نشست موانع و راهکارهای توسعه سرمایه‌گذاری و کارآفرینی در مناطق آزاد به مناسبت همزمانی با هفته جهانی کارآفرینی در مرکز همایش‌های بین‌المللی جزیره کیش برگزار شد. در این نشست تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان منطقه آزاد و سازمان ملی کارآفرینی به امضا رسید. هدف از این تفاهم‌نامه استفاده از ظرفیت مناطق آزاد برای توسعه کسب وکارهای نوآورانه برای توسعه تولید و صادرات غیرنفتی است.
در ابتدا محسن عامری، رئیس مرکز سرمایه‌گذاری اتاق ایران با نگاهی به محدودیت‌ها و فشارهای ناشی از تحریم و کاهش امنیت سرمایه‌گذاری در کشور از لزوم توجه به روش‌های خلاقانه و نوآورانه در راستای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری سخن گفت.
به اعتقاد او مناطق آزاد این ظرفیت را دارند که در این دوران مورد توجه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار گیرند چراکه از جمله اهداف ایجاد مناطق آزاد، تسهیل در روند کسب‌وکارهاست.
عامری ادامه داد: مناطق آزاد شکل گرفتند تا حدی خارج از فضای تعرفه‌ای، زمینه تجارت و سرمایه‌گذاری فراهم شود. از سوی دیگر توسعه تولید و اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه فناوری‌های پیشرفته، اهدافی هستند که در کشورهای خارجی برای ایجاد مناطق آزاد تعریف کرده‌اند. هر چند در قوانین ایران بیشتر توجه‌ها در شکل‌گیری این مناطق روی کسبوکارهای داخلی متمرکز شده است که به نظر می‌رسد برای ارتقای کارآمدی مناطق آزاد لازم است به جنبه‌های بین‌المللی توجه بیشتری شود.
مدیر مرکز سرمایه‌گذاری اتاق ایران با توجه به آمارهای رسمی کشور گفت: طی ۵ سال اخیر میزان وارداتی که از مبادی ۷ منطقه آزاد کشور صورت گرفته بالغ بر ۷ میلیارد دلار بوده در حالی که میزان صادرات صورت گرفته از همین مبادی حدود ۱۸ میلیارد دلار بوده که ۸۰درصد از محصولات صادر شده از این مناطق، کالاهایی بودند که در سرزمین اصلی تولید شده‌اند. به این معنا که پتانسیل مناطق آزاد بهدور از فلسفه وجودی به درگاهی برای صادرات آنچه در سرزمین اصلی تولید شده و واردات انواع محصولات تبدیل شده‌اند.
او در ادامه از نبود شعبات بانک‌های خارجی در مناطق آزاد انتقاد کرد و در عین حال با توجه به نبود استرتژی توسعه صنعتی در کشور یادآور شد: چون در این حوزه استراتژی و برنامه مدونی نداریم، نمی‌توانیم بر اساس ظرفیت نهفته در هر منطقه ای در راستای توسعه آن منطقه گام برداریم.
علی چاغروند، مدیر پژوهش‌های حرفه‌ای شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی نیز با اشاره به آنچه در مناطق آزاد کشور انجام می‌شود، گفت: بی‌توجهی به تولید و اشتغال در مناطق آزاد و تمرکز جدی روی واردات از طریق آنها نکته‌ای است باید مورد بازنگری قرار گیرد. قرار بود جزیره کیش و قشم مانند منطقه جبل‌علی در دوبی به مناطقی برای توسعه اشتغال و تولید تبدیل شوند که نشد، در حال حاضر حتی یک کشتی پهن‌پیکر هم نمی‌توانند در این دو جزیره پهلو بگیرند.
وی خاطرنشان کرد: منابع و مواد اولیه در مناطق آزاد، گران هستند بنابراین راه‌اندازی خط تولید در این مناطق هیچ‌گونه توجیه اقتصادی ندارد برای همین توسعه تولید و اشتغال که دو هدف کلی هستند، مسکوت باقی مانده‌اند.
دیوید وایتفوت، مشاور تجارت بین‌الملل شرکت سرمایه‌گذاری فردا نیز به سرعت عمل و از دست ندادن زمان در فرایند تسهیل بستر کسبوکار کشور اشاره و تاکید کرد: توسعه و تقویت فضای کسب وکار در مناطق آزاد باید گام‌بهگام و به صورت همزمان دنبال شود.
وی از تغییر رویکردهای تجاری در مناطق آزاد سخن گفت و تصریح کرد: باید به گونه‌ای جلو برویم که در کنار کسب وکارهای سنتی،تکنولوژی‌های جدید قرار گیرند. البته در این بین برای تقویت محیط کسبوکار باید به فکر اصلاح و بازنگری قوانین حاکم بر آن باشیم.
احسان جهانی، دبیر سازمان ملی کارآفرینی ایران از تلاش این سازمان برای ایجاد انسجام بین حاکمیت، بنگاه‌ها و واحدهای نوپا سخن گفت و تاکید کرد: از آنجا که سرعت دادن به تولید و صادرات در مناطق آزاد به عنوان یک هدف کلی مطرح است، بهره‌گیری ازکسب‌کارهای جدید و استارتاپ‌ها در این مناطق نقش کلیدی دارند و می‌توان در این حوزه همکاری بین سازمان ملی کارآفرینی و مناطق آزاد ایجاد شود.
وی با اعلام آمادگی این سازمان برای همکاری با سازمان مناطق آزاد کیش در حوزه توسعه استارتاپ‌ها، ادامه داد: پیوند بین صنایع و بنگاه‌های دانشبنیان یک رویکرد جدی و مهم است که از سوی سازمان ملی کارآفرینی دنبال می شود.
حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق ایران و رئیس سازمان ملی کارآفرینی ایران با توجه به اینکه یک بعد تجارت، واردات است، مضموم شمردن این بعد از روابط تجاری را نادرست خواند و تاکید کرد: اگر در توسعه مناطق آزاد نتوانستیم موفق عمل کنیم، دو رشته از موانع وجود دارد؛ یک حوزه از مشکلات مریوط به قوانین حاکم است و رشته دیگر از مسایل، معطوف به اصل رقابت‌پذیری می‌شود که متاسفانه زمینه آن در کشور فراهم نیست.
به با‌ور او، بستر مقرراتی حاکم بر محیط کسب وکار مناطق آزاد مانند سایر کشورها نیست. این مناطق قابلیت رقابت با مناطق آزاد کشورهای دیگر را ندارند.
نایب رئیس اتاق ایران با اشاره به تکلیف قانونی که بر دوش پارلمان بخش خصوصی کشور گذاشته شده مبنی بر شناسایی قوانین و مقررات مخل کسبوکار از وجود نهادی در راستای پیگیری این موضوع سخن گفت و افزود: برای این منظور هیات مقررات‌زدایی به ریاست وزیر اقتصاد فعال است، علاوه بر آن اتاق ایران دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی و کمیته ماده ۱۲ را در اختیار دارد و می‌تواند به کمک آنها وظیفه قانونی خود برای شناسایی قوانین مخل کسبوکار را انجام دهد.
وی پیشنهاد داد: سازمان منطقه آزاد کیش در تعامل با این دو نهاد که دبیرخانه آنها در اتاق است در راستای رسیدگی به مشکلات قانون مناطق آزاد اقدام کند.
ناصر آخوندی، معاون اقتصادی سازمان منطقه آزاد کیش، باوری که نسبت به ظرفیت‌های مناطق آزاد وجود دارد را ناچیز خواند و تاکیدکرد: زمینه رقابت بین مناطق آزاد داخلی و خارجی وجود ندارد. تسهیلات و معافیت‌هایی که آنها به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خود میدهند نسبت به آنچه ما انجام می‌دهیم، بسیار متفاوت است. باید توجه داشت که ضعف موجود در این حوزه مربوط به شاخص‌ها و ظرفیت‌ها نیست بلکه به مدیریت‌ها مربوط می‌شود.
وی از اجرایی نشدن قوانیم مربوط به مناطق آزاد هم انتقاد کرد و افزود: بخشهایی از مشکلات ما مربوط به اجرایی نشدن قوانین موجود است. البته تغییر مداوم قوانین نیز وجه دیگر مشکلات کشور است که موجب سردرگمی سرمایه‌گذاران می‌شود.
آخوندی با بیان اینکه منطقه آزاد کیش تنها روی بحث گردشگری تمرکز نکرده و شرکت‌های مختلف تولیدی، خدماتی و واحدهای دانشبنیان نیز در این منطقه حضور دارند، تصریح کرد: شرکت‌های دانشبنیان به محض اینکه از ایده به محصول برسند، می‌توانند از فضاهایی برای فعالیت در منطقه آزاد کیش استفاده کنند؛ مرکز نوآوری کیش به همین منظور ایجاد شده و امیدواریم بتواند زمینه رشد این واحدها را فراهم کند.
معاون اقتصادی منطقه آزاد کیش همچنین از تاسیس بورس بین‌المللی با مشارکت صد درصدی شرکت‌های خارجی در منطقه آزاد کیش تا دهه فجر خبر داد. وی در پایان بر لزوم اعتماد دولت به بخش خصوصی اشاره و یادآور شد: اگر کارها به بخش خصوصی سپرده شود، بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد.
در ادامه با هدف توسعه محیط فعالیت شرکت‌های دانشبنیان در منطقه آزاد کیش و استفاده از ظرفیت‌های این منطقه برای رشد کسبوکارهای نوآورانه، تفاهم‌نامه همکاری به امضای غلامحسین مظفری مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش و حسین سلاح‌ورزی، رئیس سازمانملی کارآفرینی رسید.
