبه گرایی مقابله کنید، گفت: این مأموریت من به‌تنهایی نیست. این مشکل اوپک به‌طورکلی است. این یک‌جانبه‌گرایی‌ها، کلیت اوپک را تهدید می‌کنند، نه‌فقط ایران را. یکجانبه گرایی ضد ایران نیست، بلکه ضد موجودیت اوپک، اتحاد و همدلی اوپک است. من به دیگران می‌گویم و اطلاع می‌دهم و فکر می‌کنم دیگران به‌خوبی این موضوع را درک می‌کنند. اما چگونگی آن، بستگی به بحث‌ها دارد.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا می‌خواهید اوپک درباره آمریکا و تحریم‌ها بیانیه بدهد، عنوان کرد: تحریم‌های ما در اوپک نیست. بعضی اعضای اوپک می‌خواهند بگویند اوپک یک سازمان غیرسیاسی است، اما از اوپک به‌عنوان ابزار بزرگ ضد ایران و یک ابزار سیاسی استفاده می‌کنند.
زنگنه به پرسشی درباره اینکه آیا ایران مسئولیت حمله‌ها در دریای عمان و تنگه هرمز را می‌پذیرد، این‌گونه پاسخ داد: باید ببینیم چه کسی بیشترین سود را از تنش‌های بیشتر در منطقه ما می‌برد. ما می‌خواهیم در وضعیتی صلح‌آمیز زندگی کنیم، اما آمریکا و برخی از کشورهای همسایه در خلیج‌فارس می‌خواهند به ما فشار وارد کنند. این ناعادلانه است، زیرا ما هیچ مشکلی با توافق جهانی که امضا کرده‌ایم نداریم. آمریکا توافق را به خطر انداخت و ما می‌خواهیم همه قدرت‌های جهانی به توافقی که امضا کردیم، پایبند باشند.
زنگنه در بخش دیگری از صحبت‌های خود، درباره طرح همکاری کشورهای عضو و غیر عضو اوپک گفت: اساسنامه همکاری در این زمینه، یکی از موارد برنامه مذاکرات است که آن را رد می‌کنم. فکر می‌کنم اکنون زمان بحث درباره این نوع مسائل نیست؛ زیرا زمانی که درون اوپک چالش‌های بسیار داریم، نمی‌توانیم به شکلی معنادار درباره همکاری‌های جدید میان اوپک و غیر اوپک بحث کنیم. بهتر است ابتدا همکاری میان اعضای اوپک را شکل دهیم.
وی در پاسخ به سؤال مجددی با این مضمون که آیا در آینده اساسنامه همکاری اوپک و غیر اوپک را امضا خواهید کرد، نیز اظهار داشت: فکر نمی‌کنم اکنون زمان بحث درباره این مسئله باشد؛ زیرا پیش از هر چیز، اوپک باید اتحاد در داخل را ایجاد کند و این برای اعضای اوپک قابل قبول نیست برخی اعضا با دیگر اعضای اوپک بجنگند.
وزیر نفت در پاسخ به این پرسش که آیا شما با تمدید 12 ماهه توافق کاهش تولید هم موافق هستید؟، عنوان کرد: حتی اگر سه سال هم بخواهد تمدید شود، مشکلی نیست، اما همان‌طور که قبلاً هم گفتم، هر وقت تحریم‌ها برداشته شود، تا هر میزانی که بتوانم نفت بفروشم، کوتاهی نخواهم کرد.