در نشست کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران، بحث الزامات و شرایط ایجاد سامانه ناوبری بومی و محلی، با حضور رئیس سازمان فضایی کشور، معاون حمل‌ونقل وزارت راه و رئیس کارگروه ارتباطات ماهواره‌ای شورای عالی فضایی موردبررسی قرار گرفت.
در این نشست، شهرام آدم نژاد، معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه از چند سال پیش در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای، پروژه‌هایی در مقیاس بسته برای ناوبری شروع شده است، گفت: از همان زمان جلساتی میان وزارت راه و وزارت ارتباطات برگزار شده تا بنا به مصالح ملی، برای ایجاد و راه‌اندازی سیستم ناوبری بومی اقدام شود.
آدم‌نژاد با بیان اینکه در این حوزه تفاهم‌نامه همکاری نیز میان دو وزارت خانه به امضا رسیده است، افزود: در مبحث راه‌اندازی ناوبری محلی باید به سه نکته توجه شود. اول اینکه خدمات زیادی در حوزه لجستیک و حمل‌ونقل موردنیاز است و این سامانه بومی می‌تواند برای تأمین این خدمات بسیار مؤثر باشد، دوم اینکه تجاری‌سازی این سامانه بومی هزینه زیادی دارد و باید شیوه سرمایه‌گذاری و نقش دولت و بخش خصوصی در ایجاد و فعالیت آن مشخص شود و سوم اینکه باید برای پلتفرم موردنظر برای این سامانه بومی به اتفاق‌نظر برسیم.
او ادامه داد: به‌جز نکته سوم که فعلاً تناسبی با این موضوع جلسه ندارد، برای دو نکته دیگر باید همفکری و رایزنی شود.
معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه راه‌اندازی سامانه ناوبری بومی پروسه زمان‌بری است؛ اما به دلایل مختلف باید اجرایی شود، افزود: بحث‌های مختلفی درباره این موضوع وجود دارد تا جایی که برخی منتقدان آن را به‌مثابه اختراع دوباره چرخ می‌دانند و معتقدند بهتر است به‌جای راه‌اندازی سیستم ناوبری بومی، از سامانه‌های موجود خارجی استفاده شود؛ اما ازنظر استراتژیک، راه‌اندازی این‌چنین سیستمی یک نیاز محسوب می‌شود و در این مسیر، وزارت راه، ارتباطات و شورای عالی فضایی به‌عنوان ذینفعان این سیستم حاضر به همراهی با بخش خصوصی و امضای تفاهم‌نامه همکاری در این موضوع هستند.
به گفته او، به‌زودی در این زمینه تفاهم‌نامه‌ای نیز میان وزارتخانه‌های راه، دفاع و ارتباطات امضا خواهد شد.
در ادامه مرتضی براری، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فضایی کشور گفت: در برنامه 10 ساله تا افق 1404 یکی از 7 سرفصل مطرح شده، تهیه نقشه راه فضایی و بحث موقعیت‌یابی و راهبری است که هم استراتژیک محسوب می‌شود و هم از منظر اقتصادی، بازار بسیار بزرگی دارد.
براری با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر بازار سیستم‌های راهبری و موقعیت‌یابی رشد بسیار بالایی را تجربه کرده است، گفت: برآوردها نشان می‌دهد تا سال 2020 بازار مستقیم و غیرمستقیم این حوزه به بیش از 4 هزار میلیارد دلار برسد و به‌شدت رشد کند.
به گفته او، از منظر استراتژیک نیز راه‌اندازی سیستم راهبری بومی مورد خواست دولت است.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با تأکید بر اینکه در این مسیر، اولویت ما، مشارکت با بخش خصوصی است، گفت: هرچند بازیگر اصلی این حوزه وزارت راه و شهرسازی، به‌عنوان متولی صنعت حمل‌ونقل است اما دولت برای توسعه این بخش نیازمند همراهی و تلاش بخش خصوصی است.
برابری ادامه داد: حوزه ناوبری فضاپایه حوزه بسیار با اهمیتی است و ما باید ابتدا موضع خود را در قبال این شبکه روشن کنیم و به این جمع‌بندی برسیم که آیا باید سیستم بومی راه‌اندازی کنیم یا باید به سیستم‌های موجود جهانی ملحق شویم؛ البته باید به این مسائل نیز توجه داشت که استفاده از سامانه‌های جهانی مثل شبکه GPS آمریکا محدودیت‌هایی نیز دارد و در مواقع اضطراری احتمال قطع عمدی این سیستم‌ها وجود خواهد داشت.
در بخش دیگری از این نشست، افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران گفت: در کشورهای مختلف، راه‌حل‌های مختلفی برای حوزه راهبری و موقعیت‌یابی دیده می‌شود و در ایران ابتدا باید رایزنی شود تا روی راه‌حل مناسب به اتفاق‌نظر برسیم و تکلیف بخش پایین‌دستی این حوزه را نیز مشخص کنیم.
کلاهی با اشاره به بازار بزرگ حوزه ناوبری، افزود: در ایران از چندین سال پیش تلاش‌هایی در این حوزه آغاز شده و به ایجاد برخی پروژه‌های منطقه‌ای و محدود منجر شده است که به‌واسطه پراکندگی و موازی کاری، بازده و بازخورد مناسبی ندارند.
او با بیان اینکه بخش خصوصی شاید توان سرمایه‌گذاری سنگین در این بخش را نداشته باشد، ادامه داد: حتی اگر راه‌اندازی سیستم ناوبری محلی با سرمایه‌گذاری دولت انجام شود، اپراتوری و توسعه این بخش باید در اختیار بخش خصوصی باشد خصوصاً که در بحث تحریم، دولت قادر به کار زیادی برای توسعه این حوزه نیست و این کار فقط از عهده بخش خصوصی برمی‌آید.
همچنین در این نشست نصرالله جهانگرد، رئیس کارگروه ارتباطات ماهواره‌ای شورای عالی فضایی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر اقداماتی برای استفاده از ظرفیت اپراتورهای تلفن همراه برای ایجاد سیستم راهبری انجام شده است، گفت: متأسفانه اقدامات این حوزه ناقص مانده و ایراداتی وجود دارد که باید برطرف شود.
جهانگرد درباره استفاده از سیستم‌های راهبری خارجی نیز تصریح کرد: استفاده از این سیستم‌ها گاهی محدودیت‌هایی به همراه دارد و ممکن است در سرویس‌دهی آنها اختلال‌های عمدی ایجاد شود. همچنین برخی از کشورهای ارائه‌دهنده این سیستم‌ها خواستار ایجاد پایگاه زمینی در کشور هستند که از منظر امنیت ملی باید موردبررسی قرار گیرد.
او ایجاد سبدی از خدمات چند سیستم راهبری خارجی را یکی از راهکارهای استفاده از خدمات ناوبری بین‌المللی دانست و افزود: این کار می‌تواند پایداری سرویس‌ها را تضمین کند ضمن اینکه می‌توان در داخل کشور سیستم‌های زمین‌پایه را نیز برای نیازهای داخلی توسعه داد و هم‌زمان برای ایجاد سیستم ناوبری فضاپایه برنامه‌ریزی کرد.
جهانگرد، بومی‌سازی دانش فضایی و تنظیم مقررات موردنیاز در این حوزه را از اولویت‌های ایجاد سیستم ناوبری بومی دانست و بر لزوم مشخص کردن ترکیب حضور دولت و بخش خصوصی در اجرای این پروژه‌ها نیز تأکید کرد.
در پایان، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران، با اشاره به اینکه کشورهای منطقه برنامه‌های بزرگی برای ورود به حوزه ناوبری آغاز کرده‌اند، گفت: کشورهای منطقه به‌شدت در حال کار هستند و عربستان نیز پروژه بزرگی در این حوزه آغاز کرده است و از این منظر ما نیز باید فعالیت‌های خود را در این حوزه توسعه دهیم.
کلاهی با قبول اینکه قبل از تصمیم نهایی برای ایجاد سیستم ناوبری بومی باید رایزنی‌های زیادی انجام شود، افزود: ما باید به این جمع‌بندی برسیم که اگر قرار به مشارکت دولت و بخش خصوصی است، کار باید از کجا شروع شود و به چه صورتی باشد ضمن اینکه باید مجموعه‌ای میان ذینفعان و بخش خصوصی شکل بگیرد و نمایندگان همه طرف‌ها در آن حضور داشته باشند تا هماهنگی‌ها افزایش یابد.