تنها راه نجات اقتصاد، واگذاری آن به بخش خصوصی واقعی است

چشم‌انداز اقتصاد ایران در نیمه دوم سال 1398 چگونه خواهد بود؟ به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی نرخ رشد غیرنفتی در بهار 98 حدود 0.4 درصد رشد داشته است. همچنین ایران در جدیدترین رتبه‌بندی جهانی سهولت کسب‌وکار (Ease Of Doing Business) که از سوی بانک جهانی منتشرشده، با یک پله صعود نسبت به رتبه‌بندی سال گذشته در جایگاه 127 جهان قرار گرفت. ایران برای اولین بار پس از سال 2016 توانسته است روند نزولی خود در رتبه‌بندی سهولت کسب‌وکار را متوقف کند.

بر اساس گزارش بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه (IBRD) که از نهادهای اصلی وابسته به بانک جهانی است، ایران در گزارش جهانی سهولت کسب‌وکار 2020 – که بر اساس اطلاعات سال جاری میلادی تنظیم و منتشرشده- با کسب 58.5 امتیاز از 100 امتیاز ممکن در میان 190 کشور در رتبه 127 جهان قرار گرفته است؛ رتبه‌ای که اگرچه چندان قابل‌قبول به نظر نمی‌رسد اما بهبود یک پله‌ای آن را در شرایطی که اقتصاد ایران زیر فشار تحریم‌های یکجانبه آمریکاست، می‌توان نکته امیدوارکننده‌ای قلمداد کرد.

ایران که در سال 2014 یعنی در بحبوحه دور قبلی تحریم‌ها به رتبه 152 جهان در زمینه سهولت کسب‌وکار تنزل یافته بود، توانست در سال‌های 2015 و 2016 به‌ترتیب به رتبه‌های 130 و 117 جهان صعود کند، اما پس از آن روندی نزولی را طی کرد، به‌طوری‌که در گزارش سهولت کسب‌وکار 2019 –که بر اساس اطلاعات سال 2018 تنظیم شده- رتبه 128 جهان را به خود اختصاص داد. در واقع ایران برای اولین بار پس از سال 2016 توانسته است روند نزولی خود در رتبه‌بندی سهولت کسب‌وکار را متوقف کند.

همچنین نیمه‌مهرماه بود که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ را برای شهریور 1398 معادل 50.43 واحد اعلام کرد که نسبت به شامخ ماه قبل 4.64 واحد، معادل 10.13 درصد افزایش‌یافته است. این میزان رشد تا حدودی می‌تواند نشانه بهبود نسبی وضعیت فعالیت‌های اقتصادی باشد اما بررسی زیرشاخص‌های شامخ حاکی از این است که همچنان بلاتکلیفی فعالیت‌های اقتصادی میان رونق و رکود ادامه دارد.

در شامخ شهریورماه، سرعت انجام و تحویل سفارش، میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی و انتظارات تولید در ماه آینده بهبود داشته است اما میزان سفارش‌های جدید مشتریان با کاهش مواجه شده و بلاتکلیفی فعالیت‌های اقتصادی را تشدید کرده است.

هادی حق‌شناس، اقتصاددان در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران درباره چشم‌انداز اقتصاد ایران در نیمه‌دوم سال 1398 می‌گوید: چند شاخص اقتصادی ایران نشان از بهبود وضعیت اقتصاد ایران در نیمه دوم سال 98 دارد؛ اول اینکه تورم ماهانه نیمه اول امسال نسبت به سال گذشته بیش از 5 درصد بود. تورم در مهرماه امسال براساس گزارش بانک مرکزی به شش‌دهم رسیده است و گزارش مرکز آمارهم  عدد هفت‌دهم را نشان می‌دهد. هر کدام از این اعداد را در نظر بگیریم وضعیت نسبت به اسفندماه سال قبل بهبود یافته است.

به گفته حق‌شناس اگر این روند ادامه پیدا کند، اقتصاد ایران آرامش نسبی خواهد داشت و تب سوزان تورم 97 به پایان خواهد رسید. البته همین اعداد هم مفید به حال اقتصاد ایران نیست ولی در مسیر بهبودی گام گذاشته‌ایم.

حق‌شناس روند افزایش بارش در فصل آبی جدید سال را یکی از علائم و نشانه‌های مثبت برای اقتصاد کشاورزی می‌داند. او می‌گوید سال آینده اقتصاد کشاورزی وضعیت خوبی خواهد داشت.

به گفته حق‌شناس اقتصاد داده‌محور یکی از پتانسیل‌های رشد اقتصاد ایران است. آمارها نشان می‌دهد که استارت‌آپ‌ها و فناوری اطلاعات ظرفیت بزرگی برای اقتصاد ایران در دوره تحریم نفتی است و نشان‌گرها از روند مثبت رشد این نشان دارد.

او تاکید می‌کند: اگرچه برخی از شاخص‌ها برای نیمه دوم سال 1398 مثبت است ولی این به معنای انکار وضعیت تحریم اقتصادی و تأثیر تحریم نفت بر اقتصاد نیست. همچنین نرخ تورم هنوز هم نشان از این دارد که حال اقتصاد ایران خوب نیست. نرخ بیکاری دورقمی شاخص خوبی برای اقتصاد ایران نیست.

او به راهکاری برای بهبود پایدار اقتصاد ایران اشاره می‌کند؛ راهکاری که باعث خواهد شد اقتصاد ایران به سمت وضعیت مناسب و متداوم گام بردارد: تنها راه موجود و ممکن برای بهبود حال اقتصاد ایران، عدم دخالت دولت در اقتصاد و واگذاری اقتصاد به بخش خصوصی واقعی است. حضور بخش خصوص در اقتصاد ایران باید پررنگ‌تر شود؛ این تنها راه‌حل نجات اقتصاد کشور از تورم و رکود است.