قیمت نفت در بازارهای جهانی که روز دوشنبه رکورد بیشترین میزان افزایش در یک روز معاملاتی از سه دهه قبل تاکنون را شکسته بود، پس از اظهارات مقامات سعودی مبنی بر اینکه تولید نفت از تأسیسات آسیب‌دیده شرکت آرامکو تا پایان ماه سپتامبر (دو هفته آینده) به حالت عادی بازخواهد گشت، حدود 7 درصد کاهش یافت.
بعد از ظهر سه‌شنبه «عبدالعزیز بن سلمان» وزیر نفت عربستان سعودی در یک نشست خبری در بندر جده اعلام کرد کشورش در پایان ماه جاری میلادی قادر خواهد بود با ظرفیت کامل خود یعنی 11 میلیون بشکه در روز، نفت تولید کند و یک ماه پس از آن نیز ظرفیت تولید نفت عربستان می‌تواند به 12 میلیون بشکه در روز برسد.
این مقام بلندپایه سعودی همچنین مدعی شد که شرکت آرامکو توانسته است طی دو روز گذشته نیمی از ظرفیت تولید از دست رفته بر اثر حمله بامداد روز شنبه به تأسیسات نفتی این شرکت در مناطق «بقیق» و «خریص» را احیا کند. علاوه بر این، وزیر نفت عربستان به مشتریان نفت این کشور وعده داد که شرکت سعودی آرامکو با تکیه بر موجودی انبارهای نفت خود در چند نقطه از جهان، به تعهدات خود عمل خواهد کرد و نفت مورد نیاز آنها را در موعد مقرر تحویل خواهد داد.
در حالی که طی معاملات روز دوشنبه قیمت نفت خام برنت دریای شمال برای ساعاتی حتی از مرز 70 دلار در هر بشکه نیز عبور کرده و در پایان معاملات با افزایش حدود 15 درصدی نسبت به روز معاملاتی قبل به 69 دلار رسیده بود، مطرح شدن این اظهارات و وعده‌ها از سوی وزیر نفت عربستان باعث شد که قیمت نفت برنت در پایان معاملات روز سه‌شنبه با کاهش 7 درصدی مواجه شده و به کمتر از 64.5 دلار در هر بشکه برسد. نفت سبک تگزاس نیز که در معاملات روز دوشنبه بیشترین رشد یک‌روزه خود از سال 2008 تاکنون را تجربه کرده بود، روز سه‌شنبه با کاهش 5.7 درصدی مواجه شد و بار دیگر به کانال 50 دلار بازگشت.
استیون وایتینگ، استراتژیست ارشد بخش سرمایه‌گذاری در شرکت خدمات مالی و بانکداری سیتی‌گروپ آمریکا، طی یادداشتی در خصوص این عقب‌نشینی قیمت نفت خاطرنشان می‌کند: «شواهد تاریخی نشان می‌دهند که رخدادهای ژئوپلیتیکی معمولاً در ابتدا اثراتی هیجانی و اغراق‌آمیز بر جای می‌گذارند، اما ظرف مدت کوتاهی تأثیر آنها بر اقتصاد و بازار کاهش می‌یابد. میزان تنش با ایران یک ریسک بلندمدت برای عرضه نفت محسوب می‌شود و اختلال موقتی که به‌منظور تعمیرات تأسیسات نفتی عربستان پیش آمده، کاملاً با این ریسک متفاوت است.»
اختلال بی‌سابقه در عرضه نفت
جهش تاریخی قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه به‌خوبی نشان می‌دهد که اختلال ناشی از حمله به تأسیسات نفتی عربستان یک رخداد بی‌سابقه بوده است و حتی اگر تولید نفت عربستان طبق وعده مقامات این کشور ظرف مدت کوتاهی به حالت عادی بازگردد، تغییری در این واقعیت ایجاد نمی‌شود.
عربستان سال‌هاست که بزرگترین تثبیت‌کننده بازار نفت به شمار می‌رود و با تکیه بر ظرفیت مازاد خود، در موارد اضطراری مانند جنگ داخلی لیبی در سال 2011 برای جبران کاهش عرضه نفت وارد عمل شده است. اما تعلیق 5.7 میلیون بشکه از ظرفیت تولید نفت این کشور –که بزرگترین کاهش ناگهانی تولید نفت در تاریخ این صنعت محسوب می‌شود- نشان داد که ظرفیت مازاد نفت در سایر نقاط جهان کافی نیست.
شرکت سعودی آرامکو به‌منظور جبران کاهش چشمگیر ظرفیت تأسیسات آسیب‌دیده، تولید نفت در تأسیسات فراساحلی خود را با حداکثر ظرفیت کلید زده و استفاده از موجودی انبارهای نفت خود در کشورهای خارجی را نیز در دستور کار قرار داده است. با این حال، یک منبع آگاه به بلومبرگ گفته است که مقامات آرامکو از برخی مشتریان این شرکت خواسته‌اند که گریدهای نفتی متفاوتی را [در قیاس با قراردادهای خرید] بپذیرند.
سایر کشورهای عضو ائتلاف نفتی موسوم به «اوپک پلاس» از جمله روسیه، قزاقستان و امارات نیز می‌توانند با استفاده از ظرفیت مازاد خود نفت بیشتری به بازار عرضه کنند، اما ظرفیت مازاد آنها تنها در حد چندصد هزار بشکه است و برای جبران کاهش تولید نفت عربستان کفایت نمی‌کند.
خطر تشدید تنش‌ها
حتی اگر شرکت سعودی آرامکو تأسیسات آسیب‌دیده خود در منطقه بقیق را ترمیم کند، سایه احتمال تشدید تنش‌ها در منطقه خاورمیانه همچنان بر سر بازار نفت سنگینی می‌کند.
ایران و عربستان مدت زیادی است که در منطقه یا یکدیگر رقابت دارند و در جنگ یمن نیز به‌صورت غیرمستقیم در مقابل هم ایستاده‌اند. از طرفی پس از آن‌که دولت ترامپ از توافق هسته‌ای موسوم به برجام خارج شد و تحریم‌های یکجانبه علیه ایران را با هدف حذف این کشور از بازار نفت دوباره برقرار کرد، بر شدت بی‌ثباتی در منطقه افزوده شده است.
در شرایطی که حدود یک‌سوم صادرات دریایی نفت در جهان از خلیج فارس انجام می‌شود، بروز تنش‌های تازه در این منطقه کاملاً بر اوضاع بازار جهانی نفت تأثیرگذار خواهد بود.