بیش از یک سال از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای می‌گذرد و اکنون ایران هم در آستانه برداشتن گام سوم کاهش تعهداتش است؛ مسیری که می‌تواند در نهایت به خروج کامل ایران از برجام و به پایان رسیدن توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های بزرگ منتهی شود. اروپایی‌ها اما در این میان تحت فشار ایران برای نجات برجام دست به کار شده‌اند.
در میان 3 کشور اروپایی عضو برجام، فرانسه اکنون ابتکار عمل را به دست گرفته و تلاش دارد برجام را به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اتحادیه اروپا در حوزه سیاست خارجی از فروپاشی نجات دهد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور این کشور، تاکنون طی گفت‌وگوهای متعدد تلفنی با همتای ایرانی خود تلاش کرده با ارائه پیشنهادهایی ایران را از مسیر کاهش تعهدات خارج کند.
گفت‌وگوی 100 دقیقه‌ای هفته گذشته مکرون و روحانی به مذاکره بی‌سابقه تلفنی دو رئیس‌جمهور تبدیل شد تا مشخص شود فرانسه که اکنون داعیه رهبری اروپا را دارد، برای نجات برجام مصمم است. وب‌سایت خبری المانیتور دیروز در گزارشی به نقل از دو دیپلمات اروپایی که نخواسته‌اند نامشان فاش شود خبر داد که مکرون در تماس روز 8 مرداد با روحانی، او را برای شرکت در نشست سران گروه 7 که قرار است 2 شهریورماه در شهر ساحلی بیاریتز فرانسه برگزار شود دعوت کرده است؛ دعوتی که اگرچه از سوی روحانی رد شد.
مکرون در این تماس تلفنی به روحانی وعده داد در صورت حضور در نشست گروه 7، بسیاری از اختلافات میان ایران و آمریکا حتی فراتر از توافق هسته‌ای حل شود. حسن روحانی اما در پاسخ، خواستار لغو تحریم‌های نفتی و بانکی ایران از سوی آمریکا به عنوان پیش شرط چنین دیداری شد. رئیس‌جمهوری همچنین پیشنهاد خرید نفت ایران از سوی اروپا را مطرح کرد که احتمالاً محور مذاکرات آتی دو طرف خواهد بود.
به نوشته المانیتور، مکرون در گفت‌وگوی تلفنی خود با روحانی پیشنهاد دیگری نیز داشت تا شاید ایران را از برای برداشتن گام سوم کاهش تعهداتش مردد کند. المانیتور به نقل از 3 منبع که آنها نیز خواستار عدم انتشار نامشان شده‌اند، آورده که رئیس جمهور فرانسه پیشنهاد گشایش یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری برای ایران را مطرح کرده است؛ اعتباری که احتمالاً قرار است به عنوان منبع مالی جهت تأمین نیازهای اساسی ایران به سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران موسوم به اینستکس تزریق شود.
به نوشته المانیتور، ایران هنوز به این پیشنهاد پاسخی نداده است. البته روحانی در سخنان خود در تبریز در 10 مرداد گفت که پیشنهادهایی از سوی برخی کشورهای حاضر در برجام دریافت کرده است. رئیس‌جمهور گفت: «با برخی از کشورها در حال مذاکره هستیم و آنها پیشنهاداتی ارائه کردند که متوازن نمی‌دانیم، لذا آن پیشنهادات را نپذیرفتیم.»
المانیتور همچنین به نقل از یک دیپلمات اروپایی از افزایش تعداد شرکت‌های حاضر در اینستکس خبر داده است. به نوشته المانیتور، دست کم 12 شرکت آلمانی و فرانسوی تاکنون برای استفاده از امکانات اینستکس برای تجارت با ایران ثبت‌نام کرده‌اند.
مکرون روز سه شنبه 15 مرداد نیز در تماس تلفنی دیگری با روحانی با او بر سر وضعیت فعلی برجام و مسیر پیش رو برای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا که عاملی برای حرکت به سمت فروپاشی توافق هسته‌ای تبدیل شده گفت‌وگو کرد. جزئیاتی از این تماس تلفنی منتشر نشده اما دو رئیس‌جمهور بر ادامه گفت‌وگوهای خود طی روزهای آینده تاکید کرده‌اند. سرنوشت برجام، اینستکس و اعتبار اروپایی‌ها در جهان سیاست اکنون به هم گره خورده‌اند. در شرایطی که در ایران رفته رفته امید به توانایی اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای را از دست می‌رود، مذاکرات سران طی هفته‌های آتی سرنوشت‌ساز خواهد بود.