زیان اقتصادی آلودگی هوا چقدر است؟

«هیچ‌کس از آلودگی هوا ایمن نیست. سازمان ملل در روز جهانی محیط زیست هشدار داد که از هر ۱۰ نفر روی زمین، ۹ نفر هوای آلوده تنفس می‌کنند. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، این مساله به بحران جهانی مرگ تبدیل شده‌است. هر سال حدود ۷ میلیون نفر بر اثر آلودگی‌ هوا جان‌شان را از دست می‌دهند. سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای انرژی، حمل‌ونقل و صنعت، عامل اصلی آلودگی هواست. همان‌طور که عامل گرم شدن زمین و انتشار کربن نیز سوخت‌های فسیلی هستند.» مجمع جهانی اقتصاد، چنین از آلودگی هوا و خطرات آن می‌نویسد. 

بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، آلودگی‌ هوا هر ساعت ۸۰۰ نفر را به کام مرگ می‌کشد؛ به بیانی دیگر، هر دقیقه ۱۳ نفر جان خود را به خاطر آلودگی هوا از دست می‌دهند. آلودگی هوای خانگی نیز هرسال باعث مرگ ۳.۸ میلیون نفر می‌شود. اغلب این مرگ‌ها نیز در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد. ۶۰ درصد آن‌ نیز در میان زنان و بچه‌هاست. 

۹۳ درصد از کودکان جهان، در مناطقی که هوایشان آلوده است، زندگی می‌کنند. ۹۷ درصد از شهرهای جهان در کشورهای دارای درآمد پایین و متوسط، دستورالعمل‌های سازمان‌ جهانی بهداشت را برای سطح کیفیت هوا رعایت نمی‌کنند. در کشورهایی با درآمد بالا نیز، ۲۶ درصد این دستورالعمل‌ها را اجرا نکرده‌اند. 

در آمریکا، آلودگی هوا هر سال ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را از بین می‌برد. این رقم در سال ۲۰۱۴، برابر با ۷۹۰ میلیارد دلار بود.

بانک جهانی نتایج تحقیقاتی با عنوان «گزارش ۲۰۱۹ وضعیت هوای جهان» به تازگی منتشر کرده‌است. این تحقیقات نشان می‌دهد که ۴ میلیارد نفر از مردم جهان در شرایط آب و هوایی ناسالم زندگی می‌کنند. بر اساس این تحقیق، ایران نیز یکی از کشورهایی با بیشترین میزان آلودگی هوا به شمار می‌آید. 

رابطه آلودگی هوا با اقتصاد چیست؟ 

نیویورک‌تایمز در گزارشی می‌نویسد: «مطالعات زیادی اثبات می‌کنند که آلودگی هوا، روی آموزش و درآمدهای اقتصادی اثر مستقیم دارد. زمانی که حال فردی بد باشد، عملکرد خوب در مدرسه و دانشگاه، یا در محیط کار با اختلال مواجه می‌شود. همین اختلال، بهره‌وری را کاهش می‌دهد. از طرفی دیگر، اگر عملکرد فرد در مدرسه و کار به دلیل مشکلات سلامت ایجاد شده باشد، تهدید آن بلندمدت است و روی بهره‌وری آموزشی و اقتصادی اثر بلندمدت دارد.» 

طی سال‌های اخیر، آلودگی فزاینده هوا یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کل جهان بوده‌است. این چالش تنها سلامت و جان فردی انسان‌ها را درگیر نمی‌کند بلکه سالانه ۲۲۵ میلیارد دلار از اقتصاد جهان را نیز از بین می‌برد. بیشترین آسیب را نیز کشورهای جنوب آسیا تجربه می‌کنند. 

مطالعات جدید سازمان همکاری و اقتصاد بین‌المللی نیز درباره آلودگی هوا و اثرات اقتصادی آن، نشان داده‌است که هر سال میلیاردها دلار از اقتصاد جهان به خاطر آلودگی هوا از بین می‌رود و حجم آن تا سال ۲۰۶۰، چندین برابر خواهد شد. 

این سازمان می‌نویسد:«آلودگی هوا روی سلامتی انسان و کشاورزی اثر می‌گذارد. به همین ترتیب، طیفی از اثرات را ایجاد می‌کند. در دهه‌های پیش رو، این اثرات گسترده‌تر خواهد شد. افزایش فعالیت‌های اقتصادی و تقاضای انرژی به افزایش شدید آلودگی هوا منجر خواهد شد. افزایش میزان انتشار اوزون و PM۲.۵ تاثیرات جدی روی اقتصاد خوداهد داشت. برآورد می‌شود که هزینه‌های آلودگی هوا تنها در منطقه OECD از ۲۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۱۷۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۶۰ برسد. همچنین در سال ۲۰۶۰ تعداد روزهای از دست رفته کار به خاطر آلودگی هوا که روی بهره‌وری نیروی کار اثر مستقیم دارد، به ۳.۷ میلیارد در سطح جهان می‌رسد.

در ایران مطالعات دقیقی برای برآورد هزینه اقتصادی آلودگی هوا انجام نشده‌ است. محسن طباطبایی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران گفته بود که هزینه آلودگی هوای تهران در سال ۹۱، بر اساس واقعی‌سازی قیمت‌ها با نرخ تورم، ۶ هزار میلیارد و ۶۷۰ میلیون تومان برآورد شده بود. 

بانک جهانی سال ۲۰۱۶، اعلام کرده بود که هر سال ۲.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران به‌خاطر آلودگی هوا از بین می‌رود و ۲۱ هزار نفر به‌خاطر این آلودگی جان خود را از دست می‌دهند. 

همچنین  بر اساس گزارش بانک جهانی، آلودگی هوا برای خاورمیانه و شمال آفریقا ۹ میلیارد دلار هزینه به‌دنبال دارد که بیشترین آن، متوجه ایران و مصر است. 

 آبان ماه ۹۶ نیز وحید حسینی، مدیرعامل وقت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفته بود: «هزینه اقتصادی آلودگی هوای تهران بین ۱۲ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان است و می‌توان گفت پایتخت معادل بودجه شهرداری هزینه اقتصادی آلودگی هوا را می‌دهد.»