هفته گذشته نشست وزرای کشورهای عضو اوپک در مقر این سازمان واقع در وین اتریش برگزار شد و مطابق پیش‌بینی‌ها، اعضای اوپک توافق پیشین خود برای کاهش تولید نفت را به مدت 9 ماه دیگر تمدید کردند.
اگرچه اعضای اوپک و متحدان جدید این سازمان نفتی تقریباً راحت بر سر تمدید طرح فریز نفتی به توافق رسیدند و بقای این طرح را حداقل برای 9 ماه دیگر تضمین کردند اما این توافق راحت و قابل پیش‌بینی نباید باعث شود که آنها مشکلات بزرگ بازار نفت و خود اوپک را فراموش کنند.
تنش‌ها بین آمریکا و یکی از اعضای مهم اوپک یعنی ایران شدت گرفته است؛ تولید نفت ونزوئلا از ابتدای سال جاری میلادی به‌شدت کاهش یافته و شرکت نفت این کشور (PDVSA) از سوی آمریکا تحریم شده است؛ تشدید درگیری‌های داخلی لیبی نیز می‌تواند به افت تولید نفت در این کشور و متعاقباً کاهش تولید نفت اوپک منجر شود.
علاوه بر این، تولیدکنندگان نفت بیش از آن‌که نگران سطح تولید باشند، از روند ضعیف رشد تقاضای نفت احساس نگرانی می‌کنند. در اواخر ماه آوریل (اوایل اردیبهشت) پس از آن‌که دولت ترامپ اعلام کرد معافیت کشورهای واردکننده نفت ایران را از اجرای تحریم‌ها تمدید نمی‌کند، قیمت نفت برنت در بازارهای جهانی حتی تا مرز 75 دلار هم افزایش یافت اما در هفته‌های بعد با توجه به افزایش موجودی انبارهای نفت و همچنین نگرانی سرمایه‌گذاران از تشدید جنگ تجاری بین آمریکا و چین، قیمت نفت رو به کاهش نهاد. در شرایطی که شاخص‌های کلان اقتصاد جهانی متزلزل به نظر می‌رسند، اوپک نمی‌خواهد اجازه دهد که بازار از نفت اشباع شود.
اما در عین حال تصمیم اوپک برای تمدید کاهش تولید نفت، نااطمینانی‌های بیشتری را برای این سازمان نفتی رقم خواهد زد. اولین مسئله این است که اوپک تا کی قصد دارد سهم بیشتری از بازار نفت خود را به آمریکا واگذار کند. در سال 2014 زمانی که تولید نفت آمریکا به‌سرعت در حال افزایش بود، اوپک به این امید که سقوط قیمت نفت درس بزرگی به تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا خواهد داد، از کاهش سطح تولید خودداری کرد. با کاهش شدید قیمت نفت، هم کشورهای اوپک و هم تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا از کاهش قیمت نفت ضربه خوردند. روند صعودی تولید نفت شیل در آمریکا برای مدتی متوقف شد اما دیری نپایید که تولیدکنندگان نفت شیل بار دیگر افزایش تولید را از سر گرفتند. در سال گذشته میلادی آمریکا به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شد، در حالی که اوپک دیگر تمایلی نداشت که اجازه دهد قیمت نفت دوباره سقوط کند. در نتیجه سهم اوپک از بازار نفت که در سال 2016 بیش از 42 درصد بود، در پایان سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی به 39.2 درصد رسید. این در حالی است که سهم آمریکا از بازار نفت طی همین مدت از 10.9 درصد به 14.5 درصد افزایش یافته است.
مسئله دوم این است که آیا عربستان و روسیه بالاخره درد کاهش تولید را با شدت بیشتری حس خواهند کرد یا خیر. در حال حاضر کاهش اجباری تولید نفت در ایران و ونزوئلا باعث شده است که حتی با وجود افزایش تولید نفت آمریکا، عرضه جهانی نفت رشد چندانی نداشته باشد. بدین ترتیب عربستان سعودی توانسته است به‌رغم کاهش تولید خود در قیاس با سال 2016، سهمش از بازار را تقریباً در همان رقم قبلی تثبیت کند.
برای روسیه اوضاع حتی از این هم بهتر پیش رفته است. این کشور که امسال نیز برای کاهش تولید نفت با اوپک همراه شده، طی سال‌های اخیر هم نقشی تأثیرگذار در تصمیمات بزرگ و کوچک اوپک پیدا کرده و هم نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش داده است. اعلام توافق سران روسیه و عربستان برای تمدید طرح فریز نفتی در فاصله دو روز مانده به نشست اوپک در وین عملاً نتیجه این نشست را تا حد زیادی مشخص کرد. روسیه در برابر دستیابی به این جایگاه، بهای نسبتاً کمی پرداخته و حتی سهمش از بازار نفت در مقایسه با سال 2016 افزایش یافته است.
اوپک و روسیه تصمیم دارند همکاری‌های خود را ادامه هند و حتی در نشست اخیر اوپک در وین چهارچوبی برای رسمیت بخشیدن به همکاری‌های اوپک با کشورهای غیرعضو مشخص شد. اما نباید فراموش کرد که برای کاهش تولید نفت ایران و ونزوئلا حد و مرزی وجود دارد و کاهش تولید آنها بالاخره در نقطه‌ای متوقف خواهد شد. پس از رسیدن به این نقطه، کاهش تولید نفت عربستان و روسیه به معنای کاهش سهم آنها از بازار نفت خواهد بود.
اگر قیمت نفت پایین بماند، عربستان و روسیه سرانجام بر سر یک دوراهی ناخوشایند قرار خواهند گرفت؛ اینکه اجازه دهند قیمت نفت سقوط کند و یا اینکه تولید نفت خود را به‌شدت کاهش دهند و بخشی از سهم خود از بازار نفت را به تولیدکنندگان آمریکایی نفت شیل واگذار کنند.
همان‌طور که اشاره شد، نشست اخیر اوپک تقریباً راحت به نتیجه رسید اما نشست‌های آتی احتمالاً شرایط متفاوتی خواهند داشت.