بر اساس قوانین حوزه تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران، افرادی که قصد واردات یا صادرات کالا و خدمات دارند باید از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت مدرک شناسایی دریافت کنند؛ مدرکی به نام «کارت بازرگانی» که کارایی آن شبیه گواهینامه رانندگی است و مسیر را برای ورود بازرگانان و تجار به تجارت خارجی باز می‌کند. اما انجام هر نوع فعالیتی با کارت بازرگانی نیازمند طی مراحل قانونی که در چارچوب قوانین و مقررات دولتی مشخص شده است.
در این فرایند، اتاق ایران مرجع صدور کارت بازرگانی است و باید پس از دریافت مدارک و مستندات از متقاضیان و طی کردن مراحل قانونی، پرونده‌ها را برای تائید نهایی به وزارت صنعت ارسال کند. در ادامه پس از احراز انطباق اسناد با شرایط مندرج در آیین‌نامه‌های مربوطه از سوی وزارت صنعت، اجازه صدور کارت صادر می‌شود و اتاق ایران باید نسبت به چاپ کارت و ارسال آن به آدرس اعلام شده از سوی متقاضیان اقدام کند.
چه تعداد کارت بازرگانی معتبر در کشور وجود دارد؟
بر اساس آمارهای استخراج شده از سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند، در تیرماه امسال جمعاً 38 هزار و 570 کارت بازرگانی معتبر در کشور وجود داشته است. البته بخشی از آن‌ها تولیدکنندگان و صنعتگرانی است که لزوماً در تجارت خارجی فعالیت ندارند اما در پایان تیرماه امسال، تمامی این کارت‌ها اجازه ورود به این حوزه را داشته‌اند.
برای مشاهده تصویر در اندازه بزرگ‌تر، روی آن کلیک کنید.
برخی با مطرح کردن ابهاماتی درباره کارت بازرگانی، صدور بیش از اندازه کارت از سوی اتاق ایران را دلیلی بر آشفتگی ایجاد شده در وضعیت صادرات و ورادات کشور می دانند. بررسی آماری اما نشان می‌دهد با وجود فضاسازی منفی که در دوره‌های تنش ارزی علیه کارت بازرگانی انجام شده، تعداد کارت‌های بازرگانی معتبر در این دوره‌ها هیچ نوسان غیرطبیعی نداشته که این اتهامات را تائید کند. به عبارت دیگر حتی در دوره‌های تنش ارزی، آمار کارت‌های بازرگانی معتبر در کشور افزایش یا کاهش ناگهانی و غیرطبیعی نداشته است. این مسئله خصوصاً در دوره اخیر جهش نرخ ارز که از اواخر سال 1396 آغاز شد و اثرات آن تا اواخر سال 1397 ادامه داشت بیشتر مشهود است.
چه تعداد کارت بازرگانی جدید صادر شده است؟
با توجه به اینکه تاریخ اعتبار کارت‌های بازرگانی صادر شده متفاوت است و تمدید این کارت‌ها نیز بنا به صلاحدید دارنده کارت انجام می‌شود، کم‌وزیاد شدن تعداد کارت‌های بازرگانی معتبر تا حدودی مربوط به رفتار دارندگان کارت بازرگانی است اما هم‌زمان صدور کارت‌های جدید نیز یکی از عواملی است که در تغییر آمار کارت‌های معتبر موثر است.
در دوره‌های تنش ارزی، همواره صدور کارت‌های بازرگانی جدید به‌عنوان یکی از متهمان اصلی سوءاستفاده‌های ارزی معرفی می‌شود تا جایی که برخی از رشد چند صد درصدی صدور کارت بازرگانی خبر می‌دهند و نوک پیکان اتهامات ارزی را به سمت اتاق ایران به‌عنوان یکی از متولیان صدور کارت نشانه می‌روند.
البته روایت آمارها از این ماجرا کاملاً متفاوت است. داده‌های استخراج شده از سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند نشان می‌دهد روند صدور کارت‌های بازرگانی در دوره‌های مختلف از نوسان معقول و طبیعی برخوردار بوده و لزوماً در دوره‌های تنش ارزی افزایش نیافته است.
برای مشاهده تصویر در اندازه بزرگ‌تر، روی آن کلیک کنید.
این آمارها نشان می‌دهد به‌جز سال 1389که تعداد کارت‌های بازرگانی جدید قابل‌توجه بوده، از ابتدای سال 1390 تاکنون به‌طور میانگین در هرماه حدود 600 کارت بازرگانی جدید برای متقاضیان در کل کشور صادر شده و در مجموع چه در دوره‌های رونق و رکود اقتصادی و چه در دوره‌های تنش ارزی از روند با ثباتی برخوردار بوده است.
افزایش ابطال کارت بازرگانی در دوره‌های تنش ارزی
در شرایطی که آمارها از روند طبیعی صدور کارت بازرگانی و تعداد کارت‌های معتبر حکایت دارند، عملکرد اتاق ایران در حوزه ابطال کارت‌های بازرگانی متخلفان حاکی از این است که در دوره‌های تنش ارزی میزان برخورد با تخلفات بیشتر شده است. به عبارت دیگر، تنش‌های ارزی زمینه ایجاد تخلف از سوی برخی دارندگان کارت بازرگانی را فراهم کرده است که با برخورد اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور روبرو شده است.
آمارهای مربوط به ابطال کارت‌های بازرگانی حاکی از آن است که اتاق ایران هم در دوره تنش ارزی سال‌های 1390 و 1391 و هم در دوره اخیر، برخورد سختی با تخلفات این حوزه داشته و تعداد کارت‌های بازرگانی ابطال شده رشد چشمگیری را تجربه کرده است.
برای مشاهده تصویر در اندازه بزرگ‌تر، روی آن کلیک کنید.
بر اساس داده‌های استخراج شده از سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند، روند برخورد اتاق ایران با تخلفات حوزه کارت بازرگانی در دوره‌های تنش ارزی صعودی بوده و خصوصاً در سال 1397 رشد قابل‌توجهی داشته است.
آمارها نشان می‌دهد بیشترین میزان ابطال کارت‌های بازرگانی به آبان ماه سال گذشته مربوط بوده که 254 کارت ابطال شده است. این میزان ابطال حدود 6 برابر میانگین سال‌های اخیر و ابطال در شرایط عادی و 50 برابر میزان ابطال در سال 1389 بوده است.