جمعه گذشته، شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، با صدور اطلاعیه‌ای طرح مدیریت مصرف سوخت را اجرایی کرد. بنا بر اعلام این شرکت، قیمت بنزین معمولی سهمیه‌ای از قرار هر لیتر ۱۵۰۰ تومان، قیمت بنزین معمولی غیر سهمیه‌ای از قرار هر لیتر ۳۰۰۰ تومان و قیمت بنزین سوپر از قرار هر لیتر ۳۵۰۰ تومان خواهد بود.
با اعلام این خبر، ولی تیموری معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از ارسال نامه علی‌اصغر مونسان به وزیر نفت درباره توجه به موضوع سفر در طرح سهمیه‌بندی بنزین خبر داد.
او در توضیح این نامه به خبرگزاری مهر اعلام کرده است: «جمعه گذشته تغییرات درباره اختصاص سهمیه بنزین را اعلام کردند ولی ما دو هفته گذشته پیش‌بینی کرده بودیم که بنزین سهمیه‌بندی شود به همین دلیل نامه‌ای با امضای وزیر میراث فرهنگی به وزیر نفت نوشتیم مبنی بر اینکه اگر قرار است بنزین سهمیه‌بندی شود، موضوع سفر و گردشگری مردم در داخل کشور نیز مدنظر قرار گیرد. وزارت نفت سازوکار اختصاص رسیدگی به این موضوع را باید وزارت نفت مدنظر قرار دهد. چون باید موضوع سفر مردم و کسانی که با وسیله نقلیه خود به داخل ایران می‌آیند را نیز در نظر بگیریم.»
طرح تخصیص بنزین برای سفر، تازه نیست و پیش‌ازاین در دولت نهم و دهم اجرایی شده بود.
سابقه بنزین سفر
بیستم شهریورماه 1386 بود که رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری دولت نهم از موافقت رئیس‌جمهوری برای تخصیص بنزین سفر در پی سهمیه‌بندی بنزین خبر داد.
دولت وقت در همان زمان در توضیح این طرح تأکید کرده بود: «یکی اینکه سفر حق مردم است و نمی‌توان گفت کسی حق ندارد سفر کند. دوم اینکه صنعت گردشگری تنها سفر و سرگرمی نیست، بلکه این صنعت موجب به وجود آمدن هزاران فرصت شغلی شده است که با کاهش سفر، شاغلان این صنعت با مشکلات فراوانی مواجه می‌شدند.»
بر اساس توضیحات ارایه شده، به‌منظور دریافت متقاضیان از سهمیه بنزین سفر، سفر حداقل مسافت سفر برای تخصیص سهمیه بنزین سفر ۱۰۰ کیلومتر است. یعنی ۱۰۰ کیلومتر برای رفت و ۱۰۰ کیلومتر برای برگشت که این فاصله بین ۲ جایگاه سوخت است. باید کارت سوخت آن‌ها نشان بدهد که حداقل ۱۰۰ کیلومتر برای سفر طی کرده‌اند. این اطلاعات از طریق شبکه ملی که تمام اطلاعات سوخت‌گیری در آن ثبت می‌شود، برای کنترل مصرف سوخت به دست می‌آید.
سقف سهمیه بنزین سفر ۱۰۰ لیتر بود و به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ لیتر بنزین تعلق می‌گرفت؛ یعنی اگر ۱۰۰ کیلومتر سفر انجام می‌شد، برای رفت‌وبرگشت یک سفر ۱۰۰ کیلومتری ۲۰ لیتر بنزین و اگر برای یک سفر، هزار کیلومتر پیموده می‌شد، ۱۰۰ لیتر بنزین اختصاص پیدا می‌کرد.
گرانی خدمات و کاهش سفرهای داخلی
جهش نرخ ارز از سال گذشته، از مهم‌ترین اتفاقاتی است که صنعت گردشگری را از سال گذشته تحت تأثیر قرار داده است. مروری بر آمارهای چندماهه اخیر نشان می‌دهد اگرچه تعداد گردشگران ورودی و به اصلاح «توریست خارجی» به کشور افزوده‌شده، اما به همان اندازه هم سفرهای داخلی به دلیل افزایش نرخ بلیت هواپیما و نیز گران شدن هزینه حمل و نقل عمومیِ جاده‌ای و ریلی و نیز بالا بودن هزینه اقامت در هتل و مسافرخانه‌ها کاهش داشته است.
پروانه سلحشوری نماینده مردم تهران بر این باور است: «گرانی مسافرت سبب کاهش میزان گردشگری داخلی خواهد شد و می‌تواند به اقتصاد این بخش نیز ضربه وارد کند. همچنین هنگامی که شرایط بد اقتصادی بر خانواده‌ها حاکم می‌شود، اولین موردی که خانواده‌ها دست به حذف آن می‌زنند، اوقات فراغت است و حذف این بخش می‌تواند مشکلات زیادی را در کنار مشکلات اقتصادی به خانواده‌ها تحمیل کند.»
بر مبنای آمار نیز، سال گذشته و ۴ ماه اول امسال در پی جهش نرخ ارز، تعداد توریست‌های خارجی در بازار گردشگری ایران به ترتیب ۵۳ درصد و ۴۰ درصد افزایش یافت. در همین مدت اما خروج مسافر از ایران به کشورهای مختلف به ترتیب کاهش ۳۱ درصدی و ۷ درصدی را تجربه کرد.
به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی تعداد پرواز‌های داخلی در سال 97 هم، ۱۷۸ هزار و ۷۰۵ سورتی پرواز بوده که از این تعداد پرواز نسبت به سال قبل از آن ۱۳ درصد کمتر شده است و مجموعا در سال ۹۷، از سوی شرکت‌های هواپیمایی داخلی ۲۱۸ هزار و ۹۰۰ پرواز انجام شد که ۱۴ درصد نسبت به سال ۹۶ کمتر است.
آمار دقیق‌تر از میزان سفرهای داخلی مردم، به نظرسنجی ملی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در مورد سفرهای نوروز ۹۸ برمی‌گردد که مقایسه این آمار با آمار سفرهای داخلی مردم در سال 97 نشان می‌دهد، از هر ۳ ایرانی تنها یک نفر به مسافرت رفته است. درحالی‌که طبق نظرسنجی سال گذشته که همین مرکز داده‌سنجی برای سفرهای نوروزی انجام داده بود، نشان می‌داد که تقریباً از هر ۱۰ ایرانی ۴ نفر به مسافرت رفته بودند.
پیش‌ازاین، نتایج نظرسنجی «دنیای اقتصاد» در نیمه‌های اسفندماه سال گذشته حاکی از آن بود که از بین بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ نفر شرکت‌کننده، حدود ۴۰ درصد اعلام کرده بودند سفر را از برنامه نوروزی خود حذف خواهند کرد و پس‌ازآن، کسانی که عزم انجام سفر نوروزی داشتند تصریح کرده بودند که به دنبال مقاصد ارزان‌قیمت داخلی زیر یک‌میلیون تومان هستند.
در شرایطی که سابقه تأثیر قیمت بنزین بر هزینه حمل‌ونقل در مقاطعی که دولت اقدام به اصلاح یارانه‌ها کرده است نشان می‌دهد که بلافاصله پس از افزایش نرخ بنزین، هزینه حمل‌ونقل در تمامی بخش‌ها با تورم مواجه شده است، باید دید که طرح تخصیص «بنزین سفر» با پیگیری‌های وزارت تازه تأسیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به سرانجام خواهد رسید؟