رئیس‌کل بانک مرکزی با حضور در سومین نشست هیات نمایندگان اتاق ایران در دوره نهم به آمارهای رسمی از 21 فروردین سال 97 تا 31 اردیبهشت سال 98 اشاره و تاکید کرد: در این مدت صادرکنندگان 25 میلیارد یورو ارز حاصل از صادرات را به کشور بازگردانده‌اند که بدون احتساب کاهش قیمت پایه صادراتی گمرک، این عدد به 35 میلیارد یورو می‌رسد؛ یعنی در این مدت 71 درصد ارز حاصل از صادرات به کشور برگشته است.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در ابتدا با تقدیر از بخش خصوصی به دلیل همراهی با دولت و مقاومت در برابر سختی‌ها و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها گفت: فعالان اقتصادی در حفظ و ایجاد ثبات اقتصادی نقش بسزایی داشتند.
بر اساس گفته‌های همتی طبق آمارهای رسمی از 21 فروردین سال 97 تا 31 اردیبهشت سال 98، 25 میلیارد یورو ارز حاصل از صادرات به کشور بازگشته که بدون احتساب کاهش پایه صادراتی گمرک، این عدد به 35 میلیارد یورو می‌رسد؛ یعنی 71 درصد ارز حاصل از صادرات به کشور برگشته است.
وی در ادامه ضمن اشاره به امکان واردات در برابر صادرات و نبود هیچ‌گونه منعی در برابر آن گفت: باید منشأ پول مشخص باشد و ثبت سفارش طبق قانون صورت گیرد و این‌گونه صادرکننده بدون هیچ منعی قادر به واردات خواهد بود. البته در این رابطه فقط اجازه واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای که نیاز مبرم کشور است، داده می‌شود.
20 میلیارد دلار تامین مالی برای واردات ظرف 7 ماه
این مقام مسئول، با اعلام این خبر که ظرف 7 ماه بیش از 20 میلیارد دلار برای واردات تأمین مالی شده است، تصریح کرد: دشمن دائم در تلاش است با تحریم‌های مختلف بانک مرکزی، اقتصاد کشور را نابود کند اما توجه نمی‌کند که بانک مرکزی در حوزه عملیاتی نیست و تنها مدیریت امور مالی و پولی کشور را به عهده دارد.
همتی در ادامه به ارائه ارز صادراتی به سامانه نیما و تأمین ارز برای واردات اشاره کرد و گفت: نیما تنها یک سامانه است و صادرکنندگان می‌توانند به کمک آن و یا به هر روش دیگری که می‌توانند ارز خود را به کشور برگردانند. امروز که درآمدهای نفتی کاهش یافته برای واردات به ارز ناشی از صادرات نیاز است و باید تأمین ارز اتفاق افتد. واردکنندگان هم هر طور که می‌توانند کالا بیاورند به صورت نقدی و یا به هر روش دیگر.
رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه در گذشته 45 تا 50 میلیارد دلار صادرات نفتی داشتیم، گفت: در گذشته هر زمان که واردکنندگان برای ارز اراده می‌کردند به آنها ارز اختصاص می‌دادیم اما امروز برای اختصاص ارز باید ارز حاصل از صادرات به کشور برگردد.
او در مورد شرایط کنونی گفت: اگر چه به ثبات رسیده‌ایم اما این شرایط نباید ما را به اشتباه بیندازد. اکنون تحریم‌ها به اوج خود رسیده و با تمام قوا ادامه دارد.
به باور همتی ما تحریم‌ها را دور نمی‌زنیم، اما یاد گرفته‌ایم در این تحریم تجارت کنیم و در این مسیر، فعالان اقتصادی به ما کمک می‌کنند.
این مقام مسئول همچنین با اشاره به پیامی که شب گذشته در فضای مجازی منتشر کرد، گفت: یک بخش از این پیام در فضای مجازی، گلایه من از کسانی بود که می‌گفتند با تثبیت نرخ ارز، رشد اقتصادی متوقف شده است، بدون توجه به اینکه آنچه الآن رشد اقتصادی را پایین آورده، رشد غیرنفتی است نه نفتی. رشد غیرنفتی مثبت است و این نشان می‌دهد که سیاست‌های ما جواب داده است.
همتی با اشاره به سفر اخیرش به کویت و دیدار با رؤسای بانک مرکزی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای اسلامی از جمله مالزی، گفت: با توجه به مقاومت اقتصاد کشور در برابر فشار دشمنان، تک‌تک این کشورها علاقه دارند با ایران همکاری کنند. خوشبختانه گشایش‌های بسیار خوبی در حال وقوع است هر چند قصد انتشار و رسانه‌ای کردن آنها را نداریم.
رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: برخی اصرار دارند که هر چه می‌گویند اجرا شود. این امر شدنی نیست، زیرا من سیاست‌گذارم و مسئولیت اتخاذ سیاست‌های ارزی به من سپرده‌شده و باید در قبال این مسئولیت جوابگو باشم. پس نمی‌توانم بر اساس منافع یک گروه عمل کنم و منافع یک فرد را به یک گروه و کشور ترجیح دهم.
وی از فشار برخی برای افزایش نرخ ارز خبر داد و افزود: در پاسخ به آنها می‌گویم اجازه دهید تا ببینیم نرخ ارزی که وجود دارد نرخ ذاتی ارز است یا خیر؟ اگر به این توافق رسیدیم، امکان افزایش آن وجود دارد ولی اگر توافق نشد، افزایش آن مشکلاتی را برای طبقات پایین اجتماعی به وجود می‌آورد. آیا بانک مرکزی در مقابل آنها هیچ نقش و وظیفه‌ای ندارد؟
با ارز 4200 تومان موافق نیستم
او با بیان اینکه موافق ارز 4 هزار و 200 تومانی نیست، گفت: این سیاست دولت است که ارز 4 هزار و 200 بفروشد و البته دلایل آنها هم قانع‌کننده است. به هر حال من رئیس بانک مرکزی هستم و رئیس‌جمهور یا کل دولت یا کل نظام نیستم که تصمیم‌گیرنده نهایی باشم، با این وجود تمام تلاشم را می‌کنم و نظراتم را ارائه می‌دهم و تا آنجا که امکان داشته باشد حرفم را پیش می‌برم.
این مقام مسئول در ادامه به استقلال بانک مرکزی اشاره و تأکید کرد: مفهوم استقلال بانکی، استقلال کارشناسی است و آنچه را که خودم قبول نداشته باشم در بانک مرکزی اجرا نمی‌کنم، اما اگر قانون باشد نمی‌توانم اجرا نکنم، زیرا رئیس‌کل بانک مرکزی نمی‌تواند خلاف قانون عمل کند، اما در بحث‌های کارشناسی آنچه را که خودم قبول نداشته باشم، انجام نمی‌دهم.
وی تصریح کرد: من قبول نداشتم نقدینگی در اختیار خودروسازان قرار دهیم، زیرا مطمئن بودم که مانند سال‌های گذشته آن را هدر می‌دهند. خودروسازان همیشه به ما قول می‌دهند که شش ماه دیگر همه چیز درست می‌شود، 10 بار هم این را گفته‌اند که شش ماه دیگر همه چیز درست می‌شود، اما در پایان مدت، نه تنها چیزی درست نشده، بلکه همه چیز بدتر هم شده است.
همتی افزود: با این وجود سال گذشته برای اینکه حسن نیت خود را نشان دهم، 4 هزار میلیارد تومان (ریالی) و 84 میلیون یورو (ارزی) به خودروسازان اختصاص دادیم و به آنها اعلام کردیم که این پول به صورت قرض به شما داده می‌شود، اما در پایان مدت به صورت ریالی یا ارزی، آن را به بانک برگردانید، اما آنان در پاسخ به ما گفتند؛ چرا ما باید ریسک یک‌سال آینده را بپذیریم؟ شاید طی این مدت ارز گران‌تر شود.
رئیس‌کل بانک مرکزی بیان داشت: من به آنها گفتم به عنوان یک تولیدکننده که هر روز قیمت خودرو را بالا می‌برید، نمی‌خواهید ریسک ارز را بپذیرید؟ و حتی ریسک ارز شما را باید بانک مرکزی بپذیرد؟ خودروسازان این قضیه را یک سال طول دادند و از این ارز استفاده نکردند تا اینکه ارز تمام شد، زیرا ارز را بانک مرکزی نمی‌فروشد، بلکه بانک‌های عامل فروشنده ارز هستند.
او ادامه داد: خودروسازان مدام می‌گویند ما کارگر داریم و اگر به ما پول ندهید فردا بحران ایجاد می‌شود. تا کی این‌گونه می‌خواهیم این خودروسازی فشل را مدیریت کنیم؟ من چرا به عنوان بانک مرکزی باید تاوان خودروسازان را بدهم؟
ثبت سفارش 32 میلیارد دلاری از ابتدای سال جاری
رئیس‌کل بانک مرکزی با اعلام این خبر که از ابتدای سال جاری تاکنون 32 میلیارد دلار ثبت سفارش شده است، تصریح کرد: برخی معتقدند من تقاضا را سرکوب کرده‌ام، اما اگر تقاضا را سرکوب کرده‌ام، چگونه است که تا الآن از اول سال تاکنون 32 میلیارد دلار ثبت سفارش شده است و 20 میلیارد دلار آن تأمین ارز شده است.
همتی خاطرنشان کرد: اگر تقاضای سفته‌بازی را سرکوب کرده‌ام کار خوبی انجام داده‌ام. چرا باید اجازه دهم؟ اگر تقاضای خروج ارز از کشور را سرکوب کرده‌ام، کار خوبی کرده‌ام، زیرا در شرایطی که صادرات نفتی ما به حداقل رسیده است، نباید اجازه دهم که هر کس هر چقدر ارز خواست از کشور خارج کند تا بلایی که اواخر سال 96 و 97 برای کشور ایجاد شد دوباره تکرار شود.
او ادامه داد: وقتی 40 میلیارد دلار ارز ناشی از نفت کاهش می‌یابد، باید تقاضا محدود شود و نمی‌توانم تقاضا را نامحدود کنم، زیرا این یک اصل اقتصادی است که وقتی عرضه کاهش می‌یابد تقاضا هم کم می‌شود. این یک منطقه دانشگاهی است و من فردی دانشگاهی هستم و هر کسی که فکر می‌کند من اشتباه می‌کنم، با دلیل و استدلال مطرح کند تا اشتباهم را اصلاح کنم و اگر حرفم منطقی است، بگوید این حرف درست و منطقی است.
همتی در ادامه با اشاره به ناترازی بانک‌ها تصریح کرد: متأسفانه بانک‌ها ناترازی فراوانی دارند، اما در حال مدیریت اوضاع هستیم، زیرا معتقدیم هر جهش در متغیرهای پولی می‌تواند منجر به شروع سفته‌بازی‌ها شود.
وی با اشاره به اینکه اکنون نقدینگی به 2 هزارهزار میلیارد تومان رسیده است، گفت: در 59 سال گذشته میانگین رشد نقدینگی حدود 25 درصد بوده و این بدان معناست که سیستم اقتصاد به این رشد نقدینگی عادت کرده و طبیعی است که در چنین شرایطی هر چند وقت یک‌بار نقدینگی دو برابر شود.
رئیس‌کل بانک مرکزی اظهار داشت: در چنین شرایطی ما با یک پارادوکس مواجه هستیم، زیرا از یک‌سو واحدهای تولیدی با کمبود نقدینگی مواجه‌اند و از طرفی با مشکل افزایش نقدینگی در کشور روبه‌رو هستیم، بنابراین طرح گام را پیشنهاد کرده‌ایم تا بر اساس آن بانک‌ها به مشتریان شناخته شده خود اعتبار شش ماهه به صورت ال‌سی داخلی دهند و این اعتبار قابل عرضه و فروش در بورس باشد.
وی با بیان اینکه به زودی این موضوع در شورای پول و اعتبار نهایی می‌شود، گفت: با این طرح می‌توانیم بدون ایجاد نقدینگی غیرمولد، مشکل نقدینگی در واحدهای تولیدی را حل کنیم.
در تعیین نرخ ارز هیچ دخالتی نداریم
رئیس‌کل بانک مرکزی در خصوص انتقادات مطرح شده نسبت به میزان عرضه و تقاضای ارز در کشور، گفت: اکنون میزان تقاضا یک میلیارد دلار کمتر از عرضه ارز در سامانه نیما است و این خبر مثبتی است، زیرا ما هیچ دخالتی در تعیین نرخ ارز نداریم و تنها به دنبال ساماندهی و تعدیل عرضه و تقاضا هستیم، به طوری که امروز مشاهده می‌کنیم صف تخصیص ارز به کالاهای اساسی با ارز 4 هزار و 200 تومانی 10 برابر کالاهای نیمایی است.
او در ادامه با بیان اینکه کاهش نرخ سود بانکی به میزان 2 درصد آرزوی بانک مرکزی است، بیان داشت: در شرایطی که نرخ تورم 30 و 35 درصد است، چگونه می‌توان انتظار داشت نرخ سود 2 درصد باشد؟ از طرف دیگر عوامل مؤثر بر تورم فقط بانک‌ها نیستند، بلکه عوامل متعددی در این رابطه سهیم هستند.
این مقام مسئول در ادامه با بیان اینکه به آینده اقتصاد کشور امیدوار است، گفت: کل بدهی جمهوری اسلامی ایران به خارج از کشور 9 میلیارد دلار است، در حالی که کشور ترکیه 460 میلیارد دلار بدهی دارد.