طی هفته‌های اخیر با وجود افزایش تنش‌ها در منطقه خلیج فارس، قیمت نفت رشد چندانی نداشته است،به‌طوری که در حال حاضر هر بشکه نفت برنت بیش از 20 دلار پایین‌تر از نقطه اوج آن در سال گذشته میلادی معامله می‌شود.
تحلیلگران شرکت خدمات مالی و بانکی مورگان استنلی معتقدند با توجه به روند صعودی تولید نفت در کشورهای خارج از اوپک، افزایش تنش در مهم‌ترین گلوگاه نفتی جهان یعنی تنگه هرمز به رشد پایدار قیمت نفت منجر نخواهد شد.
ایران روز جمعه نفتکش انگلیسی «سانتا ایمپرو» را در نزدیکی تنگه هرمز توقیف کرد و این اتفاق باعث افزایش بیش از دو درصدی قیمت نفت در بازارهای جهانی طی معاملات صبح روز دوشنبه (نخستین روز کاری هفته جاری میلادی) شد. با این حال «مارتین رَتز» استراتژیست بازار جهانی نفت در شرکت خدمات مالی و بانکی مورگان استنلی در مصاحبه با سی‌ان‌بی‌سی اعلام کرد که در مورد احتمال بروز اخلال در عرضه نفت در بازارهای جهانی به دلیل شدت گرفتن تنش در منطقه خلیج فارس، چندان احساس نگرانی نمی‌کند.
این تحلیلگر بازار نفت به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «تجربیات گذشته در رابطه با تنش‌ها در تنگه هرمز نشان می‌دهد که هر از چند گاهی نگرانی‌هایی درباره شدت گرفتن تنش‌ها در منطقه بروز می‌کند. این مسئله می‌تواند تا حدی در بازار نفت اخلال ایجاد کند اما برای مدت زیادی دوام نخواهد داشت. امروز بازار نفت با گذشته تفاوت‌هایی دارد زیرا تولید نفت کشورهای خارج از اوپک به سرعت در حال افزایش است. این عامل واقعاً شرایط بازار نفت را تغییر داده و به همین دلیل است که واکنش بازار به افزایش تنش‌ها در منطقه خلیج فارس دیگر چندان شدید نیست.»
پل گمبلز، مؤسس و مدیر گروه مشاوره سرمایه‌گذاری MBMG، در مورد واکنش بازار نفت به اتفاقات اخیر در منطقه خلیج فارس می‌گوید: «من فکر می‌کنم همین که نفت در حال حاضر بالاتر از 50 دلار در هر بشکه معامله می‌شود، ناشی از ریسک‌های ژئوپلیتیکی است. به نظر من اگر این ریسک‌ها نبودند، قیمت نفت می‌توانست بسیار پایین‌تر از این باشد. حال سؤال این است که ریسک‌های ژئوپلیتیکی تا کجا افزایش خواهند یافت.»
رشد تولید نفت در کشورهای خارج از اوپک
در اوایل ماه جاری میلادی، اوپک در گزارشی پیش‌بینی کرد که مجموع تولید نفت خام در کشورهایی که عضو این سازمان نفتی نیستند، در سال جاری میلادی به‌طور متوسط 2 میلیون بشکه در روز بالاتر از میزان تولید نفت آنها در سال گذشته خواهد بود و در سال 2020 نیز تولید روزانه آنها 2.4 میلیون بشکه نسبت به امسال افزایش خواهد یافت.
به گفته مارتین رَتز از شرکت خدمات مالی و بانکداری مورگان استنلی، این ارقام بسیار قابل‌توجه هستند زیرا پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که رشد تقاضای جهانی نفت در سال جاری و سال آینده میلادی بسیار کمتر از چنین ارقامی خواهد بود.
بر اساس آخرین گزارش ماهانه‌ای که اوپک منتشر کرده است، انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت در سال جاری میلادی روزانه به‌طور متوسط 1.4 میلیون بشکه بالاتر از رقم آن در سال گذشته باشد. اوپک برای تقاضای جهانی نفت در سال 2020 نیز رشدی در همین حدود (1.4 میلیون بشکه در روز) را پیش‌بینی کرده است.
افزایش چشمگیر تولید نفت در کشورهای خارج از اوپک طی سال‌های اخیر باعث شده است که اعضای اوپک گزینه‌ای جز کاهش تولید خود (در قالب طرح فریز نفتی) نداشته باشند. اوپک و متحدانش که ائتلاف جدیدی موسوم به «اوپک پلاس» را شکل داده‌اند، اخیراً طرح فریز نفتی را تا پایان ماه مارس 2020 (اواسط فروردین 99) تمدید کردند تا از افزایش بیش از حد موجودی انبارهای نفت و کاهش قیمت نفت جلوگیری کنند.
مارتین رَتز در این خصوص می‌گوید: «اوپک از زمان آغاز طرح فریز نفتی [ابتدای سال 2017] تاکنون حدود 5 واحد درصد از سهم خود از بازار نفت را از دست داده است که رقم کاملاً قابل‌توجهی محسوب می‌شود. وقتی اوپک بدین‌صورت سهم بازار خود را برای حفظ قیمت نفت فدا می‌کند، معنایش از لحاظ بنیادی این است که بازار با کمبود نفت مواجه نیست. به همین دلیل وقتی اتفاقی در اطراف تنگه هرمز رخ می‌دهد و نگرانی‌های زیادی را ایجاد می‌کند، قیمت نفت تنها برای یک یا چند روز بالا می‌رود اما این رشد قیمت عملاً بنیادی و پایدار نیست. من فکر می‌کنم این یک تغییر بزرگ در بازار نفت است.»
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در پایان معاملات روز دوشنبه به 63.7 دلار رسید که تنها 1.2 درصد نسبت به آخرین قیمت آن در روز جمعه (روزی که نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز توقیف شد) افزایش نشان می‌دهد. قیمت نفت خام سبک تگزاس نیز در همین فاصله تنها 1 درصد افزایش یافته است. متوسط قیمت سبد نفتی اوپک در روز دوشنبه نیز اگرچه هنوز به‌طور رسمی از طرف این سازمان نفتی اعلام نشده است، اما انتظار نمی‌رود رشد چندانی نسبت به رقم آن در روز جمعه (62.9 دلار) داشته باشد.