« به‌رغم گسترش روابط سیاسی، اما در تجارت با روسیه موفق عمل‌نکرده‌ایم.» این را جلیل جلالی‌فر مشاور و عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه می‌گوید. بر مبنای آمار نیز، در سال گذشته حجم تجارت ایران و روسیه رقمی در حدود 2 میلیارد دلار بوده که نزدیک به 1.6 میلیارد دلار آن واردات ایران از روسیه و کمی بیش از 300 میلیون دلار آن مربوط به صادرات ایران به روسیه است. به گفته هادی تیزهوش تابان رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه، سال گذشته حجم کل واردات روسیه نزدیک به 282 میلیارد دلار بوده که با توجه به صادرات 300 میلیون دلاری ایران به این کشور، سهم ما از بازار بزرگ روسیه تنها 0.1 درصد بوده است.
جلالی فر، در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران»، دلایل متعددی را در توضیح علت عدم توفیق صادرکنندگان ایرانی در بازارهای روسیه عنوان می‌کند که «تجارت سنتی» مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود.
به گفته این فعال اقتصادی، از زمان فروپاشی شوروی تاکنون، تجار و بازرگانان ایرانی عادت کرده‌اند که همچنان به روش سنتی با روس‌ها مبادلات تجاری داشته باشند. جلالی فر گفت: اما در حال حاضر که روش‌های نوین تجارت ظهور کرده و در عصر ارتباطات و اینترنت به سر می‌بریم، باید بپذیریم که این شیوه‌ها به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند در بازارهای رقابت بین‌المللی مؤثر واقع شود. به‌خصوص اینکه بالا بودن هزینه‌های ناشی از تجارت سنتی باعث شده تا کشورهای رقیب مانند ترکیه با ابداع خلاقیت در تجارت با روسیه، از ما پیشی بگیرند.
موانع تجارت با روسیه
عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه در تشریح موانع ایران در تجارت با روس‌ها، بالا بودن تعرفه کالاهای صادراتی در گمرکات ایران و روسیه را مهم‌ترین چالش صادرکنندگان دانست و افزود: تعرفه بالای گمرکی کالاهای صادراتی باعث می‌شود تا قیمت نهایی کالاهای ایرانی در بازار روسیه در مقایسه با محصولات کشورهای رقیب بسیار بالاتر باشد. همین موضوع باعث شده تا برخی از فعالان اقتصادی اقدام به فروش محصولات و خدمات خود زیر قیمت کنند که در چنین شرایطی با دو وضعیت مواجه هستیم؛ از یک طرف بر اساس قانون تجارت روسیه، عنوان دامپینگ به کالاهای صادراتی ایرانی تعلق می‌گیرد. از طرف دیگر، این نگاه در بین خریداران شکل گرفته که چون محصولات زیر قیمت به فروش می‌روند، بنابراین محصولات ایرانی ارزش و کیفیت مشابه کالاهای رقیب را ندارند.
جلالی‌فر عدم عضویت ایران در پیمان اوراسیا را یکی دیگر از موانع تجارت پیش روی فعالان اقتصادی ایرانی و روس عنوان کرد و گفت: قانون موافقت نامه تشکیل منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو از سوی رئیس‌جمهور ابلاغ شده است. تسریع در تشکیل این منطقه آزادی تجاری می‌تواند کمک زیادی به افزایش حجم مبادلات میان ایران و کشورهای عضو این منطقه یعنی روسیه، داشته باشد.
نبود رایزنان بازرگانی حرفه‌ای فعال در بازار روسیه، دیگر موضوعی بود که عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه به آن اشاره کرد و در توضیح افزود: ارتقای تجارت تا حد زیادی بستگی به عملکرد رایزنان بازرگانی دارد. روسیه در ایران حدود 25 نماینده بازرگانی دارد، اما ایران در روسیه تنها یک رایزن دارد.
به اعتقاد جلالی‌فر رایزنان بازرگانی می‌توانند ارتباطات سودمندی در حوزه تجارت میان کشورها ایجاد کنند و برای تقویت تجارت با روسیه ضروری است تا رایزنان بازرگانی از بخش خصوصی انتخاب شود.
پیشنهاد عمده فروشی به جای خام فروشی
بالا بودن دوره گردش سرمایه تجارت سنتی از مهم‌ترین عواملی است که به اعتقاد مشاور اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه سبب شده تا تجار ایرانی چندان تمایلی به تقویت تجارت خود با فعالان اقتصادی روس نداشته باشند. در همین زمینه او پیشنهاد داد تا به‌جای خام فروشی، ایجاد شبکه‌های عمده‌فروشی کالاهای ایرانی در روسیه در دستور کار فعالان اقتصادی قرار گیرد.
جلالی‌فر تاکید کرد که این شبکه عمده فروشی باید با تمرکز بر توزیع محصولاتی که در بازارهای سنتی استان‌های ایران عرضه می‌شود، شکل گیرد. به این طریق که با تاسیس یک شعبه مادر در آستاراخان روسیه، این شرکت مادر، عهده‌دار توزیع محصولات ایرانی در بازارهای روسیه شود. او همچنین تاکید کرد که در این فرآیند، کالای ایرانی نباید بدون درج شناسنامه مبادله شود.
به گفته جلالی فر شبکه عمده‌فروشی کالاهای ایرانی می‌تواند در 85 استان روسیه شعبه فروش تأسیس کند. ضمن اینکه این فرصت برای فعالان اقتصادی ایرانی ایجاد می‌شود تا هر کسی با هر مقدار سرمایه بتواند وارد این شبکه شود.